Tloong chiển zi̭ch Hwa̒ Bi̒nh (1951 - 1952),, bô̭ dô̭i ha xảng ta̭w tha bếp Hwa̒ng Kâ̒m nổ chăng khỏi va̒ xảng chể tha "kon kủi” chôổng da̭n bẳnh thắng. Xảng kiển ni̒ da̒ kóp fâ̒n la̒ zám thương voong co bô̭ dô̭i ha ớ chiển tlươ̒ng Diḙ̂n Biên Fú khâw ni̒.
"Con cúi” chống đạn được tái hiện đầy sinh động tại Bảo tàng chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên. "Kon kủi”chôổng da̭n ản fṷc zưư̭ng xinh dôô̭ng ta̭i Báw ta̒ng chiển thẳng li̭ch xứ Diḙ̂n Biên Fú.
Tloong kwả chi̒nh thi̒m hiếw thôông tin wê̒l chiển zi̭ch Hwa̒ Bi̒nh (1951 - 1952), dâ̒n tôi thẩi kác ta̒i liḙ̂w gi chép wiḙ̂c bô̭ dô̭i ha chể tha "kon kủi” chôổng hwá lư̭c ză̭c bẳnh thắng rất hiḙ̂w kwá. Bớ rỉ kóp fâ̒n ha̭n chể, la̒ zám dảng kế thương voong cho bo̭ dô̭i tloong kwả chi̒nh tiếp kâ̭n, deẻnh chiểm muṷc tiḙ̂w.
Tlêênh chiẻn tlươ̒ng, mối môôch tấc dất, môô̭ch bước chân tiển wê̒l khả tlước kuố ngươ̒i lỉnh dê̒w fái dối bă̒ng xương mẩw. Tlước thư̭c tể rỉ, ngăi tloong kwả chi̒nh chiển dẩw, deẻnh ză̭c, ha da̒ ki̭p thơ̒i rút kinh ngiḙ̂m. Dớ la̭i khâânh va̒ tiêw ziḙ̂t muṷc tiêw ză̭c, bô̭ dô̭i ha da̒ kỏ xảng kiển la̒ "kon kủi” bă̒ng kâl mân thoóc kwẩn la̭i vởi dươ̒ng kỉnh khwáng 1 - 1,5m, za̒i 1 - 1,5m. Kác "kon kủi” chôổng da̭n ản bô̭ dô̭i, kác ông bổ ba̒ mḙ̂ xử Mươ̒ng chă̭ch kâl rưư̒ng, kwẩn thoóc la̒ rêênh nhơ "tẩm khiên” vưưng chắc ngăn da̭n bẳnh thắng, dôô̒ng thơ̒i zúp bô̭ dô̭i tiến lêênh khả tlước, băng kwa diḙ̂ hi̒nh bă̒ng fắng leenh choỏng tiếp kâ̭n, tiêw ziḙ̂t muṷc tiêw. Nhơ̒ xảng ta̭w ni̒, thương voong kuố bô̭ dô̭i zám ro̭ rḙ̂t, hiḙ̂w kwá chiển dẩw ản nơơng lêênh, thơ̒i zan tiêw ziḙ̂t mṷc tiêw ziḙ̂n tha leenh choỏng.
Xảng kiển ni̒ khâw rỉ da̒ ản bô̭ dô̭i dươ baw thư̭c tể chiển dẩw ở khu vưư̭c dôô̒ng bă̒ng va̒ khâw ni̒ la̒ chiển zi̭ch Diḙ̂n Biên Fú. Kư̭w chiển binh Mai Da̭i Xả ớ tố 7, fươ̒ng Dôô̒ng tiển (TF Hwa̒ Bi̒nh), ngươ̒i tlưư̭c tiếp tham za chiển zi̭ch Diḙ̂n Biên Fu̒ kế la̭i. Ôông tham za chiển zi̭ch Diḙ̂n Biên Fú năm 20 thuối, thô̭c biên chể kuố da̭i dô̭i tlinh xát thuô̭c Da̭i dwa̒n 316 ản zaw nhiḙ̂m vṷ deẻnh va̒ tiêw ziḙ̂t ză̭c kứ diếm tlêênh dô̒l A1. Ni la̒ kử diểm ản Fáp bổ chỉ kôông xư̭, lô kốt kiên kổ va̒ tâ̭p chung hwá ứư̭c rất meḙnh. Tloong kwả chi̒nh vươ̒ chiển dẩw vươ̒ da̒w ha̒w, kwân ha kă̭p fái rất nhê̒w khỏ khăn, thương voong nhê̒w vi̒ hwá lưư̭c bẳnh thắng kuố di̭ch.
Twi nhiên, khi̒ kác "kon kủi” ản dươ tha mă̭t tlâ̭n da̒ tlớ thee̒nh tẩm khiên chẳn da̭n bẳnh thắng kưư̭c ki̒ hiḙ̂w kwá kuố kwân ha. Tlước chí da̒w ha̒w ản ban dêm, kỏ "kon kủi” ha da̒w ká ban ngă̒i. Ó chí ớ dô̒l A1, khươ̒ keẻnh dôô̒ng Mươ̒ng Thănh tlôổng tlái, thew kác kon kủi chôổng da̭n, chiển ha̒w kuố bô̭ dô̭i ha tư ngă̒i vươn dêểnh, xiết chă̭t woo̒ng vâi kác kử diếm Dôô̭c Lâ̭p, Hôô̒ng Kủm, Him Lam tloong 56 ngă̒i dêm chiển zi̭ch.
Dêểnh zơ̒ ni̒ chăng ngăi ko̒n chứ ngươ̒i lâ̭n tha xảng kiển ni̒, mê kác "kon kủi” chôổng da̭n vấn la̒ môô̭ch tloong nhưửng xảng ta̭w twiḙ̂t vơ̒i, thế hiḙ̂n bán li̭nh, chỉ twḙ̂ kon ngươ̒i Viḙ̂t Nam tloong chiển dẩw, kóp fâ̒n la̒ rêênh chiển thẳng Diḙ̂n Biên Fú chẩn dôô̭ng diḙ̂ kâ̒w kắch ni 70 năm.
Năm 2023 va̒ 2 khảng dâ̒w năm 2024 tlêênh diḙ̂ ba̒n tính xắi tha khâânh 20 vṷ wiḙ̂c liên kwan dêểnh hwat dôô̭ng tôn zả tlải kwi di̭nh. Twi nhiên, xư̭ baw kuô̭c tham mưw tích kưư̭c hiḙ̂w kwá kuố kác kơ kwan chức năng va̒ dia̭i ziḙ̂n kác tố chưức tôn zảw da̒ zúp UBNZ tính, UBNZ kác hwiḙ̂n zái kwiết ki̭p thơ̒i , duủng kwi di̭nh kuố fáp lwâ̭t, chăng dớ kác mâw thwâ̭n, vưởng vắc tô̒n ta̭i gâi ắnh hướng dêểnh hwa̭t dôô̭ng tôn zảw duủng kwi di̭nh fáp lwâ̭t kuố dôô̒ng ba̒w tôn zaw tlêênh diḙ̂ ba̒n tính.
Ớ tloong lḙ̂ fát dôô̭ng foong tla̒w thi duô "Xwả nha̒ ta̭m, nha̒ zó” tlêênh ká nước paw lảng kởm ngă̒i 13/4/2024 ớ hwiḙ̂n Da̒ Bắc, dôô̒ng chỉ Bu̒i Văn Khẳnh, Fỏ Bỉ thư Tính wí, Chú ti̭ch WBNZ tính Hwa̒ Bi̒nh da̭i ziḙ̂n cho lă̭nh da̭w diḙ̂ fương fát biếw hướng ửng foong tla̒w. Bảw Hwa̒ Bi̒nh xin zởi thiḙ̂w ká thắi ba̒i fát biếw.
