(HBDT) - Ka̭ ni̒ văn hwả chiê̒n thôổng zân tôô̭c, tloong rỉ kỏ văn hwả zân tô̭c Mươ̒ng da̒ va̒ dang tlớ thee̒nh ta̒i ngwiên kwỉ zả ản khơi zâ̭l, fát hwi meḙnh, ta̭w dôô̭ng lư̭c kwan tloo̭ng thúc dấi fát chiến KT-XH, zoong dêểnh nhưửng thăi dối to̒n ziḙ̂n tlêênh kwê hương Hwa̒ Bi̒nh.
Kuu̒ng wiḙ̂c báw tô̒n bán xắc Mươ̒ng, kác za di̒nh ớ Nhân Ngiḙ̂ (La̭c Xơn) zảw zṷc kon chẩw lưw zư̭ foong tṷc ăn Thết Dôô̭c lâ̭p ha̒ng năm.
Ngươ̒i zư̭ nếp Mươ̒ng
Khôổng khươ la̒ng Lwi̭ Ái bi̒nh iên, nếp nha̒ kuố nghḙ̂ nhân Ưu tủ Bu̒i Văn Khấn, xa̭ Foong Fủ (Tân La̭c) la̒ nha̒ kố vuu̒ng Mươ̒ng Bi. Nha̒ rôô̭ng 1 khwang, 2 chải la̒ bớ kâl, few, lảw. Khoong khưởng vấn zư̭ nê̒n dất, la̒ dươ̭c dớ zuṷng kṷ xán xwất nhơ: kuốc, xeénh, kă̒l bươ̒. Tlêênh nha̒ la̒ dươ̭c ớ, ngí ngơi kuố ká nha̒.
Khinh tha va̒ ká lêênh ở Mươ̒ng Vôl, năi thuô̭c thi̭ chẩn Vu Bán (La̭c Xơn), ka̭ ni̒ ớ thôn 168, xa̭ Vỉnh Tiển (Kim Bôi), Nghḙ̂ nhân Ưu tủ Bu̒i Tiển Xô (70 thuối) la̒ môô̭ch tloong nhửng ngươ̒i tâm hwiết báw tô̒n, fát hwi bán xắc văn hwả Mươ̒ng. Tloong khôông zan riêng tư dâ̭m chất Mươ̒ng, ôông dơ ză̒nh vi̭ chỉ tlang tloo̭ng nhất tlưưng bă̒i khổi za ta̒i dô̒ xô̭ 55 kẳi chiêng, tloong rỉ 18 chiêng kố, 28 chiêng mởi, ko̒n la̭i la̒ chiêng thâw.
Thôông kwa kác hi̒nh thức dôô̭ng viên, khích lḙ̂, tiên chiê̒n, wiḙ̂c zư̭ zi̒n bán xắc van hwả Mươ̒ng da̒ lan twá rôô̭ng khắp kác tố chức, tl kác kôô̭ng dôô̒ng. Tiêw biếw nhất la̒ hwiḙ̂n La̭c Xơn ko̒n zư̭ tloong nhân zân tlêênh 1.200 ngôi nha̒ xa̒n Mươ̒ng, 3.000 chiêng Mươ̒ng; thă̒nh lâ̭p ản 1 Kâw la̭c bô̭ (KLB) Mo Mươ̒ng, 3 KLB thơ ka, 225 dô̭i văn ngḙ̂ xỏm, fổ. Năm 2021 KLB Mo Mươ̒ng kết na̭p thêm 3 thă̒nh viên mởi,bi̒nh kwân mối thă̒nh viên thư̭c hiḙ̂n tlêênh 100 ngi lḙ̂ ha̒ng năm, fối hơ̭p kác kơ kwan chức năng tố chức chiê̒n ră̭i chư Mươ̒ng cho hơn 40 ngươ̒i. Dă̭c biḙ̂t mo̭l Mươ̒ng Wang ko̒n zư̭ ản zả tli̭, bán xắc văn hwả riêng nhơ tṷc Ăn kơm mởi, dỏn Thết Dôô̭c Lâ̭p....
Fát hwi zả tli̭ zi xán
Thew thôổng kê, to̒n tính ka̭ ni̒ kỏ 786 lo̭i hi̒nh zi xán văn hwả fi vâ̭t thế. Baw gô̒m kác lo̭i hi̒nh thiểng khể, chư viết, ngư̭ văn zân zan, ngḙ̂ thwâ̭t chi̒nh ziḙ̂n zân zan, tâ̭p kwản xa̭ hô̭i, ngê̒ thú kôông chiê̒n thôổng, chithức zân zan. Tloong rỉ 2 zi xán văn hwả fi vâ̭t thế la̒ Mo Mươ̒ng va̒ Ngḙ̂ thwâ̭t chi̒nh ziḙ̂n Chiêng Mươ̒ng da̒ ản gi baw zănh mṷc zi xán văn hwả fi vâ̭t thế kwuốc za. 101 zi tích ản xếp ha̭ng kấp kwuốc za va̒ kấp tính. Nhê̒w zả tli̭ văn hwả dă̭c xắc ản kwan tâm, khôi fṷc, fát chiến nhất la̒ lḙ̂ hô̭i zân zan. Nhă̒m fát hwi, fṷc vṷ fát chiến KT-XH, nhất la̒ tloong lỉnh vư̭c zu li̭ch zi xán nhă̒m thu hút zu kheéch, nơơng kaw thu nhâ̭p, zám nge̒w tloong nhân zân.
Ngỏ paw tlang fṷc mo̭l ỉ pả, kỏ thế ản dố ta̒n nét văn hwả kuố zân tôô̭c Mươ̒ng, Thải, Zaw, Môông…
Tloong 2 ngă̒i 12 – 13/4 (tức ngă̒i 15 – 16/3 âm li̭ch), thi̭ tlẩn Vṷ Bán, hwiḙ̂n la̭c Xơn tố tlức lḙ̂ hô̭i dê̒ Tlươ̒ng Kha̭ năm 2025. Lḙ̂ hô̭i ản la̒ la̭i pớ năm 2019, tố tlức di̭nh ki̒ 3 năm/lâ̒n tí dáp ửng nhu kâ̒w văn hwả, tinh thâ̒n kuố mo̭l zân, kóp fâ̒n báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ zi xán.
Văn hwả Mươ̒ng la̒ môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw tloong pức tlănh tư̒ mă̒w kuố nê̒n văn hwả Viḙ̂t Nam. Ngẳm ản ho̭ zả tli̭ kuố zi xán, tloong nô̭ lư̭c báw tô̒n zi xán văn hwả Mươ̒ng, tư̒ kả nhân i ta̒ toỏng kóp tảng kế. Pớ ta̒ lô, ta̒n mo̭l dam mê văn hwả Mươ̒ng i ta̒ la̒ tư̒ hwa̭t dôô̭ng báw tô̒n, kóp fâ̒n zư̭ zi̒n kho ta̒ng zi xán văn hwả bươ̭t thơ̒i zan.
Zân tôô̭c Mươ̒ng la̒ môô̭ch tloong ta̒n zân tôô̭c thiếw khổ ká ớ Viḙ̂t Nam, tâ̭p tlung tlú iểw ớ tính Hwa̒ Bi̒nh. Văn hwả Mươ̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh la̒ kho ta̒ng zi xán foong fủ, cho dố bán xắc dôô̭c dảw kuố zân tôô̭c Mươ̒ng. Kôô̒ng pơ̭i hơn 63% zân khổ kuố tính la̒ mo̭l Mươ̒ng, zân tôô̭c Mươ̒ng i ta̒ xán xinh pơ̭i zư̭ ản tư̒ zả tli̭ văn hwả dă̭c xắc, la̒ dêênh bán xắc tluổ. Zi xán văn hwả kuố mo̭l Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh la̒ ta̒i xán bô zả, la̒ kốt kuố bán xắc zân tôô̭c, cho dố ản tơ̒i khôổng tinh thâ̒n foong fủ kâ̒n ản báw tô̒n pơ̭i fát hwi tloong tơ̒i khôổng hiḙ̂n da̭i.
Ngă̒i 26/3/2025, Hô̭i dôô̒ng bi̒nh cho̭n, tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tiếw biếw xwất xắc 50 năm khăw ngă̒i dất nước thôổng nhất (30/4/1975 - 30/4/2025) ban hă̒nh thôông bảw khổ 35/TB-HĐBC wê̒l kết kwá bi̒nh cho̭n pơ̭i dê̒ kứ tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tính Hwa̒ Bi̒nh tiêw biếw xwất xắc 50 năm khăw ngă̒i dất nước thôổng nhất Thew di̭, la̒ kể hwă̭ch kuố Ban thươ̒ng bṷ Tính wí pơ̭i WBNZ tính Hwa̒ Bi̒nh wê̒l ta̒n hwa̭t dôô̭ng tôống kết 50 năm nê̒n văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t Viḙ̂t Nam khăw ngă̒i dất nước thoỏng nhất, tloong di̭ tố tlức bi̒nh cho̭n, tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tiêw biếw, xwất xắc 50 năm.
Tlỉnh thức bớ kướ pớ khảng 2/2025, Khu zu li̭ch xinh thải Ngo̒l Hwa̒ (PriorBay Resort) thuô̭c xa̭ Xuổi Hwa (Tân La̭c) thu hút zu kheéch têểnh khảm fả, tlái ngiḙ̂m ta̒n xán fấm zu li̭ch dắng kấp, dôô̭c dảw pơ̭i hấp zâ̭n.
