(HBDT) – Kwa ha̒ng ngi̒n năm, bô̭ li̭ch Khaw Roi (hăi la̒ "Doi” – thiểng mươ̒ng kỏ ngiḙ̂ la̒ "Tuô tha” hăi "doi tha”) kuố mo̭l Mươ̒ng ản lưw zư̭ tlêênh 12 theenh tle za̒i khwáng 25cm hăi kỏ thế hơn 30 cm. Tlêênh ta̒n theenh tle kỏ khắc 30 khớc, tươ̭ng tlưng cho 30 ngă̒i tloong khảng ửng thew li̭ch woo̒ng kwăi kuố cho̒m Khaw Roi pơ̭i Mă̭t Tlăng, tlêênh theenh tle kỏ khắc kỉ hiḙ̂w, biếw tươ̭ng pô̭ wê̒l ta̒n kác ngă̒i tloong khảng, ti kôô̒ng pơ̭i ta̒n kác iểw tổ wê̒l thơ̒i tiết, hăi kó thế la̒ ta̒n kác ngă̒i thôốch ngă̒i xẩw tloong khảng ản dúc zút la̭i kwa kwả tli̒nh law dôô̭ng xán xwất nôông ngiḙ̂p, tơ̒i khôổng kuố mo̭l mươ̒ng pớ tơ̒i hơ cho têểnh ngă̒i măi, thôông kwa chu ki̒ woo̒ng kwăi kuố Mă̭t Tlăng kôô̒ng pơ̭i xư̭ zi̭ch chwiến kuố cho̒m Khaw Roi (Doi) tlêênh tlơ̒i ha̒ng khảng tloong năm.

Zởi thiḙ̂w xơ kwa kôô̒ng pơ̭i la̒ ro̭ môô̭ch xổ biếw tươ̭ng tloong Li̭ch Roi (Doi) kuố mo̭l Mươ̒ng.

Tloong khuôn khố theenh tle nhó go̭n, mo̭l Mươ̒ng tơ̒i hơ i ta̒ tỉnh twản zất tú tể lươ̭ cho̭n kác kỉ hiḙ̂w, kác biêw tươ̭ng tí khắc lêênh theenh tle, la̒ dêênh bô̭ li̭ch Khaw Roi (Doi) nhơ ta̒n ha ản hăi dẳi cho têểnh ngă̒i măi.

Kác kỉ hiḙ̂w dơn zán, kơ bán tlêênh li̭ch Khaw Roi:

Kwa xưw tâ̒m, thi̒m hiếw cho dố li̭ch Roi kuố mo̭l Mươ̒ng xứ zṷng kác ma̭ kỉ hiḙ̂w dơn zán mé zất kơ bán nhơ khăw: 

Xtt

Môô̭ch xổ kỉ hiḙ̂w dă̭c tlưng

Kắch la̒ tha zẩw kỉ tư̭

Thên hôốc

Gi chủ

Thên hôốc thew thiểng Mươ̒ng

Zi̭ch tha thiểng fố thôông

 

1


Ta̭w hi̒nh chôổng thăng khươ

Khớc tỉnh ngă̒i

Khấc tính ngày

nả la̒ wă̭ch pẳn hi̒nh chư̭ V

 

 

2


Khwan, tṷc, kwét hi̒nh chẩm, hăi kó thế la̒ lô̭ tlo̒n nhó

 

 

Lô̭ kon

 

 

Lỗ nhỏ

 

 

Lô̭ chẩm, chôổng xổ 0

 

 

3


 

Khắc wă̭ch

 

Wă̭ch

 

Vạch

di̭ thươ̒ng la̒ môô̭ch dwa̭n thắng pẳn

Pớ 3 kỉ hiḙ̂w dơn zán ni̒ ản xứ zṷng tí ta̭w ta̒n kác hi̒nh tươ̭ng tlưng cho kác ngă̒i: Mươ, ngă̒i Kả, Ngă̒i Lô̭ hăi ko̒n hôốc la̒ ngă̒i Roi (Doi)… tlêênh theenh tle.

Nhơ hi̒nh chư̭ V xứ zṷng 2 wă̭ch thắng ta̭w dêênh chí ngă̒i Kả ti ăn, ngă̒i Khwang Ka̭c zu̒ng 2 wă̭ch taanh paw ha̒ hi̒nh chư̭ X la̒ dêênh, ngă̒i Roi xứ zṷng ta̒n lô̭ nhó xếp hi̒nh tlêênh mṷi wă̭ch thắng…. 

Kỏ thế koi ni la̒ kác chư̭ xếp dêênh ta̒n kác tư̒ ngư̭ tlêênh bô̭ li̭ch thé tle kuố mo̭l Mươ̒ng. 

Ngỏ ngẳm ki̭ ha ản dố hi̒nh nớc thăng khươ chí ngă̒i, thư̭c tể i la̒ ngă̒i 2 wă̭ch ản xếp ngiêng ta̭w dêênh ta̒n kác hi̒nh chư̭ V nổl liê̒n kê̒ pơ̭i ha̒. Cho dêênh bán chất kuố ta̒n kác kỉ hiḙ̂w tlêênh li̭ch Roi chí kỏ hal kỉ hiḙ̂w la̒ lô̭ pơ̭i wă̭ch pẳn chỉnh la̒ ta̒n kác xổ "0” pơ̭i "l”. 

Biếw tươ̭ng ngă̒i Khaw Roi (Doi) 

Mo̭l Mươ̒ng xảng ta̭w tha li̭ch tle chỉnh la̒ xứ zṷng thên kuố cho̒m khaw ni̒ tă̭ch thên cho li̭ch. 

Ngă̒i Roi (Doi) chỉnh la̒ ngă̒i khaw Roi ti zaw kwa Mă̭t Tlăng, mơ̭i mo̒ khảng chí kỏ môô̭ch lâ̒n. 

Tlêênh thé tle ngă̒i Roi ản ta̭w hi̒nh môô̭ch wă̭ch thắng, tlêênh mṷi kỏ môô̭ch lô̭ tlo̒n, hal pên kỏ 2 hăi la̒ 3 lô̭ tlo̒n dổi xửng pơ̭i ha̒. Mé môô̭ch xổ bô̭ li̭ch i kỏ ta̒n kác hi̒nh khắc hwa̭ khác ha̒ thắc éw. 

Ziêng tluố kác bô̭ li̭ch thé tle ản xưw tâ̒m ớ buu̒ng hwiḙ̂n La̭c Xơn chăng kỏ khắc hwa̭ hi̒nh tươ̭ng ngă̒i Khaw Roi (Doi). 

1. Biếw tươ̭ng chí ta̒n kác ngă̒i dơn iểw tổ: 

Ta̒n ngă̒i dơn iểw tổ tlêênh li̭ch Roi la̒ ta̒n ngă̒i ản zân zan Mươ̒ng cho la̒: chí kỏ môô̭ch iểw tố xắi tha. Nhơ ngă̒i Kả, ngă̒i Haw, ngă̒i Lô̭, ngă̒i Roi … 


Hi̒nh wḙ xổ 1: ta̒n kỉ hiḙ̂w chí iểw tổ dơn tlêênh li̭ch Roi

  

Li̭ch Khaw Roi kuố mo̭l Mươ̒ng kỏ 8 ngă̒i dơn iểw tổ, ản thế hiḙ̂n tlêênh Hi̒nh xổ 1 pớ fâ̒n kôốc li̭ch tỉnh tha pên thăi tăm, gô̒m kỏ:

- Ngă̒i Lô̭

- Ngă̒i Haw

- Ngă̒i Kả - Ngă̒i Kả Ti

- Ngă̒i Khaw Roi (Doi) - Ngă̒i Khaw Tua Rua)

- Ngă̒i Mươ Pa̭w

- Ngă̒i Khwang Ka̭c

- Ngă̒i Roi Paw

- Ngă̒i Roi Tha 

2. Hḙ̂ thôổng ta̒n kác ngă̒i tư̒ iểw tổ:

Ta̒n ngă̒i da iểw tổ la̒ ta̒n ngă̒i ản cho la̒ kỏ tư̒ iểw tổ xắi tha tloong môô̭ch ngă̒i di̭. Pô̭ kắch khác la̒ ta̒n ngă̒i tư̒ iểw tổ bới bi̒ kỏ éw nhất 2 iểw tổ tlớ lêênh kôô̒ng hơ̭p pơ̭i ha̒ chuung mo̒ ngă̒i. 

Thỉ zṷ nhơ Ngă̒i Kả xoong i kỏ thế la̒ Ngă̒i Haw hăi kỏ tlươ̒ng hơ̭p Ngă̒i Haw mé i la̒ ngă̒i Lô̭… 

Ta̒n ngă̒i kỏ tư̒ iểw tổ thươ̒ng la̒ ta̒n ngă̒i xẩw, kwan niḙ̂m mo̭l mươ̒ng paw ta̒n ngă̒i ni̒ pâ̭w chăng hăi ti no pơ̭i chăng hăi la̒ wiḙ̂c chi kwan tloo̭ng, nhất la̒ wiḙ̂c puôn paảnh. 

- Kwa thi̒m hiếw kỏ têểnh hơn 20 ngă̒i tư̒ iểw tổ ản hơ̭p la̭i pơ̭i ha̒ ít nhất la̒ 2 iểw tổ tlớ lêênh. 



KÁC TIN KHÁC


Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.