Dáp ửng nhu kâ̒w "thôông kwan” pơ̭i thể zởi bô hi̒nh

Niê̒m tin wê̒l wiḙ̂c tô̒n ta̭i kuố thể zởi bô hi̒nh ản dố pớ zất khởm tloong li̭ch xứ kon mo̭l. ớ bất kử thơ̒i da̭i no̒, xa̭ hô̭i no̒ kon mo̭l i kỏ nhu kâ̒w pô̭ meḙnh kôô̒ng pơ̭i ta̒n thể zởi di̭. Pớ wiḙ̂c zác dô̭ niê̒m tin tôn zảw, tỉn ngươ̭ng, mo̭l Mươ̒ng pô̭ tlung, Ôông Mo la̒ môô̭ch mo̭l kỏ thế dáp ửng mong hảw "thôông kwan (tư̒ ni̒ ản Zảw xư, Tiển xi̭ Zân tôô̭c hoo̭c Ngô Dức Thi̭nh pô̭ têểnh) kôô̒ng pơ̭i thể zởi bô hi̒nh kuố thể zởi hư̭w hi̒nh, kôô̭ng dôô̒ng xa̭ hô̭i mo̒ Ôông Mo la̒ thă̒nh biên. Tí ản dố wiḙ̂c tú tể kuố ôông Mo tham za paw tơ̒i khôổng tỉn ngươ̭ng, tlước tiên ta̒n ha kôô̒ng thi̒m hiếw kwa hḙ̂ thôổng ngi lḙ̂ ản la̒ pă̒ng Mo. Tác zá xếp thă̒nh ta̒n nhỏm ngi lḙ̂ thew mṷc dích kuố ngi lḙ̂. Ta̒n ngi lḙ̂ tloong nhỏm kỏ tỉnh chất chôổng ha̒, mé kỏ khác wê̒l nhân bâ̭t thơ̒, khôông zan pơ̭i thơ̒i zan tố tlức ngi lḙ̂. Môô̭ch ngi lḙ̂, tác zá cho la̒ dă̭c biḙ̂t la̒ Mo ma. Mo ma la̒ môô̭ch hḙ̂ thôổng lḙ̂ ngi fức ta̭p kẻw za̒i 12 ngă̒i têm, wê̒l hi̒nh thức la̒ zee̒nh cho mo̭l chít, xoong nả tả la̭i pô̭ wê̒l ta̒n kải chi hăi nhất kỏ tloong văn hwả zân zan Mươ̒ng zoong tỉnh nhân bán khu hôô̭ng.

Kôô̒ng pơ̭i môô̭ch hḙ̂ thôổng lḙ̂ ngi pô̭ tlêênh, Ôông Mo la̒ mo̭l kỏ bai tlo̒ ớ khân khươ̭, pă̒ng ta̒n ảng mo mo̒ ôông thuô̭c, kôô̒ng pơ̭i ta̒n khức mă̭nh bô hi̒nh (ta̒n thâ̒n linh kuố ôông, thủl Khót…), ôông i ta̒ zaw tiếp pơ̭i ta̒n thể zởi khác: kôô̒ng pơ̭i thâ̒n linh, ma kwí, pơ̭i tlơ̒i, pơ̭i tất… Kôô̒ng pơ̭i bai tlo̒ di̭, Zảw xư, Tiển xi̭ Ngô Dức Thi̭nh zu̒ng tư̒ "thôông kwan” tí pô̭ lêênh bai tlo̒ kuố ôông Mo. Thôông kwa ta̒n ba̒i khẩn lḙ̂, kon mo̭l moong hảw kă̒w xin ta̒n wiḙ̂c thôốch lee̒nh, hảw tlư̒ ta̒ ma kwí, kôô̒ng pơ̭i kă̒w fúc, kă̒w lôô̭c pớ thể zởi bô hi̒nh di̭.

Tloong tơ̒i khôổng văn hwả zân zan Mươ̒ng, Ôông Mo kôô̒ng pơ̭i mo̭l la̒ Mơ̭i la̒ ta̒n mo̭l kỏ khá năng pô̭ meḙnh pơ̭i ta̒n thể zởi wa̒i thể zởi mo̭l khôổng, pă̒ng hă̒nh dôô̭ng mo tố tlức thă̒nh ngi lḙ̂. Ôông Mo la̒ mo̭l kỏ bai tlo̒ "thôông kwan” kôô̒ng pơ̭i ta̒n lư̭c lươ̭ng xiêw nhiên mo̒ kon mo̭l tin la̒ kỏ liên kwan têểnh kuô̭c khôổng kuố nả thôông kwa wiḙ̂c ôông la̒ mo̭l la̒ ngi lḙ̂ kủng ta̒n thâ̒n linh kôô̒ng pơ̭i ta̒n lư̭c lươ̭ng xiêw nhiên khác ha̒.

Ka̭ la̒ lḙ̂, Ôông Mo chăng xwất hô̒n i chăng nhâ̭p hô̒n. Ôông la̒ mo̭l kâ̭i nhơ̒ khức mă̭nh xiêw nhiên kuố "nố” kôô̒ng âm binh kuố "nố” tí lải ta̒n thể lư̭c mo̒ kon mo̭l thơ̒ kủng.

Mơ̭i pơ̭i Mo khác ha̒ ớ kải: mơ̭i chăng fái hoo̭c mo̒ zo tlỉnh thẳnh nhâ̭p paw, lơ̒i thiểng mơ̭i, diḙ̂w hát kuố mơ̭i la̒ thiểng kuố thẳnh. Ko̒n Mo la̒ fai hoo̭c, pổ chwiê̒n la̭i cho kon nổl tơ̒i, thâ̒i dă̭i, tlo̒ hoo̭c. Mơ̭i mo̒ bán Mươ̒ng tê̒w kỏ ít nhất môô̭ch nha̒ la̒ Mo, chwiê̒n pớ tơ̒i ni̒ kwa tơ̒i khác tí dám báw kôông wiḙ̂c ngi lḙ̂ tỉn ngươ̭ng, tâm linh cho bán Mươ̒ng. Zân tloong xỏm hôốc za di̒nh di̭ Mo Mươ̒ng. Mơ̭i chăng kỏ chwiê̒n dă̭i mo̒ la̒ thẳnh cho̭n nhâ̭p paw ăi thi̒ mo̭l di̭ la̒ mơ̭i. Khi ti la̒ lḙ̂, mơ̭i khẩn xin thẳnh nhâ̭p khăw di̭ hát lơ̒i kuố thẳnh, fản páw ỉ kuố thẳnh. Ko̒n mo, ka̭ la̒ lḙ̂ i mơ̒i tố tiên, thẳnh xư mé tlí mơ̒i têểnh di̭ tí pêênh paw, ha̒w pắi, che chớ dă̭i páw cho mo̭l la̒ mo tlo̭n wḙn há chăng fái nhâ̭p hô̒n paw mo̭l la̒ mo.

Tlước ni, tơ̒ng mo̭l tloong kôô̭ng dôô̒ng thi̒ Ôông Mo la̒ mo̭l la̒ ká thắi ta̒n ngi lḙ̂ kâ̒n kỏ tloong môô̭ch tơ̒i mo̭l. Mo̭l ỉ pả, ngăl pớ ta̒n ngă̒i tâ̒w kỏ chiế i ta̒ fái mơ̒i Ôông Mo têểnh tí iếm puô̒ ngái tí ma kwí chăng kwẩi fả (la̒ lḙ̂ biể cho mo̭l kỏ chiế. Têểnh ka̭ té tha ản pa ngă̒i la̒ lḙ̂ kủng mṷ pơ̭i mơ̒i biể kon dét wê̒l ớ nha̒ (la̒ lḙ̂ tlew na̭ mṷ). Tloong kwả tli̒nh khôổng thi̒ wiḙ̂c la̒ ta̒n ngi lḙ̂ mo̒ Ôông Mo la̒ mo̭l la̒ nhơ ta̒ pô̭ ớ tlêênh la̒ wiḙ̂c kâ̒n fái kỏ tloong kuô̭c khôổng. Ngă̒i măi, ta̒n ngi lḙ̂ tloong nhỏm lḙ̂ kă̒w fúc, kă̒w lôô̭c kôô̒ng nhỏm ngi lḙ̂ hôốc linh hô̒n kon mo̭l i ko̒n ản la̒ tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng ớ Mươ̒ng Pi. I hoo̭c fát tliến, niê̒m tin paw ta̒n wiḙ̂c kă̒w iên, kă̒w khức khwé kwa wiḙ̂c la̒ ta̒n ngi lḙ̂ tlư̒ ta̒ ma (teénh) i ta̒ kỏ zám ti, kỏ miểng i ta̒ wắng kweḙnh poỏng.

Ôông Mo kỏ bai tlo̒ la̒ mo̭l tli thức zân zan

Wa̒i tlức năng thư̭c hă̒nh ngi lḙ̂, Ôông Mo ko̒n la̒ môô̭ch tli thức zân zan. Dổi pơ̭i mo̭l Mươ̒ng, tlước ni ka̭ fâ̒n tư̒ mo̭l zân chuô hăi dẳi chư̭ pơ̭i chuô ản hướng môô̭ch nê̒n zảw zṷc kuốc zân nhơ ngă̒i măi thi̒ Ôông Mo an koi nhơ la̒ môô̭ch thă̒nh fâ̒n ưw tủ nhất tloong kôô̭ng dôô̒ng. Mo Mươ̒ng la̒ môô̭ch hiḙ̂n tươ̭ng văn hwả zân zan tích hơ̭p tloong di̭ tư̒ lwa̭i hi̒nh văn hoo̭c ngḙ̂ thwâ̭t thuô̭c tư̒ thă̒nh tổ văn hwả zân zan nhơ: tôn zảw tỉn ngươ̭ng, foong tṷc tâ̭p kwản, văn tlương, ngḙ̂ thwâ̭t âm nha̭c, lḙ̂ hô̭i. Kôô̒ng pơ̭i, thôông kwa Ôông Mo mo̒ tư̒ kải khác tloong tơ̒i khôổng văn hwả zân tôô̭c kôô̒ng chi̭w ắnh hướng nhơ: lổi khôổng, ngẳm ngi̭, foong kắch, tư tướng… pô̭ tlung, Mo Mươ̒ng la̒ môô̭ch tlính thế văn hwả zân zan mo̒ Ôông Mo la̒ mo̭l hăi dẳi ản tư̒ nhất.

Kwa tư̒ lâ̒n thew ngỏ, pô̭ meḙnh thu thâ̭p ta̒n tư liḙ̂w pơ̭i ta̒n Ôông Mo tác zá chwiên lwâ̭n ản tlửng kiển kỏ tư̒ mo̭l têểnh nhơ̒ Ôông Mo tỉnh ngă̒i, zơ̒ tí la̒ môô̭ch kải wiḙ̂c chi di̭, kỏ khi nả têểnh pô̭ meḙnh pơ̭i xin thiểng wê̒l wiḙ̂c zái kwiết mâw thwâ̭n, khúc mắc tloong ố nha̒, ho̭ ha̒ng hăi pơ̭i ha̒ng xỏm. Kôô̒ng tư̒ mo̭l têểnh hói wê̒l foong tṷc, tâ̭p kwản. Mé zu̒ la̒ hói wiḙ̂c chi, ká thắi mo̭l i tê̒w ản ta̒n Ôông Mo tlí páw tú tể. Wiḙ̂c ni̒ cho dố, nểw nhơ ớ bu̒ng nôông thôn kuố bu̒ng mo̭l Kinh mâ̭ ngă̒i kỏ nha̒ Nho, thâ̒i dô̒ la̒ môô̭ch kiếw mo̭l văn hwả, thi̒ ớ ta̒n bu̒ng Mươ̒ng, Ôông Mo i la̒ môô̭ch kiếw mo̭l văn hwả kuố mo̭l Mươ̒ng.

Kwa di̭, Ôông Mo kỏ bai tlo̒ kwan tloo̭ng tloong wiḙ̂c xảng ta̭w văn hwả zân zan, Mo̭l Mươ̒ng kỏ kâw: "Tla̒ng tlo̒ mo ngăi roỏng hḙ”, kỏ ngiḙ̂ la̒ mơ̭i mo̒ Ôông Mo kỏ kải xảng ta̭w tluổ. Wiḙ̂c xảng ta̭w kuố ta̒n Ôông Mo ản fát hwi, la̒ dêênh thă̒nh ta̒n bán khác tloong lwa̭i hi̒nh văn hwả zân zân.

Mo Mươ̒ng la̒ môô̭ch tlính thế văn hwả zân zan hăi pô̭ dủng hơn Mo Mươ̒ng kỏ ớ tloong tlính thế văn hwả zân zan mo̒ ớ ni Ôông Mo la̒ môô̭ch mo̭l hăi dẳi ản thôông tha̭w. Cho dêênh, Ôông Mo i la̒ môô̭ch kânh, môô̭ch kho ta̒ng lưw tlơ̭, chwiến tái ta̒n wiḙ̂c kuố văn hwả tliê̒n thôổng tloong loo̒ng zân tôô̭c thôông kwa ta̒n hwa̭t dôô̭ng tloong tơ̒i khôổng kuố Ôông Mo kôô̒ng ta̒n hwa̭t dôô̭ng tỉn ngươ̭ng kôô̒ng pơ̭i thư̭c hă̒nh ngi lḙ̂.

KÁC TIN KHÁC

Khới kôông xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n Zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong

Kắch thế hiḙ̂n kôô̒ng pơ̭i ỉ ngiḙ̂ khu pên tloong kuố Mo Mươ̒ng

Tlích dwa̭n Mo Xứ thi “Té tất, Té dác”

Pô̭ tôống kwan tlung wê̒l zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng