(HBDT) – Ngwiên liḙ̂w dơn zán, kăch la̒ chăng kâ̒w ki̒, nhưng kỏ nhê̒w ỉ ngiḙ̂. Beẻnh uôi kuu̒ng nhửng nét dôô̭c dảw tloong ấm thư̭c ngươ̒i mươ̒ng bớ lô da̒ tlớ thee̒nh niê̒m tư̭ ha̒w kuố ngươ̒i zân.
Ba̒ kon Mươ̒ng Vỏ, xa̭ Nhân Ngiḙ̂ (La̭c Xơn) la̒ beẻnh uôi ngă̒i Thết Dôô̭c Lâ̭p.
Haa̒ng năm, kứ dêểnh Thết Dôô̭c lâ̭p, kác za di̒nh ở Mươ̒ng Vỏ, xa̭ Nhân Ngiḙ̂ (La̭c Xơn) de̒ ngiến bô̭t kảw rếp, kắch la̒ dê̒n, chấn bi̭ la̭c, wưư̒ng dớ la̒ beẻnh uôi, lo̭i br chiê̒n thôổng dôô̭c dảw chăng thế thiểw tloong ngă̒i ni̒.
Ngwiên liḙ̂w chỉnh dớ la̒ beẻnh uôi kỏ: kảw rếp, dâ̭w nhó hé, la̭c, wưư̒ng, la̒ dê̒n hăi lả chuổi. Wê̒l he̒m, mối vuu̒ng Mươ̒ng tloong tính kỏ kắch la̒ khác kha̒. Mo̭l ha ớ TF Hwa̒ Bi̒nh la̒ beẻnh uôi kỏ he̒m la̒ nhúc kủi, dâ̭w xeenh, ở vuu̒ng Kôô̭ng Hwa̒ la̒ he̒m bă̒ng la̭c rang dâm mḙn… Khi̒ kác ngwiên liḙ̂w ản chấn bi̭ xoong, wiḙ̂c kỏi beẻnh bắt dâ̒w. Hal kôô̭c bô̭t kỏ he̒m bên tloong dă̭ch ớ hal dâ̒w dổi xưửng tloong tẩm lả, lể thăi kwẩn la̭i, xwẳn leenh, kấp dôi, lể laa̭ch buô̭c kổ di̭nh tlêênh 2 dâ̒w beẻnh la̭i, rô̒i kắch lả thươ̒ cho beẻnh thôốch lêênh.
Dă̭ch beẻnh baw kuốp khwáng hơn 1 thiểng, cho chỉn, beẻnh hơm ngon. Mu̒i lả chuổi, la̒ dê̒n chô̭l kôô̒ng mu̒i kảw rếp, he̒m dâ̭w thi̭t bu̒i, ngâ̭i tan tloong mô̒m ta̭w ẩn tươ̭ng chăng kwêê̒nh ản. Eenh Fa̭m Kwuốc Zwiḙ̂t, xỏn Duủng Thả, xa̭ Thu Foong (Kaw Foong) chiê xé: Mo̭l Kaw Foong thươ̒ng kỏ foong tṷc la̒ beẻnh uôi baw zi̭p Thết. Tlêênh vân thơ̒ pổ tả, kỏ kơm rếp, kon ka, kă̭p beẻnh cheưng mê chăng thiểw ản beẻnh uôi.
Beẻnh uôi da̒ di baw tiê̒m thức nhưửng ngươ̒i kon xử Mươ̒ng bi̒nh zi̭ va̒ nhḙ nhaa̒ng. Măi ni̒ nhê̒w dươ̭c tlêênh diḙ̂ ba̒n tính vấn zư̭ foong tṷc thơm tháw baw ngă̒i Thết. Dỏ la̒ khâw khi la̒ lḙ̂ khẩn pổ tả, ba̒ kon tlew môô̭ch kă̭p beẻnh uôi va̒ beẻnh cheưng lêênh mối lo̭i nôông kṷ, dôô̒ng thơ̒i boóc beẻnh cho vâ̭t ruôi tloong nha̒ ăn. Wiḙ̂c rỉ nhơ môô̭ch lơ̒i kảm ơn chân thă̒nh vi̒ da̒ dê̒w la̒ muô̒ kwenh năm, kon vâ̭t bu̒ nha̒ bu̒ kướ… Dỏ i la̒ nét dḙp văn hwả kuố mo̭l Mươ̒ng.
Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.
Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.
Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?
Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.
.jpg)
