Zân tô̭c Mươ̒ng kỏ ngôn ngư̭ riêng la̒ thiểng Mươ̒ng. Xét wơ̒l góc dô̭ li̭ch xứ, thiểng Mươ̒ng thuô̭c nhỏm ngôn ngư̭ Viḙ̂t Mươ̒ng. Xét bớ góc dô̭ chức năng, thiểng Mươ̒ng la̒ thiểng mḙ deé kuố zân tô̭c Mươ̒ng ản zu̒ng dớ zaw tiếp tloong nô̭i bô̭ zân tô̭c. Ớ Hwa̒ Bi̒nh kỏ 4 vu̒ng Mươ̒ng lởn la̒: Bi, Wang, Tha̒ng, Dô̭ng. Thew Viḙ̂n Ngôn ngư̭ hoo̭c thuô̭c Viḙ̂n Ha̒n lâm khwa hoo̭c xa̭ hô̭i Viḙ̂t Nam, thiểng Mươ̒ng kỏ thế fân tha 4 nhỏm lởn thew 4 vu̒ng Mươ̒ng. Twi nhiên ớ kác vu̒ng kỏ thế zaw tiếp bă̒ng kác biển thế thiểng Mươ̒ng khác kha̒, ngươ̒i Mươ̒ng vấn kỏ thế hiếw ản kha̒. Twi nhiên, kác ỉ kiển dê̒w cho ră̒ng, thiểng Mươ̒ng chươ kỏ chư viết chỉnh thức. Tloong kác ngiên kửw da̒ kôông bổ, zân tô̭c Mươ̒ng la̒ 1 tloong 26 zân tô̭c thiếw xổ ớ Viḙ̂t Nam chươ kỏ chư viết chỉnh thức.

Thew Hiển fáp Nước Kôô̭ng hwa̒ XHCN Viḙ̂t Nam va̒ kác kwiết di̭nh, ngi̭ di̭nh kuố Chỉnh fú kỏ nêw: Ngôn ngư̭ kuốc za la̒ thiểng Viḙ̂t. Kác zân tô̭c kỏ kwiê̒n zu̒ng thiểng nỏi, chư viết, zư̭ zi̒n bán xắc văn wả zân tô̭c, fát wi foong tṷc, tâ̭p kwản, chiê̒n thôổng, văn wả tốt dḙp kuố mê̒nh. Thiểng nỏi va̒ chư viết kuố mổi zân tô̭c thiếw xổ la̒ vổn kwỉ kuố zân tô̭c. Ngi̭ kwiết Da̭i hô̭i Dáng bô̭ tính lâ̒n thử XVI, nhiḙ̂m ki̒ 2015 – 2020 da̒ nêw wiḙ̂c chủ tloo̭ng báw tô̒n va̒ fát wi kác zả tli̭ văn wả vâ̭t thế, fi vâ̭t thế kác zân tô̭c.

Nghệ nhân ưu tú Bùi Huy Vọng, xã Hương Nhượng (Lạc Sơn) giới thiệu, trao đổi việc học chữ Mường với cán bộ, phóng viên Báo Hòa Bình.

GS,TS Ngwiển Văn Khang, Viḙ̂n Ngôn ngư̭ hoo̭c thuô̭c Viḙ̂n Ha̒n lâm khwa hoo̭c xa̭ hô̭i Viḙ̂t Nam cho ră̒ng: Vởi tư kách la̒ kôông kṷ báw tô̒n va̒ fát chiến kuố mô̭ch ngôn ngư̭ tha̒nh văn, chư viết Mươ̒ng xḙ zúp cho wiḙ̂c báw tô̒n bán xắc kuố thiểng Mươ̒ng. Dă̭c biḙ̂t, tlước tác dôô̭ng kuổ nê̒n kinh tể thi̭ tlươ̒ng, dô thi̭ hwả, hô̭i nhâ̭p, thiểng Mươ̒ng kâ̒n mô̭ch bô̭ chư viết chỉnh thức fán ánh ản kác dă̭c diếm ngôn ngư̭ hoo̭c ớ bi̒nh ziḙ̂n kẩw chúc – hḙ̂ thôổng ngư̭ âm, tư̒ vư̭ng, ngư̭ fáp va̒ bi̒nh ziḙ̂n xứ zṷng tloong zaw tiếp. Kwai rỉ, báw tô̒n va̒ fát wai bán xắc kuố ngôn ngư̭, văn wả Mươ̒ng. Chư viết zúp cho kon em zân tô̭c Mươ̒ng báw tô̒n, fát wi thiểng mḙ̂ dé kuố mê̒nh…

Thư̭c hiḙ̂n kể hwă̭ch xổ 118/KH-UBND ngă̒i 27/10/2016 kuố UBND tính wơ̒l chiến khai ửng zṷng bô̭ chư zân tô̭c Mươ̒ng ta̭i tính Hwa̒ Bi̒nh, dâ̒w năm 2017, Ban Twiên zảw Tính wí da̒ xâi zư̭ng nô̭i zung, dê̒ xwất Xớ KH&CN chiến khai dê̒ ta̒i ngiên kửw khwa ho̭c xa̭ hô̭i va̒ nhân văn kấp tính "Xâi zư̭ng bô̭ kó chư Mươ̒ng, Biên xwa̭n ta̒i liḙ̂w ră̭i – hoo̭c chư Mươ̒ng. Mṷc tiêw nhăm kwáng bả, dươ bô̭ chư Mươ̒ng baw dơ̒i khôổng zân tô̭c Mươ̒ng ta̭i tính Hwa̒ Bi̒nh. Khắng di̭nh bô̭ chư Mươ̒ng la̒ chư viết chỉnh thức kuố zân tô̭c Mươ̒ng ta̭i tính Hwa̒ Bi̒nh, kóp fâ̒n báw tô̒n, fát wi zả tli̭ văn wả kuố zân tô̭c Mươ̒ng ta̭ Hwa̒ Bi̒nh

Ban Twiên zảw Tính wí da̒ chú chi̒ fổi hơ̭p ku̒ng Viḙ̂n Ngôn ngư̭ hoo̭c va̒ kác nha̒ khwa hoo̭c ớ T.Ư tiển ha̒nh kác bước dám báw thew chi̒nh tư̭ dê̒ ta̒i khwa hoo̭c. 10 vi̭ thư̭c hiḙ̂n dê̒ ta̒i gô̒m: Kản bô̭ Viḙ̂n Ngôn ngư̭ hoo̭c, Tlươ̒ng Da̭i hoo̭c Kôông ngḙ̂ (ĐHQG Ha̒ Nô̭i), Ban Twiên zảw Tính wí, Xớ VH,- TT&DL, ngḙ̂ nhân Ưu tủ. Tloong dỏ GS,TS Ngwiển Văn Khang, ngiên kửw viên kaw kấp thuô̭c Viḙ̂n Ha̒n lâm khwa ho̭c xa̭ hô̭i Viḙ̂t Nam, Tôống biên tâ̭p ta̭p chỉ "Ngôn ngư̭ & Dơ̒i khôổng” la̒ chú nhiḙ̂m dê̒ ta̒i. Kác tha̒nh viên thư̭c hiḙ̂n dê̒ ta̒i da̒ di diê̒n za̭ thâm nhâ̭p thư̭c tể diê̒w tla, foóng vẩn ta̭i kác wiḙ̂n Tân La̭c, La̭c Sơn, Kim Bôi lể tă liḙ̂w fṷc vṷ cho dê̒ ta̒i. Ban Chú nhiḙ̂m dê̒ ta̒i da̒ tố chức kác buối hô̭i tháw, twa̭ da̒m khwa hoo̭c nhă̒m thôổng nhất bô̭ kó chư Mươ̒ng tlêênh diḙ̂ ba̒n tính. Ta̒i liḙ̂w răi – hoo̭c chư Mươ̒ng ku̒ng da̒ ản ngiḙ̂m thu va̒ ba̒n zaw ngă̒i 21/3/2018.

Thew rỉ chư Mươ̒ng kỏ 28 chư kải, 24 fṷ âm dâ̒w, 14 nngwiên âm (11 ngwiên âm dơn, 3 ngwiên âm dôi) 1 âm dḙ̂m /-w-/, fṷ âm kuổi gô̒m 9 fṷ âm, 2 bản fṷ âm, 5 thanh diḙ̂w. Ta̒i liḙ̂w hoo̭c chư Mươ̒ng cho ngươ̒i Mươ̒ng mắt khể thiểng Mươ̒ng va̒ mắt thiểng Viḙ̂t kỏ 10 ba̒i gô̒m 7 ba̒i hoo̭c, 3 ba̒i ôn tâ̭p ản ră̭i tloong 45 tiết hoo̭c. Bô̭ chư Mươ̒ng ản xâi zư̭ng tlêênh kơ xớ chư Kuốc ngư̭. Ta̒i liḙ̂w hoo̭c chí tâ̭p chung baw xư̭ khác biḙ̂t zươ̭ bô̭ chư Mươ̒ng vởi chư Kuốc ngư̭. Tloong dỏ chủ ỉ dêểnh 2 diếm kwan tloo̭ng: Fán ánh ản dă̭c chưng thiẻng Mươ̒ng, ta̭w ản xư̭ thôổng nhất tloong kách viết "doo̭c thiể no̒, viết như thiể”. Bô̭ kó ản fát chiến zươ̭ tlêênh ma̭ nguô̒n vớ Unikey 3.62, twân thú thew Lwâ̭t GNU GPL wơ̒l ma̭ nguô̒n vớ.

Dôô̒ng chỉ Ngwiển Kwang Hưng, Fỏ tlướng Ban Twiên zảw Tính wí cho ră̒ng: Wiḙ̂c chiến khai xâi zư̭ng bô̭ kó, biên xwa̭n ta̒i liḙ̂w ră̭i – hoo̭c chư Mươ̒ng ta̭i tính Hwa̒ Bi̒nh khâw khi Bô̭ chư Mươ̒ng ản UBND tính kôông bổ la̒ hết khức kâ̒n thiết. Chư Mươ̒ng kỏ thế xứ zṷng cho ngiên kửw, ghi chép mo̭i mă̭t dơ̒i khôổng, tloong dỏ kỏ văn wả Mươ̒ng nhơ: Mo Mươ̒ng, kác la̒n diḙ̂w zân ka, chi thức zân zan… ghi chép. Lưw zư̭ thiểng Mươ̒ng dủng bán xắc chăng lo "tam xaw, thất bán” zo chiê̒n khấw…

Thew Nghḙ̂ nhân Ưu tủ Bu̒i Hwy Vo̭ng, xa̭ Hương Nhươ̭ng (La̭c Xơn): kwa diê̒w tla kuố nhỏm ngiên kửw dê̒ ta̒i, wiḙ̂c cho tha dơ̒i bô̭ chư Mươ̒ng fu̒ hơ̭p vởi ngwiḙ̂n voo̭ng kuố da̭i da xổ ngươ̒i Mươ̒ng ớ Hwa̒ Bi̒nh. Kỏ bô̭ chư xḙ ‘kổ di̭nh” văn wả, thiểng kuố zân tô̭c Mươ̒ng, dớ ngươ̒i Mươ̒ng chăng bi̭ ‘vất kôốc”. Dôô̒ng thơ̒i la̒ thế hiḙ̂n xư̭ kwan tâm kuố Dáng, Nha̒ nước, kác kấp dêểnh văn wả, chư viết kuố kác zân tô̭c thiếw xổ nỏi chung, zân tô̭c Mươ̒ng nỏi riêng. Wiḙ̂c ửng zṷng baw ră̭i – hoo̭c chư Mươ̒ng kâ̒n ản kwan tâm, tlước hết la̒ dổi vởi nhửng ngươ̒i mắt thiểng Mươ̒ng va̒ tloong nha̒ tlươ̒ng, thể hḙ̂ tleé

PV

KÁC TIN KHÁC

Bỉ thư Tính wí Ngwiḙ̂n Fi Loong tiếp xa̭ zaw Da̭i xử Ẩn Dô̭ ớ Viḙ̂t Nam

Chương chính diểm tin thơ̒i xư̭ thử 4 ngăi̒ 20 khảng 11 năm 2024

Ho̭p Tiếw ban Văn kiḙ̂n Da̭i hô̭i Dáng bô̭ tính lâ̒n thử XVIII, nhiḙ̂m ki̒ 2025 - 2030

Tấi mă̭nh kôông tác twiên chwiê̒n chwấn bi̭ Da̭i hô̭i Dáng bô̭ ta̒n kác kấp tiển têểnh Da̭i hô̭i lâ̒n thử XIV kuố Dáng

---

Kwiết tâm thư Da̭i hô̭i da̭i biếw ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ tính Hwa̒ Bi̒nh lâ̒n thử IV, năm 2024

Tlêênh tinh thâ̒n thôổng nhất kaw, Da̭i hô̭i da̭i biếw ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ tính Hwa̒ Bi̒nh lâ̒n thử IV, năm 2024 i ta̒ thôông kwa kwiết tâm thư Da̭i hô̭i. Bảw Hwa̒ Bi̒nh dăng ká thắi twa̒n văn kwiết tâm thư.

Dôô̒ng ba̒w ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh dwa̒n kết, tối mởi xảng ta̭w, hô̭i nhâ̭p pơ̭i fát tliến pê̒n bư̭ng

Tloong ta̒n năm kwa, kỏ ản lă̭nh da̭w, chí da̭w kuố Tính wí, Hô̭i dôô̒ng nhân zân, WBNZ tính, wiḙ̂c kwiết tâm, nô̭ lư̭c kuố kấp wí, tlỉnh kwiê̒n ta̒n kác kấp kôô̒ng Nhân zân ta̒n kác zân tôô̭c tloong tính, kết kwá la̒ kôông tác zân tôô̭c kôô̒ng tlỉnh xắch zân tôô̭c zoong la̭i tư̒ hiḙ̂w kwá thiết thư̭c, la̒ thăi tối kơ bán bô̭ mă̭t bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ pơ̭i miê̒n nủi.

WBNZ tính ban hă̒nh Tlí thi̭ wê̒l tấi mă̭nh foong tla̒w thi duô iêw nước

Thươ̒ng tlư̭c HDNZ tính tố tlức Fiên ho̭p zái tli̒nh wê̒l kwán lỉ kwi hwă̭ch, kấp fép thăm zo̒, khwáng xán la̒ bâ̭t liḙ̂w xâi zư̭ng thôông thươ̒ng

Ban Thươ̒ng bṷ Tính wí kôông bổ kwiết di̭nh wê̒l kôông tác kản bô̭

Chương chính diểm tin thơ̒i xư̭ thử 4 ngăi̒ 13 khảng 11 năm 2024