(HBDT) – Kwa ha̒ng ngi̒n năm, bô̭ li̭ch Khaw Roi (hăi la̒ "Doi” – thiểng mươ̒ng kỏ ngiḙ̂ la̒ "Tuô tha” hăi "doi tha”) kuố mo̭l Mươ̒ng ản lưw zư̭ tlêênh 12 theenh tle za̒i khwáng 25cm hăi kỏ thế hơn 30 cm. Tlêênh ta̒n theenh tle kỏ khắc 30 khớc, tươ̭ng tlưng cho 30 ngă̒i tloong khảng ửng thew li̭ch woo̒ng kwăi kuố cho̒m Khaw Roi pơ̭i Mă̭t Tlăng, tlêênh theenh tle kỏ khắc kỉ hiḙ̂w, biếw tươ̭ng pô̭ wê̒l ta̒n kác ngă̒i tloong khảng, ti kôô̒ng pơ̭i ta̒n kác iểw tổ wê̒l thơ̒i tiết, hăi kó thế la̒ ta̒n kác ngă̒i thôốch ngă̒i xẩw tloong khảng ản dúc zút la̭i kwa kwả tli̒nh law dôô̭ng xán xwất nôông ngiḙ̂p, tơ̒i khôổng kuố mo̭l mươ̒ng pớ tơ̒i hơ cho têểnh ngă̒i măi, thôông kwa chu ki̒ woo̒ng kwăi kuố Mă̭t Tlăng kôô̒ng pơ̭i xư̭ zi̭ch chwiến kuố cho̒m Khaw Roi (Doi) tlêênh tlơ̒i ha̒ng khảng tloong năm.

Zởi thiḙ̂w xơ kwa kôô̒ng pơ̭i la̒ ro̭ môô̭ch xổ biếw tươ̭ng tloong Li̭ch Roi (Doi) kuố mo̭l Mươ̒ng.

Tloong khuôn khố theenh tle nhó go̭n, mo̭l Mươ̒ng tơ̒i hơ i ta̒ tỉnh twản zất tú tể lươ̭ cho̭n kác kỉ hiḙ̂w, kác biêw tươ̭ng tí khắc lêênh theenh tle, la̒ dêênh bô̭ li̭ch Khaw Roi (Doi) nhơ ta̒n ha ản hăi dẳi cho têểnh ngă̒i măi.

Kác kỉ hiḙ̂w dơn zán, kơ bán tlêênh li̭ch Khaw Roi:

Kwa xưw tâ̒m, thi̒m hiếw cho dố li̭ch Roi kuố mo̭l Mươ̒ng xứ zṷng kác ma̭ kỉ hiḙ̂w dơn zán mé zất kơ bán nhơ khăw: 

Xtt

Môô̭ch xổ kỉ hiḙ̂w dă̭c tlưng

Kắch la̒ tha zẩw kỉ tư̭

Thên hôốc

Gi chủ

Thên hôốc thew thiểng Mươ̒ng

Zi̭ch tha thiểng fố thôông

 

1


Ta̭w hi̒nh chôổng thăng khươ

Khớc tỉnh ngă̒i

Khấc tính ngày

nả la̒ wă̭ch pẳn hi̒nh chư̭ V

 

 

2


Khwan, tṷc, kwét hi̒nh chẩm, hăi kó thế la̒ lô̭ tlo̒n nhó

 

 

Lô̭ kon

 

 

Lỗ nhỏ

 

 

Lô̭ chẩm, chôổng xổ 0

 

 

3


 

Khắc wă̭ch

 

Wă̭ch

 

Vạch

di̭ thươ̒ng la̒ môô̭ch dwa̭n thắng pẳn

Pớ 3 kỉ hiḙ̂w dơn zán ni̒ ản xứ zṷng tí ta̭w ta̒n kác hi̒nh tươ̭ng tlưng cho kác ngă̒i: Mươ, ngă̒i Kả, Ngă̒i Lô̭ hăi ko̒n hôốc la̒ ngă̒i Roi (Doi)… tlêênh theenh tle.

Nhơ hi̒nh chư̭ V xứ zṷng 2 wă̭ch thắng ta̭w dêênh chí ngă̒i Kả ti ăn, ngă̒i Khwang Ka̭c zu̒ng 2 wă̭ch taanh paw ha̒ hi̒nh chư̭ X la̒ dêênh, ngă̒i Roi xứ zṷng ta̒n lô̭ nhó xếp hi̒nh tlêênh mṷi wă̭ch thắng…. 

Kỏ thế koi ni la̒ kác chư̭ xếp dêênh ta̒n kác tư̒ ngư̭ tlêênh bô̭ li̭ch thé tle kuố mo̭l Mươ̒ng. 

Ngỏ ngẳm ki̭ ha ản dố hi̒nh nớc thăng khươ chí ngă̒i, thư̭c tể i la̒ ngă̒i 2 wă̭ch ản xếp ngiêng ta̭w dêênh ta̒n kác hi̒nh chư̭ V nổl liê̒n kê̒ pơ̭i ha̒. Cho dêênh bán chất kuố ta̒n kác kỉ hiḙ̂w tlêênh li̭ch Roi chí kỏ hal kỉ hiḙ̂w la̒ lô̭ pơ̭i wă̭ch pẳn chỉnh la̒ ta̒n kác xổ "0” pơ̭i "l”. 

Biếw tươ̭ng ngă̒i Khaw Roi (Doi) 

Mo̭l Mươ̒ng xảng ta̭w tha li̭ch tle chỉnh la̒ xứ zṷng thên kuố cho̒m khaw ni̒ tă̭ch thên cho li̭ch. 

Ngă̒i Roi (Doi) chỉnh la̒ ngă̒i khaw Roi ti zaw kwa Mă̭t Tlăng, mơ̭i mo̒ khảng chí kỏ môô̭ch lâ̒n. 

Tlêênh thé tle ngă̒i Roi ản ta̭w hi̒nh môô̭ch wă̭ch thắng, tlêênh mṷi kỏ môô̭ch lô̭ tlo̒n, hal pên kỏ 2 hăi la̒ 3 lô̭ tlo̒n dổi xửng pơ̭i ha̒. Mé môô̭ch xổ bô̭ li̭ch i kỏ ta̒n kác hi̒nh khắc hwa̭ khác ha̒ thắc éw. 

Ziêng tluố kác bô̭ li̭ch thé tle ản xưw tâ̒m ớ buu̒ng hwiḙ̂n La̭c Xơn chăng kỏ khắc hwa̭ hi̒nh tươ̭ng ngă̒i Khaw Roi (Doi). 

1. Biếw tươ̭ng chí ta̒n kác ngă̒i dơn iểw tổ: 

Ta̒n ngă̒i dơn iểw tổ tlêênh li̭ch Roi la̒ ta̒n ngă̒i ản zân zan Mươ̒ng cho la̒: chí kỏ môô̭ch iểw tố xắi tha. Nhơ ngă̒i Kả, ngă̒i Haw, ngă̒i Lô̭, ngă̒i Roi … 


Hi̒nh wḙ xổ 1: ta̒n kỉ hiḙ̂w chí iểw tổ dơn tlêênh li̭ch Roi

  

Li̭ch Khaw Roi kuố mo̭l Mươ̒ng kỏ 8 ngă̒i dơn iểw tổ, ản thế hiḙ̂n tlêênh Hi̒nh xổ 1 pớ fâ̒n kôốc li̭ch tỉnh tha pên thăi tăm, gô̒m kỏ:

- Ngă̒i Lô̭

- Ngă̒i Haw

- Ngă̒i Kả - Ngă̒i Kả Ti

- Ngă̒i Khaw Roi (Doi) - Ngă̒i Khaw Tua Rua)

- Ngă̒i Mươ Pa̭w

- Ngă̒i Khwang Ka̭c

- Ngă̒i Roi Paw

- Ngă̒i Roi Tha 

2. Hḙ̂ thôổng ta̒n kác ngă̒i tư̒ iểw tổ:

Ta̒n ngă̒i da iểw tổ la̒ ta̒n ngă̒i ản cho la̒ kỏ tư̒ iểw tổ xắi tha tloong môô̭ch ngă̒i di̭. Pô̭ kắch khác la̒ ta̒n ngă̒i tư̒ iểw tổ bới bi̒ kỏ éw nhất 2 iểw tổ tlớ lêênh kôô̒ng hơ̭p pơ̭i ha̒ chuung mo̒ ngă̒i. 

Thỉ zṷ nhơ Ngă̒i Kả xoong i kỏ thế la̒ Ngă̒i Haw hăi kỏ tlươ̒ng hơ̭p Ngă̒i Haw mé i la̒ ngă̒i Lô̭… 

Ta̒n ngă̒i kỏ tư̒ iểw tổ thươ̒ng la̒ ta̒n ngă̒i xẩw, kwan niḙ̂m mo̭l mươ̒ng paw ta̒n ngă̒i ni̒ pâ̭w chăng hăi ti no pơ̭i chăng hăi la̒ wiḙ̂c chi kwan tloo̭ng, nhất la̒ wiḙ̂c puôn paảnh. 

- Kwa thi̒m hiếw kỏ têểnh hơn 20 ngă̒i tư̒ iểw tổ ản hơ̭p la̭i pơ̭i ha̒ ít nhất la̒ 2 iểw tổ tlớ lêênh. 



KÁC TIN KHÁC


Hwiḙ̂n La̭c Xơn tlung khức báw tô̒n zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Tơ̒ng kỏ ka̭ thew zoo̒ng thơ̒i zan, tư̒ nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch thất chwi̒ê̒n. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương tlong tính. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ tí báw tô̒n pơ̭i fất hwi zi xán văn hwả (ZXVH).

Xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng ớ hwiḙ̂n Tân La̭c

Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.

Tô̭l Ngḙ̂ nhân Ưw tủ tâm hwiết xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c

Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.

Hwiḙ̂n Kaw Foong: Khai thác lơ̭i thể tí fát tliến zu li̭ch pê̒n bư̭ng

Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.

Hwiḙ̂n Mai Châw khơi nguô̒n văn hwả dớ fát chiến zu li̭ch

Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.

Hwiḙ̂n La̭c Xơn nhân rôô̭ng mô hi̒nh kác kâw la̭c bô̭ báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ zi xán văn hwả

Vươ̒ la̒ diếm kă̭p văn hwả, kác kâw la̭c bô̭ (KLB) báw tô̒n fát hwi zả tli̭ văn hwả tlêênh diḙ̂ ba̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn ko̒n lad dươ̭c thưư̭c hă̒nh, môi tlươ̒ng cho ngḙ̂ nhân, nhưửng ngươ̒i am hiếw va̒ iêw thích văn hwả zân tôô̭c xinh hwa̭t, tâ̭p liḙ̂n, tlaw dối kinh ngiḙ̂m, ki̭ năng va̒ chiê̒n ră̭i cho thể hḙ̂ tlé.