Dwa̒n vâ̭n dôô̭ng biên kác nước khu bư̭c Dôông Nam Ả thi̒m hiếw wê̒l chiêng Mươ̒ng kwa zởi thiḙ̂w kuố kác ngḙ̂ nhân hwiḙ̂n Kaw Foong.

Kỏ zi̭p thăm kwan tlái ngiḙ̂m kác diếm zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng (ZLKD) kuố dôô̒ng ba̒w Mươ̒ng ớ xa̭ Xuổi Hwa (Tân La̭c), xa̭ Tiê̒n Foong (Da̒ Bắc), za̒n chiêng tỏn kheéch pơ̭i 12 mo̭l kôô̒ng ma̒n tli̒nh tẩw dă̭c xắc zoong têểnh cho zu kheéch ẩn tươ̭ng thôốch wê̒l bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng ngăl ka̭ tă̭ch chân khảm fả bán la̒ng. Eenh Bruce, zu kheéch Ai-Len chiê xé: Âm thănh kuố chiêng Mươ̒ng wang ngân nhơ zaw hwa̒ pơ̭i tất tlơ̒i, thiên nhiên. Tôi zất tư̒ kám xúc khi ản hăi chiêng Mươ̒ng ta̒ thăi lơ̒i tỏn mơ̒i nôô̒ng hâ̭w kuố mo̭l bán diḙ̂ ză̒nh cho ta̒n kác kwỉ kheéch gẻ thăm bán Mươ̒ng.

Năm 2022 ziḙ̂n tha tư̒ xư̭ kiḙ̂n ká kuố tính, tiêw biếw la̒ Hwa̒ Bi̒nh dăng kai môn duo xe ta̭p tloong khuôn khố Da̭i hô̭i Thế thaw Dôông Nam Ả (SEA Games) lâ̒n thử 31. Kwả tli̒nh thi dẩw ta̭i zái, mo̭l diḙ̂ fương chăng chí zoong thew kơ̒, tlôổng mo̒ ko̒n hwi dôô̭ng za̒n chiêng têểnh diḙ̂ diếm thi dẩw tí kố bṷ, khích lḙ̂ tinh thâ̒n kuố vâ̭n dôô̭ng biên têểnh pớ kác nước tloong khu bư̭c.

Ta̭i fiên chơ̭ bu̒ng kaw tính Hwa̒ Bi̒nh cha̒w mơ̒ng SEA Games, kác hwiḙ̂n, thă̒nh fổ i tli̒nh tẩw chiêng Mươ̒ng tí zởi thiḙ̂w, kwáng bả văn hwả têểnh ô̭i pa̭n, zu kheéch tloong pơ̭i wa̒i nước. Dă̭c biḙ̂t, ta̭i tlương tli̒nh ngḙ̂ thwâ̭t "Hwa̒ Bi̒nh - Thănh âm xử Mươ̒ng” ziḙ̂n tha kôô̒ng xư̭ kiḙ̂n tính tỏn bă̒ng kôông nhâ̭n lḙ̂ hô̭i Khai ha̭ kuố zân tôô̭c Mươ̒ng kôô̒ng pơ̭i li̭ch tle (li̭ch doi) zân tôô̭c Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh la̒ zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kuốc za, hơn 200 thăi chiêng ta̒ tham za tli̒nh tẩw, zoong têểnh lḙ̂ hô̭i môô̭ch khôông zan dâ̭m da̒ bán xắc văn hwả zân tôô̭c.

Dôô̒ng chỉ Lưw Hwi Linh, Fỏ Zảm dôốc Xớ VH,TT&ZL cho hăi: Chiêng Mươ̒ng la̒ bâ̭t thiêng, "hô̒n kốt”, gẳn chă̭t pơ̭i tơ̒i khôổng tâm linh kuố mo̭l Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh. Thew xổ liḙ̂w kiếm kê, twa̒n tính ko̒n lưw zư̭ ản tlêênh 11.000 chiếc chiêng, tư̒ nhất ớ 4 bu̒ng Mươ̒ng (La̭c Xơn, Tân La̭c, Kim Bôi, Kaw Foong) pơ̭i thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh. Kỏ chăng ít mo̭l zân tang xớ hư̭w xổ lươ̭ng tư̒ chiêng Mươ̒ng pơ̭i i nẳm zả tli̭ zi xán nhơ: ngḙ̂ nhân Bu̒i Tiển Xô ớ xa̭ Vi̭nh Tiển (Kim Bôi); kác Ngḙ̂ nhân Ngwiḙ̂n Văn Thư̭c, Bu̒i Thănh Bi̒nh ớ fươ̒ng Thải Bi̒nh (TF Hwa̒ Bi̒nh)… Pên keḙnh di̭, twa̒n tính thă̒nh lâ̭p ản ha̒ng tlăm KLB zư̭ zi̒n, báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ chiêng Mươ̒ng, nối bâ̭t la̒ thi̭ tlẩn Ma̭n Dức, kác xa̭ Foong Fủ, Xuổi Hwa (Tân La̭c), thi̭ tlẩn Bo, kác xa̭ Vi̭nh Tiển, Xwân Thwí, Nam Thươ̭ng, Kim Lâ̭p (Kim Bôi)…

Gẳn pơ̭i wiḙ̂c báw tô̒n, la̒ lan twá khu zả tli̭ văn hwả chiêng Mươ̒ng, hwa̭t dôô̭ng ngḙ̂ thwâ̭t chiêng i ản kác kấp ngă̒nh kwan tâm. Ngă̒nh ZZ&DT i ta̒ tích kư̭c fổi hơ̭p kôô̒ng pơ̭i diḙ̂ fương zoong kôông tác chwiê̒n dă̭i cho hoo̭c xinh kác tlươ̒ng, Hô̭i fṷ nư̭, Dwa̒n thănh niên ớ kơ xớ tliến khai kác lớp chwiê̒n dă̭i cho thănh, thiểw niên. Ha̒ng năm, Tlung tâm văn hwả tính bớ ha̒ng chṷc lớp tâ̭p hwẩn, chwiê̒n dă̭i wê̒l chiêng cho dô̭i văn ngḙ̂ kác xỏm, xa̭. Kwa di̭, kóp fâ̒n nơng kaw ỉ thức báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ zi xán văn hwả chiêng Mươ̒ng. Chiêng Mươ̒ng ản báw tô̒n, fát hwi hôô̭ng khắp paw ta̒n kác zi̭p lḙ̂ hô̭i, tloong ta̒n kác xư̭ kiḙ̂n kuố tính, hwiḙ̂n, diḙ̂ fương ản kwáng bả, zởi thiḙ̂w tloong kác xư̭ kiḙ̂n chỉnh tli̭, văn hwả ớ khu bư̭c kôô̒ng pơ̭i twa̒n kuốc, tlớ thă̒nh niê̒m tư̭ ha̒w kuố kôô̭ng dôô̒ng mo̭l Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh, xán fấm zu li̭ch hấp zâ̭n, toỏng kóp cho fát tliến KT-XH, dôô̒ng thơ̒i kóp fâ̒n kwan tloo̭ng la̒ dêênh bán xắc văn hwả chwiê̒n thôông kuố tính.

KÁC TIN KHÁC

Thiêng liêng Lḙ̂ Kă̒w ngư, thá hwa dăng tlêênh khôông Da̒

Báw ta̒ng Zi xán văn hwả Mươ̒ng lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

Xa̭ Hơ̭p Tiển zư̒ bán xắc văn hwả zân tô̭c Mươ̒ng

Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

---

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t ti têểnh bu̒ng khỏ - Lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.

Xâi zư̭ng Khu báw tô̒n khôông zan văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng, xỏm Lwi̭ Ái

Xa̭ Foong Fủ la̒ bu̒ng tất kuố văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. bán Mươ̒ng Kwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ – pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản ta̒n foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n tang kôô̒ng pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng Khu báw tô̒n khôông zan văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng, xỏm Lwi̭ Ái, hưởng têểnh fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, nơng kaw tơ̒i khôổng mo̭l zân.

Dôô̭c dảw lḙ̂ hô̭i dê̒n Tlươ̒ng Kha̭

Ớ bu̒ng Mươ̒ng Chiê̒ng, thi̭ tlẩn Vṷ Bán (La̭c Xơn) kỏ môô̭ch lḙ̂ hô̭i dă̭c xắc ản tố tlức kử 3 năm 1 lâ̒n, di̭ la̒ lḙ̂ hô̭i dê̒n Tlươ̒ng Kha̭. Dê̒n ớ tlêênh pơ̭ khôông Pưới, ớ khân khươ̭ keẻnh tôô̒ng Mươ̒ng Tla̒w, thơ̒ 3 bi̭ thâ̒n Kun Zo̒l la̒ mo̭l chwiên báw tlơ̭ nôông ngiḙ̂p, dă̭i zân la̒ tôô̒ng la̒ na̒, tỏn dác tưởi tôô̒ng na̒, kâl lo̭, lôông kâl pôông, chuông pái, báw tlơ̭ muô̒ ma̒ng, ản nhân zân tloong bu̒ng tôn la̒ thă̒nh hwa̒ng.