(HBDT) - Hwiḙ̂n La̭c Xơn bươ̒ tố tlức tỏn nhâ̭n Bă̒ng zi tích li̭ch xứ - văn hwả kấp tính di̒nh Khỏi kôô̒ng pơ̭i lḙ̂ hô̭i di̒nh Khỏi, xa̭ Ân Ngiḙ̂.
Ngi thức zước kiḙ̂w hôô̒ng wê̒l di̒nh Khỏi zư̭ lḙ̂ hô̭i.
Zi tích di̒nh Khỏi thơ̒ Kuốc Mâ̭w Hwa̒ng Pa̒, Buô Ká Pa Bi̒ (ko̒n hôốc la̒ Thẳnh Tán), Vuô Kun, Buô Hai kôô̒ng pơ̭i 2 bi̭ kwan hâ̒w kuố ta̒n nga̒i (Kai Pa, Kai Pổn), Buô Uúch, Buô Á, Buô Cha Ngoo̭c Hwa̒ng. Wa̒i tha, di̒nh ko̒n thơ̒ Thă̒nh Hwa̒ng la̒ng kác mươ̒ng ớ Mươ̒ng Khỏi kôô̒ng pơ̭i thố kôông nơi nha̒ di̒nh Khỏi tlâ̒ng chân.
Zấp ni̒, hḙ̂ thôổng zi bâ̭t kuố di̒nh ko̒n báw lưw ản môô̭ch xổ kố bâ̭t nhơ: Chwẻ, pát hương, pát, tiḙ̂ men tlẳng wḙ lam… zoong dẩw ẩn thơ̒i Ngwiḙ̂n (thể kí XIX-XX). Ni la̒ ta̒n kác zi bâ̭t tlửng minh cho xư̭ tô̒n ta̭i kuố di̒nh Khỏi tloong li̭ch xứ. Xư̭ hiḙ̂n ziḙ̂n kuố di̒nh Khỏi i ta̒ kóp thêm ta̒n kác zư̭ liḙ̂w wê̒l mổi kwan hḙ̂ kỏ tỉnh nguô̒n kôốc kuố 2 zân tôô̭c Viḙ̂t - Mươ̒ng.
Di̒nh Khỏi la̒ tlung tâm xinh hwa̭t wê̒l văn hwả, tỉn ngươ̭ng kuố ká bu̒ng Mươ̒ng Khỏi mâ̭n ngă̒i. Ngôl di̒nh la̒ biếw tươ̭ng văn hwả, tỉn ngươ̭ng kuố pa̒ kon nhân zân tloong bu̒ng. Lḙ̂ hô̭i di̒nh Khỏi mâ̭n ngă̒i ản tố tlức zất loong tloo̭ng, zo nha̒ Lang tloong mươ̒ng tố tlức. Cho dêênh, wa̒i ỉ ngiḙ̂ tâm linh tloong tâm thức mo̭l zân, kwa lḙ̂ hô̭i i fâ̒n no̒ fán ắnh ta̒n kác foong tṷc, tâ̭p kwản, nếp khôổng kuố xa̭ hô̭i Mươ̒ng kố ớ chể dô̭ lang da̭w. Thôông kwa lḙ̂ hô̭i, mo̭l zân hảw thế hiḙ̂n loo̒ng ơn, tướng nhở, tli ân kôông dức kuố ta̒n kác bi̭ thâ̒n dổi pơ̭i kôô̭ng dôô̒ng zân la̒ng. năm 1950, di̒nh bi̭ kới tá, lḙ̂ hô̭i di̒nh Khỏi chăng ản tố tlức. Têểnh năm 2020, lḙ̂ hô̭i di̒nh khỏi i ta̒ ản la̒ la̭i, zoong zả tli̭ nhân băn khu hôô̭ng.
Lḙ̂ hô̭i di̒nh Khỏi ản tố tlức paw ngă̒i 6 - 7 khảng ziêng ha̒ng năm tí pă̒i tó loo̒ng thă̒nh kỉnh pơ̭i tướng nhở kôông ơn kuố Kuốc Mâ̭w Hwa̒ng Pa̒, Tán Biên Xơn Thẳnh kôô̒ng kác bi̭ buô la̒ ta̒n mo̭l kỏ kôông xâi zư̭ng, báw bḙ̂ Tố kuốc. Tloong lḙ̂ hô̭i ziḙ̂n tha kác hwa̭t dôô̭ng ngi thức tể lḙ̂, zước kiḙ̂w; văn ngḙ̂, thế thaw, kác tlo̒ chơi zân zan tliê̒n thôổng nhơ tấi kâ̭i, nẻm ko̒n, teẻnh máng, pẳnh nả, teẻnh chiêng Mươ̒ng…
Kôô̒ng pơ̭i ta̒n kác zả lti̭ wê̒l li̭ch xứ - văn hwả, ngă̒i 22/1/2021, WBNZ tính i ta̒ ban hă̒nh Kwiết di̭nh xổ 151/QĐ-UBND wê̒l wiḙ̂c xếp ha̭ng zi tích di̒nh Khỏi, xa̭ Ân Ngiḙ̂ (La̭c Xơn) la̒ zi tích li̭ch xứ - văn hwả kấp tính.
Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.
Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.
Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?
Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.
.jpg)
