(HBDT) - Hát Dúp la̒ môô̭ch hi̒nh thức xinh hwa̭t văn hwả kỏ lô dơ̒i tloong mo̭l Mươ̒ng. Tloong kuô̭c khôôngt hiḙ̂n da̭i, xư̭ zu nhâ̭p kuố nhê̒w lo̭i hi̒nh văn hwả, ngḙ̂ thwâ̭t mởi, hát Dúp da̒ chăng ko̒n zư̭ ản khức khôông meḙnh nhơ khi̒ hơ. Twi nhiên kác kâw hát tla̒n dâ̒i ỉ thơ, thế hiḙ̂n xư̭ dổi dáp khẻw lảw la̒ mỏn ăn tinh thâ̒n hấp zâ̭n ớ kác mươ̒ng tloong tính.



Hát Dúp la̒ xinh hwa̭t văn hwả dă̭c xắc ziḙ̂ tha loong dơ̒i khôổng thươ̒ng ngă̒i kuố mo̭l Mươ̒ng. Ắnh chṷp ta̭i xa̭ Ngo̭c Lâw (La̭c Xơn) 

Hát Dúp thư̭c chất la̒ môô̭ch kuô̭c chiḙ̂n tlo̒, dổi dáp tloong dơ̒i khôổng ha̒ng ngă̒i kuố mo̭l Mươ̒ng. Khôông zan zi̭ê tha fổi dáp kỏ thế tlêênh lú, roo̭ng, tloong nha̒ xa̒n hăi ớ nhê̒w nơi khác, chư̒ hát tl dảm ma. Xư̭ khác biḙ̂t dó chỉnh la̒ nhửng lơ̒i tâm ti̒nh, chiḙ̂n tlo̒ ản "fố nha̭c” cho rêênh kỏ zai diḙ̂w, vâ̒n nhi̭p khiển ngươ̒i hát "khăi kha̒”. Tlước ni tloon kác la̒ng mươ̒ng dê̒w kỏ nhửng ngươ̒i hát Dúp zói ản zân la̒ng iêw mển va̒ kỉnh tloo̭ng, thâ̭m chỉ la̒ tôn xu̒ng. Mối khi tloong la̒ng kỏ hô̭i he̒, lḙ̂ thết dê̒w ản xăn dỏn. Tiêw chỉ deẻnh zả ngươ̒i hát hăi, hát dúp zói khả la̒ khắt khe, wa̒i wiḙ̂c kỏ zoo̭ng hát tlơ̒i cho ko̒n fái hwa̭t ngôn, ửng tác leenh nhửng kâw hát kỏ vâ̒n, nhi̭p va̒ chất thơ. Vi̒ xư̭ hấp zâ̭n kúo hát Dúp ma̒ tlước ni rất nhê̒w kuô̭c hát thâw dêm dêểnh tlảng. Nhê̒w ngươ̒i vi̒ mê xăi thiểng hát kuố kha̒ ma̒ rêênh ôông, rêênh vơ̭.

Kṷ Bu̒i Thi̭ Ưw, xỏm Rên, xa̭ Za Mô hwiḙ̂n Tân La̭c khinh tha va̒ ká lêênh ớ meénh dất xỏm Mu̒l, xa̭ Fủ Kươ̒ng – môô̭ch tloong nhửng kẳi nôi ruôi zươ̭ng nhửng ngươ̒i hát Dúp nối thiểng kuố vu̒ng Mươ̒ng Bi. Thew thiểng kṷ nháw, bớ khi̒ lêênh răm, khẩw thối, kṷ nhơ da̒ ản lă̭n baw tloong kác kâw hát Dúp thẳm dươ̭m ti̒nh ngiḙ̂, ân ti̒nh. Ka̭ng iểng ka̭ng thẩm thiể, kỉnh fṷc nhửng da̒n eenh, da̒n chi̭, rô̒i bớ khi̒ no̒ nhửng kâw hát Dúp da̒ dă̭ng la̭i tloong tâm chỉ kuố dưở rét ớ la̒ng Mươ̒ng. Lêênh chỉn, lêênh mươ̒l bắt dâ̒w hát Dúp, rô̒i mươ̒i bốn, mươ̒l răm thuối bắt dâ̒w tham za hát Dúp zaw zwiên. Dêểnh thuối mươ̒l thảm, hal mươl. Tloong zi̭p kṷ di tham za zân kôông vớ dươ̒ng da̒ ti̒nh kơ̒ kă̭p va̒ fái fái loo̒ng chẩw mêê̒nh vi̒ thiểng hát hăi. "Khi̒ kă̭p ngươ̒i hát kỏ lỉ, kỏ ti̒nh, kỏ vâ̒n diḙ̂w thi̒ hảw hát hết dêêm dêểnh tlảng kôô̒ng kha̒”. Kṷ Ưw chiê xé.

Vâ̒n diḙ̂w dớ ta̭w nhửng kâw hát hăi, xuôi thai thư̭c chất la̒ kắch zew vâ̒n khânh nhơ thế thơ lṷc bát. Tư̒ thử khẩw kuố kâw tlêênh fái vâ̒n ku̒ng tư̒ thử khẩw kuố kâw chơ̒ 8 chư̭. Kác ngḙ̂ nhân zân zan ku̒ng da̒ áp zṷng ngwiên tắc ni̒ dớ xảng tác nhửng ba̒i hát thiểng Mươ̒ng. Ba̒ Bu̒i Thi̭ Xwân, xỏm Vôi, xa̭ Liên Vṷ nhê̒w năm kwa da̒ xảng tác nhửng ba̒i hát Mươ̒ng. Tloong kuổ xổ gi chép hă̒ng chṷc ba̒i hát kuố ba̒ Xwân dê̒w thew thế lṷc bát.

Chất thơ tloong hát Dúp thể hiḙ̂n ngwiên tác xảng tác nhê̒w kẳi chôổng kha̒ vởi thế lṷc bát, ko̒n ản thê shiḙ̂n kwa kác hi̒nh ắnh ản lảng ma̭n hwả hăi kác fép tu tư̒ ma̒ nhửng ngươ̒i hát ớ Mươ̒ng khẻw lẻw xứ zṷng. Tloong rỉ nhửng hi̒nh ắnh hwản zṷ, ấn zṷ, ngươ̒i dưở tlai da̒ maa̭nh hi̒nh ắnh de̒n ki̒ dớ ngâ̒m bôô̭c lô̭ ti̒nh kám ku̒ng ngươ̒i môô̭ng za̭ "Xin fép kẳi boỏng de̒n ki̒/ Chở cho kwa lưở, lơ̭ thi̒ ma̒ khơi”...

Tỏm la̭i chỉnh kắch zaw vâ̒n mê̒m ma̭i, xứ zṷng kác fép tu tư̒ tinh thể da̒ tawh khức hấp zâ̭n kuố kác kâw hát Dúp kuố ngươ̒i Mươ̒ng. Zu̒ hát Dúp da̒ kỏ xu hưởng tlaa̭ch râ̒n ớ kác khu vư̭c vu̒ng xâw, vu̒ng xa, vu̒ng kaw, xoong vấn ản ba̒ kon ươ chuô̭ng. Dă̭c biḙ̂t tloong kác zi̭p vui xwân, dỏn Thết, lḙ̂ hô̭i zân zan vấn ko̒n vang lêênh kác kâw hát Dúp tha thiết.


Viết Da̒w


KÁC TIN KHÁC


Ẩn tươ̭ng mô hi̒nh zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Năm hoo̭c 2023 - 2024, Tlươ̒ng mâ̒m non Bắc Xơn, xa̭ Hu̒ng Xơn, hwiḙ̂n Kim Bôi kỏ 247 dét, chiê thă̒nh 11 nhỏm, lớp. Nha̒ tlươ̒ng kỏ 36 kản bô̭ kwán lỉ, zảw biên, nhân biên; 96,4% dét la̒ mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng pơ̭i zân tôô̭c Zaw. Pên keḙnh la̒ tốt kôông tác chăm xoóc, zaw zṷc dét kon thẻw dủng kwi di̭nh, nha̒ tlươ̒ng ko̒n ta̭w dẩw ẩn pơ̭i mô hi̒nh zi̒n zư̭, fát hwi bán xắc văn hwả Mươ̒ng.

Hwiḙ̂n La̭c Xơn tlung khức báw tô̒n zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Tơ̒ng kỏ ka̭ thew zoo̒ng thơ̒i zan, tư̒ nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch thất chwi̒ê̒n. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương tlong tính. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ tí báw tô̒n pơ̭i fất hwi zi xán văn hwả (ZXVH).

Xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng ớ hwiḙ̂n Tân La̭c

Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.

Tô̭l Ngḙ̂ nhân Ưw tủ tâm hwiết xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c

Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.

Hwiḙ̂n Kaw Foong: Khai thác lơ̭i thể tí fát tliến zu li̭ch pê̒n bư̭ng

Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.

Hwiḙ̂n Mai Châw khơi nguô̒n văn hwả dớ fát chiến zu li̭ch

Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.