(HBDT) – bớ dơ̒i no̒ dêểnh ka̭ ni̒, chiêng la̒ mô̭ch fấn ó thế thiểw tloong dơ̒i khôổng tinh thâ̒n kuố ngươ̒i Mươ̒ng. La̒ mô̭ch tloong xổ ít mo̭l khổng ớ tha̒nh fổ (TF) Hwa̒ Bi̒nh kỏ dâ̒i dú bô̭ chiêng Mươ̒ng, ôông Dinh Văn Niên (xỏm Mơ̒i Mít – xa̭ Iên Mông) luôn nơng niw zư̭ zi̒n bô̭ chiêng Mươ̒ng vô zả kuố za di̒nh.

Bô̭ chiêng Mươ̒ng – niê̒m tư̭ ha̒w kuố ôông Dinh Văn Niên luôn ản ôông dă̭ch ớ dươ̭c tlang tloo̭ng, lởi ngỏ kiế nhất tloong nha̒

Ản tiếp xúc kơ̒ng chiêng bớ ngă̒i ko̒n rét cho rêênh ti̒nh ka̒m cho chiêng kứ ká râ̒n thew năm khảng. Kỏ lḙ thiể cho rêênh bô̭ chiêng Mươ̒ng luôn ản ôông dă̭ch ớ vi̭ chỉ tlang tloo̭ng nhất tloong foo̒ng khéch. Ôông chứ la̭i tlước ni baw ngă̒i lḙ̂ hăi ngă̒i Thết, mo̭i ngươ̒i hăi zoong chiêng tha dê̒w deẻnh, ka hát. Kỏ nhê̒w ngươ̒i mái mê deẻnh chiêng, hát thươ̒ng rang, hát dúp kwê̒nh kwá ăn kơm.

Zu̒ rất ươ chiêng, mái dêểnh năm 1994, khi̒ la̒ kản bô̭ văn hwả xa̭ Iên Mông ôông Niên mởi kỏ diê̒w kiḙ̂n xưw tâ̒m, muô chiêng Mươ̒ng. Nhửng năm khảng di la̒ ớ xa̭ ôông bắt dâ̒w tích kóp mô̭ch fâ̒n thiê̒n lương dớ muô chiêng. Tích tiếw the̒nh da̭i, roo̒ng ra̭ 15 năm, dểnh năm 2009, bô̭ chiêng kuố ôông da̒ dâ̒i dú 12 chiêng.

Ôông Niên chiê xé: "Nhớ la̭i dê̒n năm fái di tán kư baw dô̒l, za di̒nh la̒ mô̭ch kẳi lê̒w kon, ma̭ng kải zo xơ xwất la̒ chẳl lê̒w, chẳl luôn 3 kẳi chiêng kố. Ka̭ ni̒ ngi̭ la̭i thấi tiếc lẳm”. Tlước ni ôông rất thích deẻnh chiêng. Nha̒ ó kỏ cho rêênh fái di maa̭nh tloong xỏm. Môix bâ̭n kỏ wiḙ̂c kâ̒n zu̒ng la̒ fái di khắp xỏm dớ maa̭nh chiêng. Di maa̭nh mải i nga̭i, ôông kwiết tâm muô chiêng cho mê̒nh. Khi̒ rỉ lương kản bô̭ xa̭ kuố ôông chí khwáng 500.000 dôô̒ng/khảng. Vươ̒ fái ruôi za di̒nh, vươ̒ lo ăn hoo̭c cho kác kon, fá nho̭n nhă̭t tư̒ng dôô̒ng mởi dú muô mô̭ch kẳi chiêng. Fâ̒n lởn xổ chiêng ôông muô la̭i bớ Thanh Hwả, Ha̒ Nam va̒ mô̭ch xổ nơi khác. Mô̭ch bô̭ chiêng kỏ thế kỏ 7 dêểnh 9 kẳi, mô̭ch bô̭ chiêng chwấn kuố mo̭l Mươ̒ng fái la̒ 12 kẳu chiêng tươ̭ng chưng cho 12 khảng tloong năm. Mối chiêng kỏ mô̭ch âm thanh khác kha̒. Zu̒ kỏ khỏ khăn, ôông vấn khẳm dú 12 chiêng, vi̒ "12 khảng mḙ̂ la̒ rêênh mô̭ch năm, 12 âm thanh khác kha̒ mḙ̂ ta̭w rêênh mô̭ch bán nha̭c chiêng Mươ̒ng”

Bớ khi̒ za di̒nh ôông khẳm ản bô̭ chiêng, baw kác zi̭p lḙ̂ hô̭i hăi zaw lưw văn ngḙ̂, ôông dê̒w cho mo̭i ngươ̒i maa̭nh. Ôông Niên tâm xư̭: "Năm 2015, xa̭ Iên Mông dỏn nhâ̭n zanh hiḙ̂w xa̭ da̭t chwấn nông thôn mởi. Bô̭ chiêng kuố za di̒nh ôông va̒ chiêng kác nha̒ tloong xa̭ la̒ 50 kẳi, ản dô̭i văn ngḙ̂ biếw ziḙ̂n tloong buối lḙ̂. Dă̭c biḙ̂t nhân zi̭p kí niḙ̂m 55 năm ngă̒i Bác Hô̒ wơ̒l thăm tlươ̒ng Thanh niên law dôô̭ng XHCN Hwa̒ Bi̒nh, dô̭i chiêng kuố xa̭ ản vinh zư̭ doỏng kóp nhửng tiết mṷc dă̭c xắc, kóp fâ̒ ta̭w cho lḙ̂ khảnh tha̒nh Khu zi tích thêm bui, dâ̭m da̒ bán xắc zân tô̭c. Bô̭ chiêng ni̒ da̒ ản tlưng bă̒i ớ nha̒ nhê̒w năm, ôông koi nỏ nhơ mô̭ch tha̒nh viên tloong za di̒nh, la̒ mô̭ch fâ̒n ó thế thiểw tloong kuô̭c khôổng”

Kuô̭c khôổng kuố za di̒nh ôông Niên chươ khả zá, kỏ nhê̒w ngươ̒i hói muô bô̭ chiêng zả kaw,ôông kương kwiết ó baảnh, ôông báw: "Ó chí a̒ nha̭c kṷ, chiêng da̒ tlớ tha̒nh zả tli̭ tinh thâ̒n ó thế thiểw tloong kôô̭ng dôô̒ng zân tô̭c Mươ̒ng. Zo rỉ, wiḙ̂c zư̭ zi̒n bô̭c hiêng Mươ̒ng la̒ chách nhiḙ̂m kuố ôông ku̒ng nhơ kon chẩw khâw ni̒. Nhất di̭nh ó ản dớ văn hwả chiêng kuố zân tô̭c Mươ̒ng bi̭ tlaa̭ch di”

 


                                                                               P.V

KÁC TIN KHÁC


Ẩn tươ̭ng mô hi̒nh zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Năm hoo̭c 2023 - 2024, Tlươ̒ng mâ̒m non Bắc Xơn, xa̭ Hu̒ng Xơn, hwiḙ̂n Kim Bôi kỏ 247 dét, chiê thă̒nh 11 nhỏm, lớp. Nha̒ tlươ̒ng kỏ 36 kản bô̭ kwán lỉ, zảw biên, nhân biên; 96,4% dét la̒ mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng pơ̭i zân tôô̭c Zaw. Pên keḙnh la̒ tốt kôông tác chăm xoóc, zaw zṷc dét kon thẻw dủng kwi di̭nh, nha̒ tlươ̒ng ko̒n ta̭w dẩw ẩn pơ̭i mô hi̒nh zi̒n zư̭, fát hwi bán xắc văn hwả Mươ̒ng.

Hwiḙ̂n La̭c Xơn tlung khức báw tô̒n zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Tơ̒ng kỏ ka̭ thew zoo̒ng thơ̒i zan, tư̒ nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch thất chwi̒ê̒n. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương tlong tính. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ tí báw tô̒n pơ̭i fất hwi zi xán văn hwả (ZXVH).

Xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng ớ hwiḙ̂n Tân La̭c

Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.

Tô̭l Ngḙ̂ nhân Ưw tủ tâm hwiết xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c

Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.

Hwiḙ̂n Kaw Foong: Khai thác lơ̭i thể tí fát tliến zu li̭ch pê̒n bư̭ng

Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.

Hwiḙ̂n Mai Châw khơi nguô̒n văn hwả dớ fát chiến zu li̭ch

Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.