(WBDT) – Hal chiển, mô̭ch chiển ngô̒i thiê̒n gẳn mẳi. Mô̭ch chiển zu̒ng châm che̒w thiê̒n lêênh tham kwan, vản kánh, ngiên kửw xinh thải tlêênh vi̭ng Ngo̒i Wa. Dâ̒n tôi chứ la̭i nhửng chiển di tham kwan, ngẳm kánh vi̭nh Ha̭ Loong (Rôô̒ng ha̭ kẻnh tlêênh biến) ko̒n vi̭nh Ngo̒i Wa la̒ vi̭nh tlêênh khṷ kaw. Vi̭nh rôô̭ng mênh mang, dác tloong xenh biếc. Chung kwenh la̒ khṷ kaw, dáw xenh, dáw hôô̒ng ma̒ vấn zư̭, vấn mang biḙ̂t zanh la̒ "Vi̭nh Ngo̒i Wa”.

La̒ng mân mo̭l ớ ni khinh tha, gẳn kết mân dất, mân dác, , thiể mḙ̂ hăi zân tôô̭c Mươ̒ng kwỉ tloo̭ng thiên nhiên, kwiết tâm zư̭ zi̒n bán xắc zân tôô̭c.

Ngo̒i Wa tlước khi khôông Da̒ nhươ̒ng la̭i cho hô̒ Wa̒ Bi̒nh i la̒ mă̭t dác rôô̭ng mênh mang kỏ ha̒ng tlăm ho̒n dáw zo thiên nhiên ta̭w rêênh. Mo̭l zân bớ hơ hôốc foong kánh nơi ni la̒ Bươ Râ̭m (Bươ la̒ bă̒ng fắng, Râ̭m la̒ ấm ướt)

Chi̒ ni̒ nơi ni la̒ vi̭nh, rư̒ng da̒ fát chiến bát ngát, xenh thươi nhơ̒ hơi dác maách lee̒nh kuố hô̒.

Ngă̭i kḙnh Ngo̒i Wa la̒ zi tích dôô̭ng Wa Tiên. Kách dôô̭ng khânh 1 km wơ̒l fảl dôông kỏ hô̒ rôô̭ng, dác tloong xenh, maách, mo̭l zân hôốc la̒ hô̒ Tiên thẳm. Kác chi̭ môô̭ng za̭ di la̒ wơ̒l thươ̒ng rú khá ké kwâ̒n ảw a̒w thuổng hô̒ thẳm "nhơ nhửng na̒ng niên thuổng lương zan”. Dôô̭ng Wa Tiên – Khu zu li̭ch thẳng kánh kấp kuốc za, dươ̭c ngí zươ̭ng, bui chơi zái chỉ.

Khi̒ baw tham kwan tloong dôô̭ng, zu khéch ngơ̭ nga̒ng tlước vé dḙp kuố vô va̒n khỏi nhủ dả, kô̭t khṷ tlăm hi̒nh, ngi̒n za̭ng la̭ mă̭t. Tlước khi thăm dôô̭ng zu khéch xḙ di tlêênh tiển zu li̭ch hô̒ Wa̒ Bi̒nh, kỏ zi̭p ngẳm ngỏ foong kánh nớc non hửw ti̒nh. Zu khéch kỏ thế gẻ thăm dôô̭ng hác Bơ̒, ha̒ng Bưng (zi tích kháw kố hoo̭c)

Ngo̒i Wa kỏ 80 hô̭ za di̒nh mo̭l Mươ̒ng. Ha̒ng tlăm tlước nhân zân Ngo̒i Wa tlôông lo̭, tlôông khâ̭w tlêênh ba̭i dả, kaa̒nh khṷ, kwenh năm hải lươ̭m, di bảnh tlêênh rư̒ng mê kỏ ngă̒i no̒ ản ro lă̒ng, ẩm da̭. Năi zưởi xư̭ lảnh da̭w kuố Dáng, kwán lỉ kuố Nha̒ nước, ản kác kôông ti dâ̒w tư xâi zư̭ng fát chiến ku̒n mân xư̭ fẩn dẩw kuố nhân zân, Ngo̒i Wa dang tlêênh da̒ fát chiến dớ tlớ the̒nh diếm zu li̭ch lởn nhất tlêênh hô̒ Wa̒ Bi̒nh.

Kinh tể fát chiến thew hưởng ruôi thwí xán, chăm xóc báw vḙ̂, khai thác ta̒i ngwiên rư̒ng, fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ dơ̒i khôổng ngươ̒i zân fát chiến nhanh choỏng. Vi̭nh tlêênh khṷ Ngo̒i Wa khỉ hâ̭w tloong lee̒nh, maách mé. Kả thôm kẻw kha̒ wơ̒l xinh xôi, nắi nớ. Nhân zân da̒ tâ̭n zṷng dất dai kweenh vi̭nh dớ tlôông kew, few, bương lể văng. Ngươ̒i zân tlôông kác lo̭i zươ, du dú, chuổi, bu̒, bỉl, dă̭c biḙ̂t la̒ wa foong lan. Nhân zân xâi nhê̒w nha̒ xa̒n rôô̭ng ra̭i, thốch dớ dỏn khéch ngí zươ̭ng.

Kác hô̭ la̒ zu li̭ch luôn chấn bi̭ chu dảw mỏn ăn, dô̒ oỏng chiê̒n thôổng ngon lee̒nh zâ̒w zinh zươ̭ng. Ti̒ khéch cho̭n lươ̭ nhửng mỏn ấm thư̭c nhơ: kơm rếp dô̒, kơm chăm nổ, kơm lam, xôi dô̒ tlởng kiển, nhôô̭ng oong. Kác mỏn thi̭t kủi, bo̒ xa̒w, thi̭t tlu nổ lả lô̒m, kả nảg, văng chuô, dắc dô̒ thâ̭p kấm...ản nhê̒w zu khéch ươ thích

Zu khéch kỏ thế thướng thức chương chi̒nh biếw ziḙ̂n văn wả – ngḙ̂ thwâ̭t zan zan chiê̒n thôổng va̒ dương da̭i kuố zân tôô̭c, zai diḙ̂w khi̒ leenh, khi̒ châ̭m, kỏ khi̒ rô̭n lêênh xôi nối, thẩm khu baw loo̒ng mo̭l kẳi bui, khát voo̭ng vươn lêênh tloong kuô̭c khôổng

Khâw khi thướng thức nhửng bán nha̭c chiêng, ko̒ ke ôổng khảw, ngỏ kác diḙ̂w muổ kwa̭t, muổ xênh tiê̒n... zu khéch deenh kweenh ba̒ng ra̭w doỏng thướng thức vi̭ ngon thâl nhḙl dớ kám nhâ̭n nét văn wả dă̭c chưng, kuổn hút kuố zân tô̭c Mươ̒ng

KÁC TIN KHÁC

Bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c tối thăi nhơ̒ mô hi̒nh zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng

Lưw zư̭ bán xắc văn hwả Hwa̒ Bi̒nh

Thiêng liêng Lḙ̂ Kă̒w ngư, thá hwa dăng tlêênh khôông Da̒

Báw ta̒ng Zi xán văn hwả Mươ̒ng lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

---

Xa̭ Hơ̭p Tiển zư̒ bán xắc văn hwả zân tô̭c Mươ̒ng

Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t ti têểnh bu̒ng khỏ - Lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.