(HBDT) – Nă̒m ớ dô̭ kaw khwáng 650m xo kôô̒ng mă̭t dác biến, xa̭ Ngoo̭c Xơn (La̭c Xơn) kỏ khỉ hâ̭w maách mé kweenh năm, kắnh kwan nủi dô̒l hwang xơ, huu̒ng vi̭, thơ môô̭ng, nhửng nếp nha̒ xa̒n kố, foong tṷc, tâ̭p kwản lô dơ̒i kuố dôô̒ng ba̒w Mươ̒ng. Nhưửng tiê̒m năng, lơ̭i thể kỏ khă̭n la̒ kơ hô̭i dớ kấp wí, chỉnh kwiê̒n, nhân zân diḙ̂ fương khai thác, tâ̭n zuṷng fát chiến zu li̭ch.
Xa̭ Ngoo̭c Xơn (La̭c Xơn) kỏ kắnh kwan
thiên nhiên huu̒ng vi̭, khỉ hâ̭w maách mé, thwâ̭n lơ̭i dớ fát chiến zu
li̭ch .
Thơ̒i za
kwa, kấp wí, chỉnh kwiê̒n xa̭ tâ̭p chuung kháw xát, ngiên kửw kác khu
vư̭c, diḙ̂ diếm kỏ tiê̒m năng fát chiến zu li̭ch. Kwa rỉ dê̒ xwất kấp
tlêênh lâ̭p kwi hwă̭ch, hưởng zâ̭n wiḙ̂c thu hút nha̒ dâ̒w tư xâi zưư̭ng kác
diếm zu li̭ch. Dêênh chi̒ ni̒, tlêênh diḙ̂ ba̒n xa̭ da̒ kwi hwă̭ch khu vư̭c
dô̒l Laa̒ng Va̭n va̒ haang Xỏ ta̭i xỏm Khủ tlêênh ziḙ̂n tích 17ha. khaảng
11/2014, ba̭i zắi zu̒ kwuốc tể Ba̭i Nha̭ kwi hwă̭ch tlêênh 21ha ta̭i xỏm
Bỏl la̒ diḙ̂ diếm ản Tôống kṷc Thế thaw lươ̭ cho̭n tố chức khai ma̭c
""Zái zu̒ lươ̭n Viḙ̂t Nam vớ rôô̭ng 2014"”, thu hút tlêênh 60 vâ̭n
dôô̭ng viên (VDV) ta̭i kác kâw la̭c bô̭ (KLB) zu̒ lươ̭n tloong nước va̒
kwuốc tể.
Dính Ba̭i Nha̭ kỏ vi̭ chỉ lỉ
tướng, hô̭i tṷ dâ̒i dú kác iểw tổ khôông zan, thơ̒i tiết, kắnh xắc
thiên nhiên dớ kác VDV zu̒ lươ̭n thá mêê̒nh khươ khôông zan baw la, thơ
môô̭ng. Bớ ni foỏng mă̭t i kỏ thế ngẳm ngỏ kiế to̒n kắnh thi̭ chẩn Vṷ
Bán va̒ môô̭ch xổ xa̭ lân kâ̭n. Wa̒i tha, tlêênh diḙ̂ ba̒n xa̭ kỏ 2.409,9 ha
rưư̒ng dă̭c zuṷng ớ tloong Khu báw tô̒n thiên nhiên Ngoo̭c Xơn – Ngố Luông
kỏ thám thư̭c vâ̭t foong fủ, da zaa̭ng. Môô̭ch xổ zi tích li̭ch xứ – văn
hwả daang ản diḙ̂ fương kwan tâm fṷc zư̭ng nhơ: Miểw la̒ng Bỏl, miểw
dôô̒ng Vơơng, miểw dô̒l Rôô̭c la̒ dươ̭c xinh hwa̭t kâ̒w Mươ, thuổng dôô̒ng
kuố nhân zân. Vởi tất ká kác lơ̭i thể rỉ, Ngoo̭c Xơn hưở hḙn la̒ diếm
zưư̒ng chân lỉ tướng kho zu kheéch tloong va̒ wa̒i nước ươ thích zu li̭ch
ma̭w hiếm, khảm fả chái ngiḙ̂m, ma̭w hiếm...
Tlêênh
diḙ̂ ba̒n xa̭ ka̭ ni̒ kỏ khâânh 90% hô̭ za di̒nh vấn zư̭ nếp nha̒ xa̒n
chiê̒n thôổng hwă̭c kái tiển bă̒ng nha̒ xa̒n bê tông. 6/6 xỏm zwi chi̒ kác
tố, dô̭i văn ngḙ̂. Dă̭c biḙ̂t, KLB hát thiểng Mươ̒ng Mươ̒ng Khṷ kỏ tlêênh
20 thă̒nh viên da̒, daang báw tô̒n nhưửng la̒n diḙ̂w zân ka Mươ̒ng, hát
dúp, thươ̒ng raang, bô̭ meḙnh…
Dôô̒ng
chỉ Bu̒i Thi̭ Thwí, Fỏ Chú ti̭ch UBNZ xa̭ cho mắt: ""Xác di̭nh fát
chiến zu li̭ch la̒ môô̭ch tloong nhưửng hưởng di fu̒ hơ̭p diê̒w kiḙ̂n thư̭c
tể diḙ̂ fương, thơ̒i zan dêểnh, kấp wí, chỉnh kwiê̒n diḙ̂ fương tiếp tṷc
tâ̭n zuṷng nhuửng diê̒w kiḙ̂n, lơ̭i thể kỏ khă̭n dớ thư̭c hiḙ̂n kwi
hwă̭ch, htu hút kác nha̒ dâ̒w tư baw diḙ̂ ba̒n."
Năm hoo̭c 2023 - 2024, Tlươ̒ng mâ̒m non Bắc Xơn, xa̭ Hu̒ng Xơn, hwiḙ̂n Kim Bôi kỏ 247 dét, chiê thă̒nh 11 nhỏm, lớp. Nha̒ tlươ̒ng kỏ 36 kản bô̭ kwán lỉ, zảw biên, nhân biên; 96,4% dét la̒ mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng pơ̭i zân tôô̭c Zaw. Pên keḙnh la̒ tốt kôông tác chăm xoóc, zaw zṷc dét kon thẻw dủng kwi di̭nh, nha̒ tlươ̒ng ko̒n ta̭w dẩw ẩn pơ̭i mô hi̒nh zi̒n zư̭, fát hwi bán xắc văn hwả Mươ̒ng.
Tơ̒ng kỏ ka̭ thew zoo̒ng thơ̒i zan, tư̒ nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch thất chwi̒ê̒n. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương tlong tính. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ tí báw tô̒n pơ̭i fất hwi zi xán văn hwả (ZXVH).
Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.
Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.
Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.
Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.