Chủ thích ắnh: Zi tích nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh, fươ̒ng Tân thi̭nh (TP Hwa̒ Bi̒nh) la̒ diếm zảw zṷc chwiê̒n thôổng kắch maa̭ng cho thể hḙ̂ thănh niên.
Nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh nă̒m pên pển Duủng, khu vư̭c pơ̒ tlải khôông Da̒ thuô̭c fươ̒ng Tân Thi̭nh (TP Hwa̒ Bi̒nh), Nha̒ tu̒ ản xâi zư̭ng năm 1896 tí zam zư̭ thươ̒ng fa̭m. Năm 1943, thư̭c zân Fáp chwiến môô̭ch khổ tu̒ chỉnh tli̭ pở nha̒ tu̒ Xơn La wê̒l ni zam zư̭.
Zi tích Nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh kỏ ziḙ̂n tích 1.500m2, ản tính tluu̒ng tu tư̒ năm tlước pơ̭i ản xếp haa̭ng Zi tích kấp Kuốc za năm 2000. Năm 2017, zi tích ản pa̒n zaw cho fươ̒ng Tân Thi̭nh kwán lỉ, khai thác. Tư̒ zẩw tích ko̒n la̭i kuố nha̒ tu̒ hâ̒w nhơ chăng ko̒n tư̒ wa̒i môô̭ch cho̒i kănh tloo̒n pă̒ng bê tôông, ản lỉnh Fáp xâi ớ ta̭i chiê̒n dê Da̒ Zaang ko̒n hiḙ̂n hư̭w.
Thew li̭ch xứ gi la̭i, nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh ản xâi zư̭ng ka̭ tâ̒w tlêênh ziḙ̂n tích tất hi̒nh chư̭ nhâ̭t, pên wa̒i paw kwănh pă̒ng 4 bức tươ̒ng ză̭l 3 thước, tlêênh tươ̒ng chăng zâi thẻp gai, 4 goóc tươ̒ng la̒ 4 cho̒i kănh.
Khaảng 3/1943, thư̭c zân Fáp chwiến môô̭ch khổ tu̒ chỉnh tli̭ pở nha̒ tu̒ Xơn La wê̒l zam zư̭ ớ nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh tí zám pớch khổ lươ̭ng, dôô̒ng thơ̒i tơ̭i diê̒w kiḙ̂n thwâ̭n lơ̭i tí chwiến pớch, zi lỉ môô̭ch khổ tu̒ nhân tha zam zư̭ ta̭i Kôn Dáw.
Zi tích Nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh gẳn liê̒n pơ̭i thên thuối kuố ta̒n chiển xi̭ kắch maa̭ng bi̭ thư̭c zân Fáp tha khức khuủng bổ, ta̒n áp, pắt bở, zam kâ̒m nhơ: Lê Dức Tho̭, Vṷ Zương, Bi̒nh Hwẩn, Ngwiḙ̂n Dức Tâm, Ngwiḙ̂n Kơ Thă̭ch, Bu̒i Kwang Da̭w, Lê Kuốc Thân, Ngô Minh Lwan, Mai Vi̭, Ngwiḙ̂n Thănh Bi̒nh, Ngwiḙ̂n Hư̭w Hưng, Ngwiḙ̂n Chỉ Ngwiến…Kác dôô̒ng chỉ khăw ni̒ tê̒w la̒ ta̒n kản bô̭ kaw kẩp kuố Dáng, Nha̒ nước mêê̒nh.
Ta̒n năm 1943 – 1945, foong tla̒w hwa̭t dôô̭ng kuố Chi bô̭ nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh, zo dôô̒ng chỉ Lê Dức Tho̭ la̒ Bỉ thư fát chiến mă̭nh kỏ ắnh hướng khu hôô̭ng têểnh foong tla̒w kắch maa̭ng ớ tính Hwa̒ Bi̒nh.
Năm 1943, Chi bô̭ nha̒ tu̒ kỏ kể hwă̭ch kết na̭p dáng viên mởi, ni̒ la̒ lởp dáng viên tâ̒w tiên Chi bô̭ fát chiến ản ớ ta̭i nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh. Khaảng 3/1945, chơ̭p thơ̒i kơ Nhâ̭t dáw chỉnh Fáp, ản xư̭ chí da̭w kuố Tluung Ương Dáng, Xứ íw Bắc Ki̒, Chi bô̭ nha̒ tu̒ fát dôô̭ng tố chức thă̒nh kôông kuô̭c dẩw tlănh to̒i thá tu̒ chỉnh tli̭. Tloong môô̭ch twâ̒n. fâ̒n tư̒ tu̒ chỉnh tli̭ ta̭i nha̒ tu̒ ản thá tư̭ zo, ản kản bô̭ pơ̭i kwâ̒n chuủng kắch maa̭ng thi̭ xa̭ Hwa̒ Bi̒nh tích kư̭c zúp dơ̭. Ta̒n kác dáng viên kuố Chi bô̭ tả tlớ wê̒l pắt liên la̭c pơ̭i Tluung Ương Dáng, Xứ íw Bắc Ki̒. Môô̭ch khổ dôô̒ng chỉ ản bố xuung cho lư̭c lươ̭ng kắch maa̭ng kuố tính…
Khaảng 8/1945, hwa̒ chuung khỉ thể tiển kôông kuố ká nước, tư̒ kon mo̭l tất Mươ̒ng dôô̒ng lwa̭t "zṷ pu̒n khố zâ̭l laảng lwa̒”. Ta̒n chiển xi̭ kôô̭ng xán tloong nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh ngă̒i di̭ i la̒ nhân tổ kwan tloo̭ng kóp fâ̒n ta̭w da̒ cho ngă̒i kắch maa̭ng kwâ̭t khới.
Thew lă̭nh da̭w fươ̒ng Tân Thi̭nh, nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh la̒ chửng tích kôông kṷ ta̒n áp, nêw lêênh thô̭i ác kuố thư̭c zân Fáp, la̒ nơi zam zư̭, tla tẩn kác chiển xi̭ kắch maa̭ng. Dôô̒ng thơ̒i, chỉnh nơi ni̒ la̒ nơi bô̒i zươ̭ng, ze̒n lwiḙ̂n ta̒n chiển xi̭ kôô̭ng xán kiên kươ̒ng, bất khwất, zư̭ tloo̭n khỉ tiểt kắch maa̭ng, dẩw tlănh bi̒ dôô̭c lâ̭p, tư̭ zo kuố zân tôô̭c. Haa̒ng năm, kỏ tư̒ dwa̒n thăm kwan tloong pơ̭i wa̒i tính têểnh thi̒m hiếw wê̒l chwiê̒n thôổng kắch maa̭ng ta̭i nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh.