(HBDT) - Khảng 7/2022, tính Hwa̒ Bi̒nh dỏn mơơ̒ng zi xán Li̭ch few khaw Roi ản kôông nhâ̭n la̒ zi xán văn hwả fi vâ̭t thế kấp kwuốc za. Ni la̒ wiḙ̂c bui ó chí kuố mo̭l Mươ̒ng la̒ la̒ kuố mo̭l Viḙ̂t kố, kuố zân tôô̭c Viḙ̂t Nam.
Ngi̒n năm kwa, bô̭ li̭ch ni̒ a khác zư̭ tlêênh 12 ná few za̒i khwáng 25cm dêểnh hơn 30cm. Tlêênh kác ná few khắc 30 khắc tươ̭ng chưưng cho 30 ngă̒i tloong khảng thew ngă̒i tlăng. Tlêênh kác ngă̒i kỏ khắc kỉ hiḙ̂w, biếw tươ̭ng thế hiḙ̂n cho li̭ch tiết, kác iểw tổ ản cho la̒ chi fổi tloong ngă̒i rỉ hwă̭ tló hiḙ̂n tlươ̭ng thiên văn kwi̭ da̭w mă̭t tlăng zaw hô̭i kuu̒ng khaw Roi.
Tloong văn hwả Mươ̒ng, khaw Roi ko̒n kỏ thên khác la̒ khaw Chiểm ủn, vi̒ nó kỏ zảng nhơ ủn rét dang ngô̒i; hăi ko̒n hôốc la̒ khaw Dṷm, ngỏ chôổng nhơ dṷm tlải. Ngỏ kwa bă̒ng mă̭t thươ̒ng, Tuô Ruô - khaw Roi nhơ môô̭ch dảm nhê̒w khaw mơ̒, rất rḙ̂ ngỏ kiế, nôông zâng vu̒ng Bắc Bô̭ ko̒n hôốc la̒ khaw Ma̭ vi̒ xwất hiḙ̂n tlênh tlơ̒i khởm zaw khi̒ baw thơ̒i vṷ muô̒ kwái ma̭ muô̒.
Baw thơ̒i ki̒ Văn hwả Fuu̒ng Ngwiên khi kon mo̭l fát hiḙ̂n tha kim lo̭i dôô̒ng, khi̒ ni̒ mo̭l Viḙ̂t kố bớ tlêênh vuu̒ng dô̒l khṷ bắt dâ̒w zi kư thuổng vuu̒ng dôô̒ng bă̒ng Bắc Bô̭. Tloong Mo xứ thi Dé dất - Dé Tác ản hi̒nh tươ̭ng hwả bă̒ng wiḙ̂c Vuô Zi̭t Za̒ng zoong binh Mươ̒ng thuổng la̒ Vuô ớ dất Kinh Ki̒ Ké Chơ̭. Nhơ̒ kỏ kim lo̭i dôô̒ng chể ta̭w kông kṷ cho rêênh wiḙ̂c kănh tác nôông ngiḙ̂p tlôông lo̭ rác da̒ da̭t dêểnh chi̒nh dô̭ kaw, năng xwất law dôô̭ng tloong nôông ngiḙ̂p ản kái thiḙ̂n tăng kaw hớn kác thơ̒i li̒ tlước rỉ. Dính kaw chính la̒ Văn minh Dôông Xơn rư̭c rơ̭ tlêênh vuu̒ng Bắc Bô̭ Viḙ̂t Nam kắch ngă̒i năi hơn 2.500 năm.
Ha ka̭ ni̒ dê̒w mắt mo̭l fương Bắc tôn thơ̒ khaw Hôm va̒ dă̭c biḙ̂t la̒ khaw Bắc Dấw, bâ̭w la̒ kơ zân nôông ngiḙ̂p chăn ruôi da̭i za xúc tlêênh tháw ngwiên mêênh môông, ban ngă̒i kỏ mă̭t tlơ̒i, wiḙ̂c kwan xát fương hưởng khả rḙ̂, tlớ wê̒l ban dêm wiḙ̂c thi̒m ngỏ fương hưởng rất khỏ khăn, chí kỏ kắch kwan xát kác khaw tlêênh tlơ̒i. Khaw Hôm mo̭c châ̭p thổl va̒ lă̭n rất leenh, chí kỏ khaw Bắc Dấw ở ngwiên vi̭ chỉ, chăng thăi dối kwa kác muô̒. Ko̒n mo̭l Viḙ̂t kố, zo la̒ kư zân nôông ngiḙ̂p cho rêênh tôn thơ̒ mă̭t tlơ̒i, ngỏ khaw Roi dớ mắt ản muô̒ kwái ma̭, kă̒l dất, chấn bi̭ cho vṷ muô̒ la̒ rất kwan tloo̭ng.
Cho rêênh mo̭l Mươ̒ng lể thêm kṷm khaw mơ̒ Tuô Ruô - Khaw Roi dớ dă̭ch thên cho bô̭ li̭ch few ma̒ ha dê̒w mắt dêểnh măi ni̒.
Ngỏ paw tlang fṷc mo̭l ỉ pả, kỏ thế ản dố ta̒n nét văn hwả kuố zân tôô̭c Mươ̒ng, Thải, Zaw, Môông…
Tloong 2 ngă̒i 12 – 13/4 (tức ngă̒i 15 – 16/3 âm li̭ch), thi̭ tlẩn Vṷ Bán, hwiḙ̂n la̭c Xơn tố tlức lḙ̂ hô̭i dê̒ Tlươ̒ng Kha̭ năm 2025. Lḙ̂ hô̭i ản la̒ la̭i pớ năm 2019, tố tlức di̭nh ki̒ 3 năm/lâ̒n tí dáp ửng nhu kâ̒w văn hwả, tinh thâ̒n kuố mo̭l zân, kóp fâ̒n báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ zi xán.
Văn hwả Mươ̒ng la̒ môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw tloong pức tlănh tư̒ mă̒w kuố nê̒n văn hwả Viḙ̂t Nam. Ngẳm ản ho̭ zả tli̭ kuố zi xán, tloong nô̭ lư̭c báw tô̒n zi xán văn hwả Mươ̒ng, tư̒ kả nhân i ta̒ toỏng kóp tảng kế. Pớ ta̒ lô, ta̒n mo̭l dam mê văn hwả Mươ̒ng i ta̒ la̒ tư̒ hwa̭t dôô̭ng báw tô̒n, kóp fâ̒n zư̭ zi̒n kho ta̒ng zi xán văn hwả bươ̭t thơ̒i zan.
Zân tôô̭c Mươ̒ng la̒ môô̭ch tloong ta̒n zân tôô̭c thiếw khổ ká ớ Viḙ̂t Nam, tâ̭p tlung tlú iểw ớ tính Hwa̒ Bi̒nh. Văn hwả Mươ̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh la̒ kho ta̒ng zi xán foong fủ, cho dố bán xắc dôô̭c dảw kuố zân tôô̭c Mươ̒ng. Kôô̒ng pơ̭i hơn 63% zân khổ kuố tính la̒ mo̭l Mươ̒ng, zân tôô̭c Mươ̒ng i ta̒ xán xinh pơ̭i zư̭ ản tư̒ zả tli̭ văn hwả dă̭c xắc, la̒ dêênh bán xắc tluổ. Zi xán văn hwả kuố mo̭l Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh la̒ ta̒i xán bô zả, la̒ kốt kuố bán xắc zân tôô̭c, cho dố ản tơ̒i khôổng tinh thâ̒n foong fủ kâ̒n ản báw tô̒n pơ̭i fát hwi tloong tơ̒i khôổng hiḙ̂n da̭i.
Ngă̒i 26/3/2025, Hô̭i dôô̒ng bi̒nh cho̭n, tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tiếw biếw xwất xắc 50 năm khăw ngă̒i dất nước thôổng nhất (30/4/1975 - 30/4/2025) ban hă̒nh thôông bảw khổ 35/TB-HĐBC wê̒l kết kwá bi̒nh cho̭n pơ̭i dê̒ kứ tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tính Hwa̒ Bi̒nh tiêw biếw xwất xắc 50 năm khăw ngă̒i dất nước thôổng nhất Thew di̭, la̒ kể hwă̭ch kuố Ban thươ̒ng bṷ Tính wí pơ̭i WBNZ tính Hwa̒ Bi̒nh wê̒l ta̒n hwa̭t dôô̭ng tôống kết 50 năm nê̒n văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t Viḙ̂t Nam khăw ngă̒i dất nước thoỏng nhất, tloong di̭ tố tlức bi̒nh cho̭n, tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tiêw biếw, xwất xắc 50 năm.
Tlỉnh thức bớ kướ pớ khảng 2/2025, Khu zu li̭ch xinh thải Ngo̒l Hwa̒ (PriorBay Resort) thuô̭c xa̭ Xuổi Hwa (Tân La̭c) thu hút zu kheéch têểnh khảm fả, tlái ngiḙ̂m ta̒n xán fấm zu li̭ch dắng kấp, dôô̭c dảw pơ̭i hấp zâ̭n.
