(HBDT) - Tloong nhửng ngă̒i kuổi khảng 7, dâ̒n tôi kỏ zi̭p tlớ la̭i thăm zi chí kháw kố hang Thă̒m, xa̭ Lâm Xơn (Lương Xơn). Hang ớ tlải khṷ dôi kỏ 2 boo̭ch xoong xoong, khânh xát kướ hang kỏ hỏl chắi kwa. Hang Thă̒m la̒ dươ̭c ớ kuố kư zân thơ̒i da̭i dô̒ dả thuô̭c Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh.
Zi chí kháw kố hang Thă̒m, xa̭ Lâm Xơn (Lương Xơn) khai
kwâ̭t ant nhê̒w hiḙ̂n vâ̭t va̒ la̒ dươ̭c ớ kuố mo̭l tiê̒n xứ.
Thew kôông chức văn
hwả xa̭ Lâm Xơn dâ̒n tôi dêểnh hang Thă̒m. Ngỏ bên wa̒i hang nhơ môô̭ch ha̒m
êếch khống lô̒, kướ hang vớ tha tlêênh môô̭ch la̒l khṷ chắn, lwang vết
tlẳng khṷ bôl. Noóc hang kaw bớ tloong tha wa̒i, nê̒n hang tương dổi bă̒ng
fắng, bớ kướ hang da̒ thẩ kỏ nhê̒w ôc wă̭nh ản xếp thơơ̒ng, nhưửng hwả
tha̭ch tlêênh khṷ, kôông kṷ khṷ Hwa̒ Bi̒nh va̒ kác vết tích in hă̒n
tlêênh la̒l khṷ, châ̒n hang.
Zi chí kháw kố hoo̭c
hang Thă̒m ản nha̒ diḙ̂ chất ngươ̒i Fáp. ba Colani fát hiḙ̂n, khai kwâ̭t
bớ năm 1930 - 1938. Kết kwá khai kwâ̭t va̒ kác hiḙ̂n vâ̭t thu ản chi thẩi
zi chí hang Thă̒m thuô̭c Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh.
Kwa kác bâ̭n khai
kwâ̭t, hang Thă̒m thu ản 851 hiḙ̂n vâ̭t, tloong rỉ 843 kôông kṷ bă̒ng khṷ,
8 kôông kṷ xương chiê thee̒nh 13 nhỏm. Tloong xổ 851 kôông kṷ, kỏ 350 kôông
kṷ di̭nh hi̒nh, 438 kôông kṷ chăng di̭nh hi̒nh, 683 kôông kṷ ho̭t kấ thâ̭n,
193 kôông kṷ thô xơ. Ớ hang Thă̒m chăng kỏ gổm. Ka̭ ni̒ kác hiḙ̂n vâ̭t ni̒
ản lưw zư̭ kấn thâ̭n tloong khi Khwa li̭ch xứ - tlươ̒ng Da̭i hoo̭c Khwa
hoo̭c Nhân văn Ha̒ Nô̭i.
Hang Thă̒m kỏ thế
xếp baw hâ̭w ki̒ văn hwả Ha̒ Bi̒nh, wê̒l kẩw ta̭w diḙ̂ chất i tương tư̭ nhơ
kác zi chí khác kuố nê̒n văn hwả Hwa̒ Bi̒nh. Zi chí hang Thă̒m ản fát
hiḙ̂n va̒ ngiên kửw kóp fâ̒n thi̒m hiếw mổi kwan hḙ̂ zươ̭ Văn hwả Tâi Bắc
kúô Hwa̒ Bi̒nh kôô̒ng kác diḙ̂ fương tloong khu vư̭c fiể Bắc, xoi xaảng
wê̒l kỉ thwâ̭t chể tác kôông kṷ va̒ kuô̭c khôổng kuố mo̭l tiê̒n xứ.
Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.
Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.
Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?
Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.
.jpg)
