(HBDT) - Hwiḙ̂n Iên Thwí kỏ tlêênh 61 va̭n zân, 7 zân tô̭c fê̒w khinh khôổng, tloong rỉ mo̭l Mươ̒ng chiểm 69,22%, mo̭l Kinh chiểm 30%. Mối zân tôô̭c dê̒w kỏ bán xắc văn hwả riêng, dôô̭c dảw, ta̭w rêênh nê̒n văn hwả da za̭ng, foong fủ.
Kác KLB hwiḙ̂n Iên Thwí zaw lưw văn ngḙ̂ báw tô̒n fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tô̭c.
Nhửng năm kwa, kôông tác zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c tlêênh diḙ̂ ba̒n ản hwiḙ̂n xác di̭nh la̒ nhiḙ̂m vṷ thươ̒ng xwiên, kóp fâ̒n tiên chiê̒n, fố biển va̒ chiến khai thư̭c hiḙ̂n hiḙ̂w kwá chú chương kuố Dáng, chỉnh xắch fáp lwâ̭t kuố Nha̒ nước. Hwiḙ̂n wí da̒ lă̒nh da̭w, chí da̭w kác kấp tiên chiê̒n, kwản chiḙ̂t kác chú chương, chỉnh xắch wê̒l kôông tác báw tô̒n va̒ fát hwi zi xán văn hwả (ZXVH).
Vởi nhửng zái fáp tích kư̭c, vổn ZHVH vâ̭t thế, fi vâ̭t thế tlêênh diḙ̂ ba̒n hwiḙ̂n Iên Thwí ản khơi zâ̭l, báw tô̒n va̒ fát hwi. Hwiḙ̂n kỏ 12 zi tích va̒ zănh lam thẳng kắnh da̒ ản kôông nhâ̭n, tloong rỉ 9 zi tích, zănh lam kấp tính, 3 zi tích zănh lam kấp kwuốc za. Bớ năm 2018 dêểnh chi̒ ni̒, bă̒ng kác nguô̒n vổn da̒ tluu̒ng tu, tôn ta̭w môô̭ch xổ zi tích nhơ: chuô̒ Hang, di̒nh Thươ̭ng (xa̭ Iên Tli̭), di̒nh Fú Vḙ̂ (xa̭ Dwa̒n Kết). Zư̭ ản tôn ta̭w, tu bố, zi tích li̭ch xứ chuô̒ Tác Dức (xa̭ La̭c Thi̭nh) bớ nguô̒n xa̭ hô̭i hwả da̒ ản UBNZ tính fê zwiḙ̂t ta̭i Kwiết di̭nh xổ 478/QĐ-UBND ngă̒i 15/3/2022.
Tloong hwa̭t dôô̭ng báw tô̒n ZXVH fi vâ̭t thế, hwiḙ̂n dấi meḙnh kiếm kê, ghi zănh, chiê̒n ră̭i va̒ fát hwi ZXVH, tôn vinh kác ngḙ̂ nhân. Tlêênh diḙ̂ ba̒n kỏ 115 dô̭i văn ngḙ̂ xỏm, bán; thă̒nh lâ̭p ả KLB chiêng Mươnf xa̭ La̭c Xi̭, xa̭ Hư̭w Lơ̭i, KLB hát che̒w xa̭ Ngoo̭c Lương; KLB Mo Mươ̒ng hwiḙ̂n Iên Thwí. Kwan tâm chiê̒n ră̭i, báw lưw, chaw chwiê̒n ZXVH da̒ thă̒nh lâ̭p kác KLB "Zư̭ zi̒n, fát hwi zả tli̭ bán xắc văn hwả zân tô̭c Mươ̒ng" ớ kác xa̭ Da Fúc, La̭c Lương, La̭c Xi̭; kướ ha̒ng "Tlang fṷc ảw za̒i - tlang fṷc O đô̒ng" xa̭ La̭c Thi̭nh. Tloong hwiḙ̂n kỏ 2 ngḙ̂ nhân Mo Mươ̒ng ản vinh zănh "Ngḙ̂ nhân Ưw tủ" lỉnh vư̭c ZXVH.
Kôông tác báw tô̒n vổn ZXVH ản gẳn kôô̒ng thể meḙnh zu li̭ch diḙ̂ fương. Tlêênh diḙ̂ ba̒n kỏ da za̭ng diếm zu li̭ch tâm linh thu hút kheéch zu li̭ch nhơ: chuô̒ Hang (xa̭ Iên Tli̭), chuô̒ Tacd Dức (xj La̭c Thi̭nh), zănh thẳng hang Rác - dôô̭ng Thiên tôn (xa̭ Ngoo̭c Lương), di̒nh Xa̒m (xa̭ Fủ La̭i)... Thôông kwa báw tô̒n, fát hwi kác ZXVH da̒ tác dôô̭ng tích kư̭c dêểnh nhê̒w lỉnh vư̭c kuố dơ̒i khôổng xa̭ hô̭i, la̒ thăi dối ziḙ̂n maw va̒ nơơng kaw dơ̒i khôổng văn hwả tinh thâ̒n kuố nhân zân, kóp fâ̒n kuúng kổ khổi da̭i do̒n kết to̒n zân, thư̭c hiḙ̂n thẳng lơ̭i kác nhiḙ̂m vṷ chỉnh tli̭ KT-XH tlêênh diḙ̂ ba̒n.
Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.
Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.
Vươ̒ la̒ diếm kă̭p văn hwả, kác kâw la̭c bô̭ (KLB) báw tô̒n fát hwi zả tli̭ văn hwả tlêênh diḙ̂ ba̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn ko̒n lad dươ̭c thưư̭c hă̒nh, môi tlươ̒ng cho ngḙ̂ nhân, nhưửng ngươ̒i am hiếw va̒ iêw thích văn hwả zân tôô̭c xinh hwa̭t, tâ̭p liḙ̂n, tlaw dối kinh ngiḙ̂m, ki̭ năng va̒ chiê̒n ră̭i cho thể hḙ̂ tlé.
Tính Hwa̒ Bi̒nh ản hăi dẳi têểnh la̒ bu̒ng tất kỏ bê̒ tă̒i li̭ch xứ, văn hwả, môô̭ch tloong ta̒n kải tlă̭ng kuố mo̭l Viḙ̂t kố, kư tlủ ớ tơ̒ tính khải Bắc mé ta̭p tlung kho̭m nhất ớ tính Hwa̒ Bi̒nh kôô̒ng nê̒n "Văn Hwả Hwa̒ Bi̒nh” nối thiểng i ta̒ kết tinh dêênh kải thôốch kuố bu̒ng tất, kon mo̭l Hwa̒ Bi̒nh
Hwa̒ Bi̒nh la̒ bu̒ng tất kố pớ mâ̭n ngă̒i, kôô̒ng pơ̭i ta̒n tlải khṷ pôl nổl doo̭c thew hưởng Dôông Nam, ti tôi pơ̭i tlải khṷ Tlươ̒ng Xơn ớ pên khải Tâi i ta̒ la̒ tha dêênh tư̒ bô̒n diḙ̂, thung lṷng kôô̒ng hḙ̂ thôổng, thư̭c bâ̭t foong fủ. Ngăl pớ thơ̒i tiê̒n xứ, kon mo̭l i ta̒ khởm té tha khôổng ớ nơi ni̒ tlêênh meénh tất ni̒, tí la̭i môô̭ch nê̒n văn hwả nối thiểng thể zởi - "Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” (VHHB).
