Pa̒ Bu̒i Thi̭ Bḙ (ảw tó) la̒ ha̭t nhân noo̒ng kốt tloong kôông tác báw tô̒n, zi̒n zư̭, fát hwi zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng kuố zân tôô̭c mươ̒ng ớ xa̭ La̭c Xi̭ (Iên Thwí).

Pa̒ Bu̒i Thi̭ Bḙ i ta̒ 74 thuối, ka̭ pô̭ têểnh ta̒n la̒n diḙ̂w zân ka kuố zân tôô̭c Mươ̒ng, hal mă̭t, hết thắi mă̭t pa̒ ắnh lêênh niê̒m pui. Kỏ thế pô̭, Ta̒n kâw pô̭, Ta̒n thiểng hát zân ka i ta̒ kóp fâ̒n nuôi zươ̭ng tâm hô̒n, hi̒nh thă̒nh nhân kắch kuố mô̭i kon mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng.

Thew pa̒ Bḙ, pớ ka̭ ko̒n nhó, pa̒ ta̒ ản tlẳng iểng khu tloong thiểng hát hu. Khăw di̭ tlớ thă̒nh tưở ká, pa̒ ka̭ no̒ i hăi tlẳng iểng tloong xỏm hát zân ka Mươ̒ng. khăw di̭ tí ta̒n thiểng kế ăn khu paw tlỉ nhở pa̒ ka̭ no̒ chăng hăi. Ta̒n thiểng hát zân ka Mươ̒ng ản wang lêênh ớ tư̒ khôông zan, tloong tư̒ hwa̒n kắnh khác ha̒. Pớ ka̭ tha tôô̒ng lo̭, ka̭ tha la̒ lú hoo̭ng, hát hu kon, têểnh kẳi hát wê̒l ngă̒i pui, lḙ̂, Thết. Cho dêênh mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng cho la̒ zân ka la̒ kốt lo̭i tloong tơ̒i khôổng tinh thâ̒n. Ko̒n pô̭ tluổ, ta̒n lơ̒i ăn thiểng pô̭ tloong zân ka Mươ̒ng la̒ kải châi puô̭c pớ no di̭ kẻw la̭i kốp tô ta̒n mo̭l ha têểnh khânh ha̒ hơn.

Hát Thươ̒ng dang - pô̭ meḙnh, hát dủm zaw zwiên la̒ ta̒n thể lwa̭i zân ka Mươ̒ng ziḙ̂n tha fố biển nhất tloong tơ̒i khôổng ha̒ng ngă̒i. Lơ̒i hát fâ̒n tư̒ la̒ tê̒w chăng kỏ khă̭n mo̒ twi̒ thuô̭c paw bổi kắnh, xư̭ kiḙ̂n, hwa̭t dôô̭ng kṷ thế mo̒ mo̭l hát xḙ xảng ta̭wm nhănh nhă̭i ửng biển, xứ zṷng tlỉ thôông minh tí xảng tác tơ̒ng kâw chư̭ la̒ po cho fu̒ hơ̭p pơ̭i hwa̒n kắnh thâ̭t tể. Tlước ni i ta̒ tơ̒ng la̒ tư̒ kôông wiḙ̂c nhơ zảw biên, Hô̭i LHFN xa̭, Hô̭i Mo̭l kaw thuối xa̭, Fỏ Chú ti̭ch HDNZ xa̭, cho dêênh pa̒ Bḙ xớ hư̭w bổn tư̒ ngư̭ da za̭ng, foong fủ. Ta̒n kâw hát kuố pa̒ ka̭ no̒ i môô̭c ma̭c, khânh pơi tơ̒i khôổng mé i chăng kẻm fâ̒n khu lẳng. Bỉ zṷ nhơ tí ka ngơ̭i xư̭ tối mởi, ti̒nh iêw kwêl hương La̭c Xi̭, pa̒ xảng tác kâw hát: Nơi ni tối mởi ha̒ng ngă̒i/Thêênh thang ta̭ng khả nhươ̭ tla̒n niê̒m tin; Thương ô̭i te̒w choỏng tô̒l khṷ/Paw tloong La̭c Xi̭ ăn nô̒l kơm chung…

Ká kuô̭c tơ̒i gẳn pỏ pơ̭i zân ka Mươ̒ng, zấp ni̒, pa̒ i ko̒n nhở nhơ in kí niḙ̂m môô̭ch lâ̒n hát zaw lưw. Tư̒ năm tlước ni, môô̭ch xổ mo̭l hă̒ng tất La̭c Xi̭ chăng lôông ản pôông cho dêênh pa̒ fái kất kôông ti la̭i xa̭ Bi̒nh Hém (La̭c Xơn) tí maa̭nh tất lôông pôông. Ka̭ di̭, thănh niên tloong kwêl ta̒ ti têểnh tlô̭ miểng, khảw thiểng mơ̒i pa̒ tham za hát zaw lưw mé pa̒ chăng la̒ bới bi̒ kôông wiḙ̂c nhô̭n mă̭n hê, chăng thế khắp khếp ản thơ̒i zan. Ản ta̒n kác tưở kaw thuối tloong xỏm dôô̭ng biên kổ gẳng tham za, thănh niên xḙ têểnh zúp dơ̭ kôông wiḙ̂c fát hâ̒ng lôông pôông. Ka̭ ni̒ pa̒ kươ̒i tlư̒ cho kwa bi̒ ngi̭ di̭ chí la̒ ta̒n kâw pô̭ duô̒ pui. Mé lảng hôm khăw, 6 thănh niên tloong xỏm ta̒ têểnh fát hâ̒ng zúp pa̒. Chí tloong woo̒ng puối khởm, kôông wiḙ̂c chăng chí la̒ xoong mo̒ nả ko̒n tẻm thêm ản ká kâl hâ̒ng wê̒l tí la̒ ha̒ng ha̒w ngăn chăng cho tlu po̒ ka kủi paw huô̒ng. Ka̭ kôông wiḙ̂c i ta̒ hwa̒n thă̒nh, nả mởi zaw lưw hát zân ka Mươ̒ng.

Hăi dẳi ản ớ tư̒ diḙ̂ fương i ta̒ thă̒nh lâ̭p ản kâw la̭c bô̭ (KLB) hát zân ka Mươ̒ng. Ta̒n năm khânh ni, pa̒ Bḙ kôô̒ng pơ̭i môô̭ch xổ fṷ nư̭ kaw thuối tloong xỏm thươ̒ng zảw tliḙ̂n, chiê xé wê̒l moong hảw kỏ môô̭ch xân pui zôô̭ng lee̒nh mă̭nh, bố ích tí zaw lưw hát zân ka Mươ̒ng. Ỉ tướng thă̒nh lâ̭p KLB ản ấp ú pớ ka̭ di̭. Khảng 7/2022, KLB hát zân ka Mươ̒ng xa̭ La̭c Xi̭ tlỉnh thức ản thă̒nh lâ̭p. Ka̭ dâ̒w chí kỏ 5 thă̒nh biên, têểnh măi, KLB kwi tṷ hơn 20 thă̒nh biên kỏ chung niê̒m dam mê, tê̒w ươ zân ka Mươ̒ng.

Pớ ka̭ ản thă̒nh lâ̭p, KLB hát zân ka Mươ̒ng xa̭ La̭c Xi̭ chăng chí thươ̒ng xwiên tham za zaw lưw pơ̭i ta̒n kác xa̭ tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n Iên Thwí mo̒ ko̒n zaw lưw kôô̒ng kác hwiḙ̂n tloong tính kôô̒ng pơ̭i môô̭ch xổ tính ô̭i nhơ: Thănh hwả, Ninh Bi̒nh. Zu̒ i ko̒n tô̭l tư̒ khỏ khăn, xoong tlêênh kương bi̭ chú nhiḙ̂m KLB, pa̒ Bu̒i Thi̭ Bḙ dôô̭ng biên, khwiển khích thă̒nh biên tích kư̭c tham za hwa̭t dôô̭ng kuố KLB, dôô̒ng thơ̒i lan twá foong tla̒w hát zân ka Mươ̒ng têểnh tơ̒ng thôn, xỏm, khu zân kư. Pa̒ ấp ú zư̭ di̭nh báw tô̒n, zi̒n zư̭, khơi zâ̭l, bun tắp ti̒nh iêw, loo̒ng tư̭ ha̒w dổi pơ̭i zân ka Mươ̒ng têểnh thể hḙ̂ kể tiếp, tí zân ka Mươ̒ng khôổng ma̭i kôô̒ng pơ̭i zoo̒ng chắi thơ̒i zan. Pên keḙnh di̭, pa̒ ko̒n la̒ thă̒nh biên tích kư̭c kuố KLB chiêng Mươ̒ng xa̭ La̭c Xi̭. Tư̒ năm kwa, kôô̒ng pơ̭i cha̒n chiêng Mươ̒ng kuố mêê̒nh, pa̒ i ta̒ têểnh tơ̒ng xỏm tliê̒n dă̭i teẻnh chiêng cho thể hḙ̂ tlé. Ta̒n wiḙ̂c la̒ kuố pa̒ Bu̒i Thi̭ Bḙ kóp fâ̒n báw tô̒n, zi̒n zư̭, fát hwi zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ xa̭ La̭c Xi̭.

KÁC TIN KHÁC

Ẩn tươ̭ng mô hi̒nh zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Hwiḙ̂n La̭c Xơn tlung khức báw tô̒n zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng ớ hwiḙ̂n Tân La̭c

Tô̭l Ngḙ̂ nhân Ưw tủ tâm hwiết xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c

---

Hwiḙ̂n Kaw Foong: Khai thác lơ̭i thể tí fát tliến zu li̭ch pê̒n bư̭ng

Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.

Hwiḙ̂n Mai Châw khơi nguô̒n văn hwả dớ fát chiến zu li̭ch

Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.

Hwiḙ̂n La̭c Xơn nhân rôô̭ng mô hi̒nh kác kâw la̭c bô̭ báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ zi xán văn hwả

Vươ̒ la̒ diếm kă̭p văn hwả, kác kâw la̭c bô̭ (KLB) báw tô̒n fát hwi zả tli̭ văn hwả tlêênh diḙ̂ ba̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn ko̒n lad dươ̭c thưư̭c hă̒nh, môi tlươ̒ng cho ngḙ̂ nhân, nhưửng ngươ̒i am hiếw va̒ iêw thích văn hwả zân tôô̭c xinh hwa̭t, tâ̭p liḙ̂n, tlaw dối kinh ngiḙ̂m, ki̭ năng va̒ chiê̒n ră̭i cho thể hḙ̂ tlé.

Tliê̒n thôông hi̒nh ắnh văn hwả, kon mo̭l tính Hwa̒ Bi̒nh

Tính Hwa̒ Bi̒nh ản hăi dẳi têểnh la̒ bu̒ng tất kỏ bê̒ tă̒i li̭ch xứ, văn hwả, môô̭ch tloong ta̒n kải tlă̭ng kuố mo̭l Viḙ̂t kố, kư tlủ ớ tơ̒ tính khải Bắc mé ta̭p tlung kho̭m nhất ớ tính Hwa̒ Bi̒nh kôô̒ng nê̒n "Văn Hwả Hwa̒ Bi̒nh” nối thiểng i ta̒ kết tinh dêênh kải thôốch kuố bu̒ng tất, kon mo̭l Hwa̒ Bi̒nh

Lưw zư̭ zả tli̭ nê̒n “Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” nối thiểng thể zởi

Hwa̒ Bi̒nh la̒ bu̒ng tất kố pớ mâ̭n ngă̒i, kôô̒ng pơ̭i ta̒n tlải khṷ pôl nổl doo̭c thew hưởng Dôông Nam, ti tôi pơ̭i tlải khṷ Tlươ̒ng Xơn ớ pên khải Tâi i ta̒ la̒ tha dêênh tư̒ bô̒n diḙ̂, thung lṷng kôô̒ng hḙ̂ thôổng, thư̭c bâ̭t foong fủ. Ngăl pớ thơ̒i tiê̒n xứ, kon mo̭l i ta̒ khởm té tha khôổng ớ nơi ni̒ tlêênh meénh tất ni̒, tí la̭i môô̭ch nê̒n văn hwả nối thiểng thể zởi - "Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” (VHHB).

Nẳm pắt thư̭c tể hwa̭t dôô̭ng zu li̭ch ớ hwiḙ̂n Mai Châw