Khăw ta̒n ngă̒i mươ thẩm tất, nha̒ eenh Tliḙ̂w Lṷc Liên tả la̭i kỏi kơm, zoong thew dác oỏng kẻw ha̒ lêênh hâ̒ng. Hơn 2 hát ta hâ̒ng kuố nha̒ wa̒i lôông kâl pam thi̒ fâ̒n tư̒ la̒ lôông kâl pương, kâl bẩw tí lḙ̂ băng. Thew ước tỉnh, bṷ băng năm năi nha̒ eenh kỏ thêm nguô̒n thu ha̒ng chṷc tliḙ̂w dôô̒ng…


Mơ̭i mo̒ ngă̒i nha̒ eenh Fu̒ng Zṷng Bi̒nh thu nuô kuố mo̭l zân xỏm Ba̒ Ra̒ ká tẩn băng thươi. 

Oỏng dác hỏl, ăn kâl băng tí gẳn pỏ pơ̭i hâ̒ng pơ̭i khṷ.

Thew eenh Lỉ Xinh Thể, Tlướng xỏm Ba̒ Ra̒, xa̭ Hu̒ng Xơn (Kim Bôi), ká xỏm zấp ni̒ kỏ hơn 90 hô̭ kôô̒ng pơ̭i hơn 400 mo̭l. Wa̒i chăn nuôi, lôông kâl, xán xwất nôông ngiḙ̂p, dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Zaw ớ bán Ba̒ Ra̒ ko̒n kỏ thêm ngê̒ la̒ hâ̒ng. Tloong di̭, kỏ tư̒ hô̭ i ko̒n zwi tli̒ ản ziḙ̂n tích lôông kâl pương, kâl bẩw tí tăng thêm thu nhâ̭p. Wa̒i khai thác chă̭ch, tiế kâl paảnh tí la̒ kô̭t chẩng, taanh dô̒ zu̒ng, ha̒ng năm ta̒n hô̭ tê̒w kỏ thêm nguô̒n thu pớ khai thác băng. Nha̒ ít thi̒ 5 - 10 tliḙ̂w dôô̒ng/bṷ, nha̒ tư̒ lêênh têểnh ha̒ng chṷc tliḙ̂w dôô̒ng. Chăng tư̒ mé i kỏ ản thêm nguô̒n thu nhâ̭p cho mo̭l zân ka̭ nôông nha̒n. 

Thew di̭, paw ka̭ kỏ ta̒n kơn mươ za̒w têểnh i la̒ ka̭ mâ̒m băng moo̭c lêênh khói mă̭t tất. Ni la̒ ka̭ Ba̒ Ra̒ pước paw muô̒ thu hwă̭ch băng. Thew ôông Tliḙ̂w Xwân Kỉn - môô̭ch mo̭l kaw thuối ớ Ba̒ Ra̒, kôô̒ng pơ̭i nhơ tư̒ miểng, mo̭l zân nơi ni̒ gẳn pỏ pơ̭i kâl băng hâ̒ng tư̒ tơ̒i năi. Dổi pơ̭i mo̭l zân, oỏng dác hỏl, ăn kâl băng la̒ tí gẳn pỏ pơ̭i khṷ, pơ̭i hâ̒ng. Cho dêênh, mơ̭i khi muô̒ băng têểnh mo̭l zân tả la̭i gác kôông wiḙ̂c lú hoo̭ng, tôô̒ng na̒ tí lêênh hâ̒ng thi̒m, ta̒w ta̒n kú băng thươi wê̒l tí ăn pơ̭i zoong paảnh kiểm thêm thu nhâ̭p.

Zo kỏ khỉ hâ̭w maách mé kweenh năm, tất thôốch cho dêênh kâl băng ớ Ba̒ Ra̒ thươ̒ng kỏ kú to, tlẳng, choonh. Kỏ ta̒n kú lêênh têểnh 2 - 3 kân. Ản mo̭l muô zất ươ tluô̭ng. Nhất la̒ ta̒n kơ xớ chể biển băng ngâm ớt hăi chể biển thă̒nh xán fấm băng toỏng kỏi paảnh ớ xiêw thi̭ hăi ớ ta̒n za di̒nh muô wê̒l tái tí la̒ băng khô (băng la̭i kủi) - môô̭ch xán fấm ớ Hwa̒ Bi̒nh ha zất ản ươ tluô̭ng. 

Eenh Fu̒ng Zṷng Bi̒nh la̒ tlú dâ̒w mổi thu muô băng cho mo̭l zân ớ xỏm Ba̒ Ra̒ cho hăi, paw muô̒, mơ̭i ngă̒i nha̒ eenh thu muô ha̒ng tẩn băng kú thươi. Zấp ni̒ la̒ ka̭ khươ̭ bṷ cho dêênh zả băng zaw dôô̭ng pớ 12 - 15 ngi̒n dôô̒ng/kân. Kôô̒ng pơ̭i xán lươ̭ng thu muô lêênh têểnh kát ẩn mơ̭i ngă̒i thi̒ tỉnh tha bi̒nh kwân 1 mio̭l zân ti la̒ băng i kiểm ản 500 ngi̒n dôô̒ng cho têểnh 1 tliḙ̂w dôô̒ng/ngă̒i. Xo pơ̭i mớ khôổng bi̒nh kwân kuố mo̭l zân tloong xa̭ thi̒ ni la̒ mớc thu nhâ̭p khả kaw, nhất la̒ paw ka̭ nôông nha̒n. 

Thew Tlướng xỏm Ba̒ Ra̒ Lỉ Xinh Thể, ản dố wiḙ̂c lôông ta̒n lwa̭i kâl pương, kâl bẩw kỏ zả tli̭ pơ̭i thu nhâ̭p ốn di̭nh, lôông 1 lâ̒n mé tả la̭i ản thu hwă̭ch tloong tư̒ năm cho dêênh thơ̒i zan kwa, môô̭ch khổ hô̭ zân tloong xỏm i ta̒ tư̭ liên hḙ̂ pơ̭i thwê tất ớ ta̒n xa̭ khânh tí lôông kâl pương, bẩw. Nhơ̒ di̭, ha̒ng năm kỏ thêm nguô̒n thu ha̒ng chṷc tliḙ̂w dôô̒ng pớ băng pơ̭i paảnh kâl nhơ nha̒ ta̒n eenh Fu̒ng Xwân Thă̒nh, Tliḙ̂w Xwân Vinh… 

Tlớ thă̒nh xán bâ̭t ản chắp keẻnh bươn tha xa 

Băng chăng tlí la̒ ha̒ng hwả, nôông xán ản thi̭ tlươ̒ng ươ tluô̭ng pơ̭i paảnh hôô̭ng ha̭i. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương khác, băng kuố Ba̒ Ra̒ i ta̒ tlớ thă̒nh xán fấm ản chắp keẻnh păl xa. 

Thew eenh Fu̒ng Zṷng Bi̒nh, khăw khi thu muô kuố mo̭l zân pơ̭i ản xơ chể tú tể, xán fấm tê̒w ản xwất paảnh cho Kôông ti kố fâ̒n băng Kim Bôi (thi̭ tlẩn pa Ha̒ng Dô̒i, La̭c Thwí) tí chể biển thă̒nh ta̒n xán fấm kỏ chất lươ̭ng kaw fṷc bṷ nhu kâ̒w tloong nước pơ̭i xwất khấw. Xán fấm băng thươi toỏng kỏi, băng ớt bỏi chuô kuố kôông ti lo̭t paw top "20 ha̒ng Viḙ̂t tốt bi̒ kwiê̒n lơ̭i mo̭l tiêw zu̒ng Viḙ̂t Nam” năm 2023, Xán fấm kuố kôông ti chăng tlí kỏ mă̭t ớ khắp ta̒n xiêw thi̭, xa̒n thương ma̭i diḙ̂n tứ mo̒ ko̒n xwất khâw têểnh tư̒ nước tlêênh thể zởi. Tloong di̭ xán fấm dă̭c tlưng la̒ băng Kim Bôi da̭t ản chwấn OCOP 4 khaw kấp tính, xwất khấw ti ta̒n nước: Nhâ̭t Bán, Ha̒n Kuốc, Ha̒ Lan, Dức, Ănh kôô̒ng pơ̭i môô̭ch khổ nước Dôông Âw. 

Thew thôổng kê kúô Xớ Nôông ngiḙ̂p pơ̭i Fát tliến nôông thôn, năm 2023, ká thắi tính i ta̒ thu hwă̭ch khwáng 5 tliḙ̂w kâl luô̒ng kác lwa̭i kôô̒ng pơ̭i tlêênh 8.253 tẩn băng, zoong la̭i nguô̒n thu tlêênh 136,3 tí dôô̒ng. Xán fấm kâl luô̒ng i ta̒ tlớ thă̒nh ngwiên liḙ̂w cho ngă̒nh kôông ngiḙ̂p chể biển nhơ dô̒ za zṷng, thú kôông mi̭ ngḙ̂ fṷc bṷ tloong nước pơ̭i xwất khấw. Zấp ni̒, kát hắi tính kỏ 3 zwănh ngiḙ̂p thu muô chể biển ta̒n xán fấm kâl luô̒ng tí fṷc bṷ xwất khấw. Tloong di̭, kỏ 1 zwănh ngiḙ̂p chể biển xán fấm kâl luô̒ng kỏ kwi mô ká nhất Viḙ̂t Nam tă̭ch ớ hwiḙ̂n Mai Châw. Pên keḙnh thu hwă̭ch kâl thi̒ wiḙ̂c thu hwă̭ch băng i khả tư̒ ớ ta̒n di̭ê fương tloong tính. Khăw khi khai thác, băng ản paảnh cho ta̒n chơ̭ tâ̒w mổi tí zoong ti têểnh mo̭l muô ớ ta̒n tính pơ̭i zoong paw ta̒n nha̒ mẳi chể biển. 

Pớ wiḙ̂c tấi thẳn ta̒n xán fấm pă̒ng luô̒ng i ta̒ tlớ thă̒nh ngwiên liḙ̂w cho ngă̒nh kôông ngiḙ̂p chể biển, xán xwất. Nhơ̒ di̭, tloong năm 2023 zả tli̭ ha̒ng hwả kuố ta̒n xán fấm luô̒ng tlêênh diḙ̂ pa̒n ká tính ản tlêênh 50 tí dôô̒ng. tloong di̭, zả tli̭ xwất khấw tlêênh 29 tí dôô̒ng; zả tli̭ xán xwất puôn paảnh tloong nước ản khânh 22 tí dôô̒ng. Kôô̒ng pơ̭i wiḙ̂c tâ̭p tlung dâ̒w tư pơ̭i thúc tấi fát tliến, thu hút ản ta̒n nha̒ dâ̒w tư xâi zư̭ng kơ xớ chể biển băng kôô̒ng ta̒n xán fấm ha̒ng hwả kỏ chất lươ̭ng kaw pớ ta̒n lwa̭i kâl pương, kâl luô̒ng.. ản cho la̒ kơ hô̭i cho tư̒ nha̒, tư̒ bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ tlêênh di̭ê pa̒n tính thăi tối kuô̭c khôổng. 

 


KÁC TIN KHÁC


Xa̭ Fủ Kươ̒ng tơ̒ng pước kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng dôô̒ng ba̒w

Fủ Kươ̒ng (Tân La̭c) la̒ xa̭ dă̭c biḙ̂t khỏ khăn. Xa̭ zấp ni̒ kỏ khânh 7.900 mo̭l, tloong di̭ 98% la̒ mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng. Ta̒n năm kwa, Dáng, Nha̒ nước, diḙ̂ fương ka̭ no̒ i kwan tâm, chăm lo kuô̭c khôổng kuố mo̭l zân. Cho dêênh, tơ̒i khôổng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Mươ̒ng tơ̒ng pước ản nơng kaw.