(HBDT) – Ngê̒ la̒ zẩi zỏ kuố mo̭l Mươ̒ng ớ xỏm Xuổi Kó, xa̭ Hơ̭p Hwa̒, năi la̒ xa̭ Kaw Xơn (Lương Xơn), twi chươ lâ̭p la̒ng ngê̒, mới chí thă̒nh lâ̭p tố hơ̭p tác xán xwất, nhửng ngḙ̂ nhân vấn tiếp tṷc zư̭ zi̒n, fát chiến ngê̒ bổ dả dớ la̭i, tư̒ng bước "hô̒i xinh” cho zẩi zỏ
Ngḙ̂ nhân la̒ zẩi zỏ xỏm Xuổi
Kó, xa̭ Hơ̭p Hwa̒ - năi la̒ xa̭ Kaw Xơn (Lương Xơn) thư̭c hiḙ̂n kôông dwa̭n
xew zẩi tlêênh khuôn
Za di̒nh ngḙ̂ nhân Ngwiḙ̂n Văn Chúc,
tố tlướng xán xwất zẩi zỏ Xuổi Kó tất bâ̭t chấn bi̭ ngwiên liḙ̂w la̒
zẩi zỏ thew dơn dă̭ch ha̒ng kuố kheéch. Thew ôông Chúc chiê xé, ngê̒ la̒
zẩi zỏ tô̒n ta̭i ha̒ng tlăm năm wê̒l tlước, nhê̒w za di̒nh la̒ ngê̒. Thơ̒i
rỉ. Mối tơ̒ zẩi la̒ ngwiên liḙ̂w dớ thế hiḙ̂n kác bức chănh we tỉn
ngươ̭ng fṷc vṷ thơ̒ kủng, tṷc tlew chănh, lḙ̂ hô̭i kấp xắc... Zẩi zỏ
ko̒n ản doỏng thee̒nh kwiến dớ viết chư̭. Twi nhiên, thew thơ̒i zan, xư̭
fát chiến kuố xa̭ hô̭i, ngê̒ chiê̒n thôổng bi̭ tlaa̭ch râ̒n. Ka̭ ni̒ xỏm
chí ko̒n 5 hô̭ zwi chi̒, fát chiến ngê̒ kwa wiḙ̂c thă̒nh lâ̭p tố xán
xwất.
Zẩi zỏ la̒ zẩi rất dă̭c biḙ̂t, cho
rêênh kwả chi̒nh xán xwất ku̒ng chăng hê̒ dơn zán. Dớ la̒ tha ản zẩi zỏ
fái chái kwa 35 kôông dwa̭n, bớ wiḙ̂c lể ngwiên liḙ̂w, ngâm ú dêểnh la̒
tha xán fấm fái vất nướ khảng. Lo̭i kâl ản xứ zṷng dớ la̒ zẩi nhê̒w
nhất ka̭ ni̒ la̒ kâl zỏ va̒ kâl zưởng, mo̭l Mươ̒ng dớ la̒ kâl Rảng. Zṷng
la̒ zẩi i da̒ ản kái tiển dớ rút bẳn thơ̒i zan. Kác kôông kṷ chú iểw
la̒ khuôn la̒ bă̒ng bái. Nô̒l nổ, mẳi khwẩi ngwiên liḙ̂w, tâ̒w ngâm lê̒ va̒
bế xew bô̭t zẩi...
Kâl zưởng lể wê̒l chă̭ch dá lả,
lể bo zoong luô̭c mê̒m xoong cho ngâm kôông tác bôl cho ngwiḙ̂n hắn, khâw
rỉ dươ baw mẳi khwẩi bô̭t, lo̭ch lể tác tloong, ko̒n hôốc la̒ lê̒, ngâm
lêx tloong tâ̒w va̒ xew zẩi. Kôông dwa̭n ni̒ thươ̒ng ản fṷ nư̭ Mươ̒ng dám
nhâ̭n, ớ za di̒nh ôông Chúc, ba̒ Hwa̒ng Thi̭ Hâ̭w, vơ̭ ôông la̒ ngươ̒i thư̭c
hiḙ̂n. Khâw khi deẻnh tâ̒w, ba̒ Hâ̭w lể khuôn liê̒m xew. Bô̭t zẩi loóng dố
lêênh khuôn, tlảng thâ̭t hel nhơ tlảng beẻnh kuổn, khâw rỉ boóc ta, tư̒ng
chôô̒ng zẩi ản ép zoong dái khô. Kứ 10kg bo kâl thươi hwă̭c 4 kg bo khô
ngwiên liḙ̂w la̒ ản tha 120 tơ̒ zẩi.Bước kuổi ku̒ng la̒ xếp kác tẩm zẩi thee̒nh lớp, twi̒ thew lo̭i
zẩi ma̒ zu̒ng theenh lảw hel roo̭c thew khố 10x20cm hwă̭c 20 x 30cm.
Bớ ba̒n thăi khẻw lẻw kuố ngươ̒i
ngḙ̂ nhân, thew bi kwiết riêng, zẩi zỏ twi hel nhưng zai, bê̒n hơn zẩi
kôông ngiḙ̂p, thwang thwáng mu̒i hương kâl rư̒ng. Nếw ản báw kwán dươ̭c
khô thảw, zẩi kỏ thế dớ ản va̒i chṷc năm. Cho rêênh, măi ni̒, ó chí
dơn thwâ̒n la̒ ngwiên liḙ̂w dớ we chănh, viết chư̭, zẩi zỏ da̒ thee̒nh xán
fấm fṷc vṷ cho fát chiến zu li̭ch ở nhê̒w nơi tloong ká nước. Wa̒i khu
vư̭c kác tính fiể Bắc, zẩi zỏ kuố ngươ̒i Mươ̒ng Xuổi Kó ko̒n ản kác
kôông ti lư̭ hă̒nh zu li̭ch khu vư̭c
miê̒n Tlung, miê̒n Nam nhơ Hwể, Hô̭i An, Da̒ Ngẳng, Lâm Dô̒ng... tin tướng
lươ̭ cho̭n. Ka̭ ni̒, ngḙ̂ nhân Ngwiḙ̂n Văn Chúc vấn tiếp tṷc thi̒m kiểm
dâ̒w tha cho xán fấm vởi hi voo̭ng doỏng kóp zúp zẩi zỏ lể la̭i vi̭
thể tl văn hwả chiê̒n thôổng.
Thu Hă̒ng
Năm hoo̭c 2023 - 2024, Tlươ̒ng mâ̒m non Bắc Xơn, xa̭ Hu̒ng Xơn, hwiḙ̂n Kim Bôi kỏ 247 dét, chiê thă̒nh 11 nhỏm, lớp. Nha̒ tlươ̒ng kỏ 36 kản bô̭ kwán lỉ, zảw biên, nhân biên; 96,4% dét la̒ mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng pơ̭i zân tôô̭c Zaw. Pên keḙnh la̒ tốt kôông tác chăm xoóc, zaw zṷc dét kon thẻw dủng kwi di̭nh, nha̒ tlươ̒ng ko̒n ta̭w dẩw ẩn pơ̭i mô hi̒nh zi̒n zư̭, fát hwi bán xắc văn hwả Mươ̒ng.
Tơ̒ng kỏ ka̭ thew zoo̒ng thơ̒i zan, tư̒ nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch thất chwi̒ê̒n. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương tlong tính. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ tí báw tô̒n pơ̭i fất hwi zi xán văn hwả (ZXVH).
Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.
Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.
Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.
Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.