(HBDT) – bớ dơ̒i no̒ dêểnh ka̭ ni̒, chiêng la̒ mô̭ch fấn ó thế thiểw tloong dơ̒i khôổng tinh thâ̒n kuố ngươ̒i Mươ̒ng. La̒ mô̭ch tloong xổ ít mo̭l khổng ớ tha̒nh fổ (TF) Hwa̒ Bi̒nh kỏ dâ̒i dú bô̭ chiêng Mươ̒ng, ôông Dinh Văn Niên (xỏm Mơ̒i Mít – xa̭ Iên Mông) luôn nơng niw zư̭ zi̒n bô̭ chiêng Mươ̒ng vô zả kuố za di̒nh.

Bô̭ chiêng Mươ̒ng – niê̒m tư̭ ha̒w kuố ôông Dinh Văn Niên luôn ản ôông dă̭ch ớ dươ̭c tlang tloo̭ng, lởi ngỏ kiế nhất tloong nha̒

Ản tiếp xúc kơ̒ng chiêng bớ ngă̒i ko̒n rét cho rêênh ti̒nh ka̒m cho chiêng kứ ká râ̒n thew năm khảng. Kỏ lḙ thiể cho rêênh bô̭ chiêng Mươ̒ng luôn ản ôông dă̭ch ớ vi̭ chỉ tlang tloo̭ng nhất tloong foo̒ng khéch. Ôông chứ la̭i tlước ni baw ngă̒i lḙ̂ hăi ngă̒i Thết, mo̭i ngươ̒i hăi zoong chiêng tha dê̒w deẻnh, ka hát. Kỏ nhê̒w ngươ̒i mái mê deẻnh chiêng, hát thươ̒ng rang, hát dúp kwê̒nh kwá ăn kơm.

Zu̒ rất ươ chiêng, mái dêểnh năm 1994, khi̒ la̒ kản bô̭ văn hwả xa̭ Iên Mông ôông Niên mởi kỏ diê̒w kiḙ̂n xưw tâ̒m, muô chiêng Mươ̒ng. Nhửng năm khảng di la̒ ớ xa̭ ôông bắt dâ̒w tích kóp mô̭ch fâ̒n thiê̒n lương dớ muô chiêng. Tích tiếw the̒nh da̭i, roo̒ng ra̭ 15 năm, dểnh năm 2009, bô̭ chiêng kuố ôông da̒ dâ̒i dú 12 chiêng.

Ôông Niên chiê xé: "Nhớ la̭i dê̒n năm fái di tán kư baw dô̒l, za di̒nh la̒ mô̭ch kẳi lê̒w kon, ma̭ng kải zo xơ xwất la̒ chẳl lê̒w, chẳl luôn 3 kẳi chiêng kố. Ka̭ ni̒ ngi̭ la̭i thấi tiếc lẳm”. Tlước ni ôông rất thích deẻnh chiêng. Nha̒ ó kỏ cho rêênh fái di maa̭nh tloong xỏm. Môix bâ̭n kỏ wiḙ̂c kâ̒n zu̒ng la̒ fái di khắp xỏm dớ maa̭nh chiêng. Di maa̭nh mải i nga̭i, ôông kwiết tâm muô chiêng cho mê̒nh. Khi̒ rỉ lương kản bô̭ xa̭ kuố ôông chí khwáng 500.000 dôô̒ng/khảng. Vươ̒ fái ruôi za di̒nh, vươ̒ lo ăn hoo̭c cho kác kon, fá nho̭n nhă̭t tư̒ng dôô̒ng mởi dú muô mô̭ch kẳi chiêng. Fâ̒n lởn xổ chiêng ôông muô la̭i bớ Thanh Hwả, Ha̒ Nam va̒ mô̭ch xổ nơi khác. Mô̭ch bô̭ chiêng kỏ thế kỏ 7 dêểnh 9 kẳi, mô̭ch bô̭ chiêng chwấn kuố mo̭l Mươ̒ng fái la̒ 12 kẳu chiêng tươ̭ng chưng cho 12 khảng tloong năm. Mối chiêng kỏ mô̭ch âm thanh khác kha̒. Zu̒ kỏ khỏ khăn, ôông vấn khẳm dú 12 chiêng, vi̒ "12 khảng mḙ̂ la̒ rêênh mô̭ch năm, 12 âm thanh khác kha̒ mḙ̂ ta̭w rêênh mô̭ch bán nha̭c chiêng Mươ̒ng”

Bớ khi̒ za di̒nh ôông khẳm ản bô̭ chiêng, baw kác zi̭p lḙ̂ hô̭i hăi zaw lưw văn ngḙ̂, ôông dê̒w cho mo̭i ngươ̒i maa̭nh. Ôông Niên tâm xư̭: "Năm 2015, xa̭ Iên Mông dỏn nhâ̭n zanh hiḙ̂w xa̭ da̭t chwấn nông thôn mởi. Bô̭ chiêng kuố za di̒nh ôông va̒ chiêng kác nha̒ tloong xa̭ la̒ 50 kẳi, ản dô̭i văn ngḙ̂ biếw ziḙ̂n tloong buối lḙ̂. Dă̭c biḙ̂t nhân zi̭p kí niḙ̂m 55 năm ngă̒i Bác Hô̒ wơ̒l thăm tlươ̒ng Thanh niên law dôô̭ng XHCN Hwa̒ Bi̒nh, dô̭i chiêng kuố xa̭ ản vinh zư̭ doỏng kóp nhửng tiết mṷc dă̭c xắc, kóp fâ̒ ta̭w cho lḙ̂ khảnh tha̒nh Khu zi tích thêm bui, dâ̭m da̒ bán xắc zân tô̭c. Bô̭ chiêng ni̒ da̒ ản tlưng bă̒i ớ nha̒ nhê̒w năm, ôông koi nỏ nhơ mô̭ch tha̒nh viên tloong za di̒nh, la̒ mô̭ch fâ̒n ó thế thiểw tloong kuô̭c khôổng”

Kuô̭c khôổng kuố za di̒nh ôông Niên chươ khả zá, kỏ nhê̒w ngươ̒i hói muô bô̭ chiêng zả kaw,ôông kương kwiết ó baảnh, ôông báw: "Ó chí a̒ nha̭c kṷ, chiêng da̒ tlớ tha̒nh zả tli̭ tinh thâ̒n ó thế thiểw tloong kôô̭ng dôô̒ng zân tô̭c Mươ̒ng. Zo rỉ, wiḙ̂c zư̭ zi̒n bô̭c hiêng Mươ̒ng la̒ chách nhiḙ̂m kuố ôông ku̒ng nhơ kon chẩw khâw ni̒. Nhất di̭nh ó ản dớ văn hwả chiêng kuố zân tô̭c Mươ̒ng bi̭ tlaa̭ch di”

KÁC TIN KHÁC

Bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c tối thăi nhơ̒ mô hi̒nh zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng

Lưw zư̭ bán xắc văn hwả Hwa̒ Bi̒nh

Thiêng liêng Lḙ̂ Kă̒w ngư, thá hwa dăng tlêênh khôông Da̒

Báw ta̒ng Zi xán văn hwả Mươ̒ng lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

---

Xa̭ Hơ̭p Tiển zư̒ bán xắc văn hwả zân tô̭c Mươ̒ng

Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t ti têểnh bu̒ng khỏ - Lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.