(HBDT) - Tloong nhửng ngă̒i kuổi khảng 7, dâ̒n tôi kỏ zi̭p tlớ la̭i thăm zi chí kháw kố hang Thă̒m, xa̭ Lâm Xơn (Lương Xơn). Hang ớ tlải khṷ dôi kỏ 2 boo̭ch xoong xoong, khânh xát kướ hang kỏ hỏl chắi kwa. Hang Thă̒m la̒ dươ̭c ớ kuố kư zân thơ̒i da̭i dô̒ dả thuô̭c Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh.
Zi chí kháw kố hang Thă̒m, xa̭ Lâm Xơn (Lương Xơn) khai
kwâ̭t ant nhê̒w hiḙ̂n vâ̭t va̒ la̒ dươ̭c ớ kuố mo̭l tiê̒n xứ.
Thew kôông chức văn
hwả xa̭ Lâm Xơn dâ̒n tôi dêểnh hang Thă̒m. Ngỏ bên wa̒i hang nhơ môô̭ch ha̒m
êếch khống lô̒, kướ hang vớ tha tlêênh môô̭ch la̒l khṷ chắn, lwang vết
tlẳng khṷ bôl. Noóc hang kaw bớ tloong tha wa̒i, nê̒n hang tương dổi bă̒ng
fắng, bớ kướ hang da̒ thẩ kỏ nhê̒w ôc wă̭nh ản xếp thơơ̒ng, nhưửng hwả
tha̭ch tlêênh khṷ, kôông kṷ khṷ Hwa̒ Bi̒nh va̒ kác vết tích in hă̒n
tlêênh la̒l khṷ, châ̒n hang.
Zi chí kháw kố hoo̭c
hang Thă̒m ản nha̒ diḙ̂ chất ngươ̒i Fáp. ba Colani fát hiḙ̂n, khai kwâ̭t
bớ năm 1930 - 1938. Kết kwá khai kwâ̭t va̒ kác hiḙ̂n vâ̭t thu ản chi thẩi
zi chí hang Thă̒m thuô̭c Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh.
Kwa kác bâ̭n khai
kwâ̭t, hang Thă̒m thu ản 851 hiḙ̂n vâ̭t, tloong rỉ 843 kôông kṷ bă̒ng khṷ,
8 kôông kṷ xương chiê thee̒nh 13 nhỏm. Tloong xổ 851 kôông kṷ, kỏ 350 kôông
kṷ di̭nh hi̒nh, 438 kôông kṷ chăng di̭nh hi̒nh, 683 kôông kṷ ho̭t kấ thâ̭n,
193 kôông kṷ thô xơ. Ớ hang Thă̒m chăng kỏ gổm. Ka̭ ni̒ kác hiḙ̂n vâ̭t ni̒
ản lưw zư̭ kấn thâ̭n tloong khi Khwa li̭ch xứ - tlươ̒ng Da̭i hoo̭c Khwa
hoo̭c Nhân văn Ha̒ Nô̭i.
Hang Thă̒m kỏ thế
xếp baw hâ̭w ki̒ văn hwả Ha̒ Bi̒nh, wê̒l kẩw ta̭w diḙ̂ chất i tương tư̭ nhơ
kác zi chí khác kuố nê̒n văn hwả Hwa̒ Bi̒nh. Zi chí hang Thă̒m ản fát
hiḙ̂n va̒ ngiên kửw kóp fâ̒n thi̒m hiếw mổi kwan hḙ̂ zươ̭ Văn hwả Tâi Bắc
kúô Hwa̒ Bi̒nh kôô̒ng kác diḙ̂ fương tloong khu vư̭c fiể Bắc, xoi xaảng
wê̒l kỉ thwâ̭t chể tác kôông kṷ va̒ kuô̭c khôổng kuố mo̭l tiê̒n xứ.
Ngỏ paw tlang fṷc mo̭l ỉ pả, kỏ thế ản dố ta̒n nét văn hwả kuố zân tôô̭c Mươ̒ng, Thải, Zaw, Môông…
Tloong 2 ngă̒i 12 – 13/4 (tức ngă̒i 15 – 16/3 âm li̭ch), thi̭ tlẩn Vṷ Bán, hwiḙ̂n la̭c Xơn tố tlức lḙ̂ hô̭i dê̒ Tlươ̒ng Kha̭ năm 2025. Lḙ̂ hô̭i ản la̒ la̭i pớ năm 2019, tố tlức di̭nh ki̒ 3 năm/lâ̒n tí dáp ửng nhu kâ̒w văn hwả, tinh thâ̒n kuố mo̭l zân, kóp fâ̒n báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ zi xán.
Văn hwả Mươ̒ng la̒ môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw tloong pức tlănh tư̒ mă̒w kuố nê̒n văn hwả Viḙ̂t Nam. Ngẳm ản ho̭ zả tli̭ kuố zi xán, tloong nô̭ lư̭c báw tô̒n zi xán văn hwả Mươ̒ng, tư̒ kả nhân i ta̒ toỏng kóp tảng kế. Pớ ta̒ lô, ta̒n mo̭l dam mê văn hwả Mươ̒ng i ta̒ la̒ tư̒ hwa̭t dôô̭ng báw tô̒n, kóp fâ̒n zư̭ zi̒n kho ta̒ng zi xán văn hwả bươ̭t thơ̒i zan.
Zân tôô̭c Mươ̒ng la̒ môô̭ch tloong ta̒n zân tôô̭c thiếw khổ ká ớ Viḙ̂t Nam, tâ̭p tlung tlú iểw ớ tính Hwa̒ Bi̒nh. Văn hwả Mươ̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh la̒ kho ta̒ng zi xán foong fủ, cho dố bán xắc dôô̭c dảw kuố zân tôô̭c Mươ̒ng. Kôô̒ng pơ̭i hơn 63% zân khổ kuố tính la̒ mo̭l Mươ̒ng, zân tôô̭c Mươ̒ng i ta̒ xán xinh pơ̭i zư̭ ản tư̒ zả tli̭ văn hwả dă̭c xắc, la̒ dêênh bán xắc tluổ. Zi xán văn hwả kuố mo̭l Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh la̒ ta̒i xán bô zả, la̒ kốt kuố bán xắc zân tôô̭c, cho dố ản tơ̒i khôổng tinh thâ̒n foong fủ kâ̒n ản báw tô̒n pơ̭i fát hwi tloong tơ̒i khôổng hiḙ̂n da̭i.
Ngă̒i 26/3/2025, Hô̭i dôô̒ng bi̒nh cho̭n, tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tiếw biếw xwất xắc 50 năm khăw ngă̒i dất nước thôổng nhất (30/4/1975 - 30/4/2025) ban hă̒nh thôông bảw khổ 35/TB-HĐBC wê̒l kết kwá bi̒nh cho̭n pơ̭i dê̒ kứ tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tính Hwa̒ Bi̒nh tiêw biếw xwất xắc 50 năm khăw ngă̒i dất nước thôổng nhất Thew di̭, la̒ kể hwă̭ch kuố Ban thươ̒ng bṷ Tính wí pơ̭i WBNZ tính Hwa̒ Bi̒nh wê̒l ta̒n hwa̭t dôô̭ng tôống kết 50 năm nê̒n văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t Viḙ̂t Nam khăw ngă̒i dất nước thoỏng nhất, tloong di̭ tố tlức bi̒nh cho̭n, tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tiêw biếw, xwất xắc 50 năm.
Tlỉnh thức bớ kướ pớ khảng 2/2025, Khu zu li̭ch xinh thải Ngo̒l Hwa̒ (PriorBay Resort) thuô̭c xa̭ Xuổi Hwa (Tân La̭c) thu hút zu kheéch têểnh khảm fả, tlái ngiḙ̂m ta̒n xán fấm zu li̭ch dắng kấp, dôô̭c dảw pơ̭i hấp zâ̭n.
