Hwiḙ̂n Iên Thwí tang tliến khai dôô̒ng bô̭ tư̒ zái fáp tí fát tliến ta̒n kác xán fấm OCOP. Têểnh măi, hwiḙ̂n kỏ 4 xán fấm OCOP 4 khaw kôô̒ng pơ̭i 17 xán fấm OCOP 3 khaw. Tảng kế la̒ xán fấm OCOP 4 khaw "Kaw ka̒ kai lew Iên Thwí” ngă̒i môô̭ch bươn tha xa tlêênh thi̭ tlươ̒ng tloong pơ̭i wa̒i tính, khắng di̭nh thương hiḙ̂w xán fấm kuố diḙ̂ fương.
Lă̭nh da̭w WBNZ hwiḙ̂n Iên Thwí thăm wâ̒n ươm ka̒ kai lew zôổng kuố Hơ̭p tác xa̭
nôông lâm ngiḙ̂p Báw Hiḙ̂w.
Tâ̒w năm 2015, zư̭ ản xinh kể kuố tlương tli̒nh zám nge̒w hwiḙ̂n zoong kâl ka̒ kai lew wê̒l xa̭ Da Fúc. Nhơ pẻn zwiên pơ̭i tất, kâl ka̒ kai lew fát tliến tốt, pớ di̭ pa̒ kon bớ hôô̭ng ziḙ̂n tích lôông. Mé, zo bớ hôô̭ng ziḙ̂n tích nhănh pơ̭i chăng kỏ kể hwă̭ch tú tể cho dêênh bẩn dê̒ tâ̒w tha kuố kâl ka̒ kai lew la̒ ba̒i twản chuô kỏ lơ̒i zái. Tlước ti̒nh hi̒nh chăng kỏ tâ̒w tha ốn di̭nh, bi̭ tư thương ép zả, zả thă̒nh kỏ ka̭ thuổng ko̒n hơn 10.000 dôô̒ng/kg la̒ ắnh hướng têểnh kinh tể, ta̒n kác hô̭ nôông zân pắt tâ̒w fả tá kâl ka̒ kai lew. Kuổi năm 2015, tôi kwiết di̭nh tha bâ̭n dôô̭ng ta̒n kác hô̭ tloong xa̭ thă̒nh lâ̭p hơ̭p tác xa̭ (HTX) chwiên lôông kâl ka̒ kai lew. Khảng 1/2016, HTX nôông lâm ngiḙ̂p Báw Hiḙ̂w (xa̭ Báw Hiḙ̂w) ản thă̒nh lâ̭p. Pớ ni, ba̒i twản tâ̒w tha cho kâl ka̒ kai lew tơ̒ng pước ản zái kwiết. Pan tâ̒w HTX chí kỏ 9 thă̒nh biên, têểnh măi kỏ khânh 100 thă̒nh biên tham za liên kết lôông pơ̭i ziḙ̂n tích hơn 40 ha ớ 2 xa̭ Báw Hiḙ̂w, Da Fúc” - Eenh Bu̒i Kwỉ Hơ̭i, Zảm dôốc HTX nôông lâm ngiḙ̂p Báw Hiḙ̂w chiê xé.
Tí chăng fái fṷ thuô̭c tư̒ paw wiḙ̂c thu muô kuố ta̒n kôông ti zươ̭c liḙ̂w khác pơ̭i kỏ thế nơng kaw hơn zả tli̭ kâl ka̒ kai lew, eenh Hơ̭i kôô̒ng Ban Zảm dôốc HTX thi̒m to̒i, ngiên kửw cho tha tơ̒i xán fấm kaw ka̒ kai lew Iên Thwí, zoong la̭i zả tli̭ kinh tể pơ̭i tiḙ̂n lơ̭i cho mo̭l tiêw zu̒ng. Xán fấm ản tliết xwất 100% pớ kâl ka̒ kai lew, chể biển thă̒nh za̭ng kaw xḙ̂t, thơ̒i zan báw kwán ản lô hơn. Kaw ka̒ kai lew kỏ tư̒ kôông zṷng nhơ: zái dôô̭c gan, ha̭ men gan, zái khăi ha̭w, hô̭ tlơ̭ diê̒w tli̭ biêm gan B, gan nhiḙ̂m mơ̭, mẳw nhiḙ̂m mơ̭, xơ gan, tê thấp, tăw dôổng, mai tê, thẳng hen zo biêm khoo̭ng, nối nga̭, dêênh mṷn ôm zo gan noỏng, zám tliḙ̂w tlửng bâ̭nh gout.
Ớ tloong Hô̭i ngi̭ teẻnh zả, fân ha̭ng xán fấm OCOP tính năm 2019, ka̒ kai lew Iên Thwí ản teẻnh zả la̒ ản 3 khaw. Năm 2021, xán fấm tiếp tṷc ản WBNZ tính kôông nhâ̭n da̭t tiêw chwấn OCOP 4 khaw.
Eenh Bu̒i Kwỉ Hơ̭i chiê xé thêm: Xán fấm ka̒ kai lew Iên Thwí i ta̒ ản dăng kỉ bán kwiê̒n, kỏ mă̭t ớ ta̒n thi̭ tlươ̒ng wa̒i nước nhơ Tlung Kuốc, Nga, Thải Lan, ản mo̭l tiêw zu̒ng teẻnh zả kaw. Lơ̭i nhwâ̭n thu ha̒ng năm ản pớ 1,5 - 2,5 tí dôô̒ng. Thu nhâ̭p bi̒nh kwân thă̒nh biên HTX ản 11,5 tliḙ̂w dôô̒ng/khảng.
Wa̒i xư̭ nô̭ lư̭c kuố ta̒n kác thă̒nh biên, HTX i ta̒ nhâ̭n ản kwan tâm, úng hô̭ kuố ta̒n kác kấp tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n Iên Thwí, zúp cho xán fấm ka̒ kai lew kỏ pu̒ng ớ tlêênh thi̭ tlươ̒ng. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n zái fáp dôô̒ng bô̭, thiết thư̭c, xán fấm OCOP ka̒ kai lew Iên Thwí chăng tlâ̒ng nơng kaw chất lươ̭ng, khắng di̭nh ản thương hiḙ̂w tlêênh thi̭ tlươ̒ng, kóp fâ̒n khai thác hiḙ̂w kwá tiê̒m năng, thể mă̭nh kuố diḙ̂ fương.
Tâ̭n zuṷng lơ̭i thể dô̒l rưư̒ng, nhưửng năm kwa, nôông zâ xa̭ Tứ Nê, hwiḙ̂n Tân La̭c dấi meḙnh fát chiến kinh tể, tloong rỉ ngê̒ ruôi oong lể mââ̭ch zoong la̭i hiḙ̂w kwá kinh tể. Tiêw biếw la̒ za di̒nh eenh Bu̒i Văn Liêm ớ xỏm Kú. Nha̒ ớ khâânh rưư̒ng, kỏ nhê̒w lo̭i kâl va̒ kác lo̭i hwa rưư̒ng, tốt cho wiḙ̂c ruôi oong, eenh Liêm da̒ thi̒m hiếw, hoo̭c hói kwa kác fương tiḙ̂n thôông tin da̭i chuủng va̒ kác hô̭ ruôi oong tloong vuu̒ng, bớ rỉ dâ̒w tư tlêênh 50 ố oong ruôi dớ lể mââ̭ch.
Châ̭m thu muô, châ̭m thănh twản… la̒
thư̭c tla̭ng dổi vởi kác hô̭ liên kết tlôông kâl kai xeenh tlêênh diḙ̂ ba̒n
tính. Ngwiên nhân zo kinh tể xwi
thwải cho rêênh kác zănh ngiḙ̂p khỏ khăn tloong wiḙ̂c thu muô, "dâ̒w tha” ó
ốn di̭nh. Thưư̭c tể rỉ, ngươ̒i zân moong muổn chỉnh kwiê̒n diḙ̂ fương va̒
kác ngă̒nh chưức năng fổi hơ̭p chă̭t kôô̒ng kác zwănh ngiḙ̂p thưư̭c hiḙ̂n
nhê̒w zái fáp thảw dá khỏ khăn cho cho dâ̒w tha kâl kai xeenh, ta̭w diê̒w
kiḙ̂n cho kác hô̭ tlôông kai xeenh iên tâm fát chiến va̒ nơng kaw zả tli̭
kâl tlôô̒ng.
Nhưửg năm kwa, xa̭ Mai Ha̭ (Mai Châw) nổ lưư̭c thưư̭c hiḙ̂n chiến dối kơ kẩw kâl tlôô̒ng, vâ̭t ruôi dớ nơơng kaw hiḙ̂w kwá xán xwất, kái thiḙ̂n dơ̒i khôổng, thu nhâ̭p kuố ngươ̒i zân. Tloong rỉ fái nỏi dêểnh tlôông zươ hẩw thew tiêw chấn VietGAP da̒ zúp ngươ̒i zân diḙ̂ fương vươn lêênh thwát nge̒w.
Kwa thi̒m hiếw, eenh Ngwiḙ̂n Văn Lân, Bỉ thư chi dwa̒n tố Vôi, fươ̒ng Thải Bi̒nh, TF Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ tâ̭n zṷng diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên khă̭n kỏ kuố kwêl hương, mă̭nh za̭n dâ̒w tư xâi zư̭ng mô hi̒nh nuôi kả lôô̒ng tlêênh loo̒ng hô̒ thwí diḙ̂n Hwa̒ Bi̒nh, tlớ thă̒nh tẩm gương lảng wê̒l khới ngiḙ̂p kuố thănh niên tlêênh diḙ̂ pa̒n.
Kinh tể hơ̭p tác chăng tlí zúp ốn di̭nh pơ̭i fát tliến xán xwất, kinh zwănh mo̒ ko̒n la̒ tha ản wiḙ̂c la̒, tăng thu nhâ̭p, hô̭ tlơ̭ xwả tỏl, zám nge̒w, ốn di̭nh tơ̒i khôổng kuố thă̒nh biên. Thơ̒i zan kwa, xác di̭nh bai tlo̒ kôô̒ng pơ̭i tâ̒m kwan tloo̭ng luố fát tliến kinh tể tâ̭p thế (KTTT), tlêênh kơ xớ ta̒n kwi di̭nh kuố Tlung ương, tính Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ lâ̭p ban hă̒nh ta̒n tlỉnh xắch hô̭ tlơ̭, ta̭w dôô̭ng lư̭c thúc tấi KTTT fát tliến. Kwa di̭ toỏng kóp kwan tloo̭ng paw fát tliến KT-XH kuố diḙ̂ fương.
