"Ắm Ḙ̂t luông” ka̒ kuổn kheéch deẻnh rẩw bước dâ̒w kuố xư̭ ngiḙ̂p xưw tâ̒m, kháw kửw văn ngḙ̂ zân zan kuố ôông Kha̒ Tiển. Bớ dâ̒w khai vớ da̒ thiể, zwiên ngiḙ̂p ni̒ thew duối xuốt kuô̭c dơ̒i, ít ngươ̒i hiếw ản tươ̒ng tâ̭n lẳm. Tha̒nh kwá ôông gă̭t hải mẩi chṷc năm tlơ̒i ó mẩi ngươ̒i mắt dêểnh i la̒ môô̭ch xư̭ thiḙ̂t thơ̒i xo với nhửng ngươ̒i ku̒ng thơ̒i dê̒w la̒ wiḙ̂c nhơ ôông. Tha̒nh kwá xưw tâ̒m kuố ôông Kha̒ Tiển, kuổn "Ắm ḙ̂t luông” zo Ti Văn hwả kôông bổ dâ̒w năm 1972, ko̒n la̭i chí ản in chích, in rái rác thoong kác tâ̭p in chung nhê̒w tác zá i chí kỏ dôi ba kuổn chi rỉ. Chư̒ng rỉ chươ dú dớ nhi̒n nhâ̭nlaw dôô̭ng kúo ôông, ka̭ng chươ thế hi̒nh zung khổi lươ̭ng xưw tâ̒m foong fủ ká dơ̒i ôông. Twi thiể, vởi xư̭ dam mê nhơ kon oong, kon kiển, tỉnh chwiên ngiḙ̂p, wa̒i wiḙ̂c kwán lỉ kơ kwan (ôông la̒ Tlươ̒ng Foo̒ng văn hwả wiḙ̂n Mai Châw cho dêểnh ngă̒i hướng chể dô̭ hưw chỉ), wiḙ̂c za di̒nh, ha̒ng xỏm, ôông vấn lă̭ng thâ̒m xưw tâ̒m, ghi chép, thư̭c ha̒nh chức fâ̭n cho dêểnh ka̭ ni̒ khi̒ bước baw thuối 80 xwân kuố mêê̒nh.

Môô̭ch dơ̒i xưw tâ̒m, zi̭ch fiên âm kuố ôông da̒ dớ la̭i tha̒nh tư̭w dảng chân tloo̭ng vởi zung lươ̭ng dảng nế, foong fủ wê̒l thế lwa̭i. Ôông kỏ ha̒ng va̭n chang bán tháw chép thăi khố zẩi A4 chép xoong ngư̭, môô̭ch bên thiểng Thải fiên âm, môô̭ch bên zi̭ch ngiḙ̂ hwă̭c zi̭ch thơ. Kỏ bán ôông viết ha̒ng tlăng chang chư̭ Thải bên bang xoong ngư̭. Wê̒l thế lwa̭i hâ̒w nhơ ôông ó dá xót thế lwa̭i no̒. Bớ ba̒i mo za̒i tloong kác dảm tang to dr kác ba̒i cho tlung, bẳn tloong dảm hiểw, dảm kưởi, xinh hwa̭t tỉn ngưởng zân zan kuố kôô̭ng dôô̒ng. Lo̭i Mo za̒i chính la̒ "Ắm Ḙ̂t luông” ma̒ mô̭ch xổ ngươ̒i da̒ xo xảnh, dă̭ch nỏ bên bang kác xứ thi thâ̒n thwa̭i nối thiểng kuố nhê̒w zân tô̭c. Wa̒i tha ôông da̒ thi̒m kiểm tloong kác thơ̒ng "viế kwă̭ng” zân ka, chiḙ̂n thơ, chiḙ̂n kố, chiḙ̂n kươ̒i va̒ ká nhửng kâw tṷc, ngư̭, tha̒nh ngư̭ kuố mo̭l Thải. Kon mă̭t xeenh kuố ôông da̒ xoi ro̭i baw thi̒m nhửng tinh twỉ tloong rỉ. Chính vi̒ thiể tha̒nh tư̭w ôông xưw tâ̒m da̒ dớ la̭i nhửng ho̒n ngo̭c vô zả cho zân tô̭c mêê̒nh.

Nỏi dêểnh kác zả tli̭ kác tác fấm ôông Kha̒ Tiển da̒ kôông bổ, ản zởi ngiên kửw deẻnh zả tloong nhê̒w chṷc năm kwa, dỏ la̒ kuổn tư liḙ̂w "Tư liḙ̂w wê̒l li̭ch xứ va̒ xa̭ hô̭i zân tô̭c Thải” zo Viḙ̂n Zân tô̭c hoo̭c va̒ Nha̒ xwất bán Khwa hoo̭c xa̭ hô̭i, năm 1977 ẩn ha̒nh. Kôông chi̒nh kỏ fâ̒n "Lai li̭ch zoo̒ng ho̭ Ha̒ Kông” zo Kha̒ Tiển xưw tâ̒m, zi̭ch tha thiểng Viḙ̂t, GS Dă̭ng Ngiḙ̂m Va̭n hiḙ̂w dỉnh. Baw khwáng thâ̭p niên 60, 70 kuố thể kí XX ôông Kha̒ Tiển ản fân kôông di xưw tâ̒m vổn văn hwả fi vâ̭t thế kác zân tô̭c tloong diḙ̂ ba̒n wiḙ̂n Mai Châw thu ản nhê̒w kết kwá, dă̭c biḙ̂t kỏ nhê̒w văn bán chư̭ Thải kố tloong rỉ kỏ za fá zoo̒ng ho̭ Ha̒ Kông. Ti Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh fổi hơ̭p ku̒ng Viḙ̂n Zân tô̭c ho̭c da̒ tiển ha̒nh ngiên kửw,thẩi ni la̒ zả tli̭ li̭ch xứ ó chí ghi chép la̭i kôông wiḙ̂c môô̭ch zoo̒ng ho̭ ma̒ bô̭c lô̭ ro̭ nét lô̭ chi̒nh li̭ch xứ tô̭c ngươ̒i. Kỏ thế nỏi ni la̒ tư liḙ̂w kwỉ zả zwi nhất wê̒l mo̭l Thải ớ Mai Châw, ghi la̭i tiển chi̒nh, nguô̒n gốc li̭ch xứ dâ̒i biển dôô̭ng kwả chi̒nh khai khấn xâi zư̭ng bán mươ̒ng ngót 7 thể kí kuố mo̭l Thải ớ Mai Châw.

Kuổn "Ắm Ḙ̂t luông” zo Ti Văn hwả – Thôông tin Hwa̒ Bi̒nh xwất bán năm 1972 baw gô̒m 3 fâ̒n: Ắm Ḙ̂t luông, Ắm ḙ̂t no̭i,Khăi pác fa̭. Khâw ni̒ năm 2001 Xớ Văn hwả – Thông tin tính Hwa̒ Bi̒nh in la̭i to̒n bô̭. Ni la̒ bán mo tloong dám tang kuố mo̭l Thải Mai Châw, nô̭i zung dê̒ kâ̭p dêểnh kác vẩn dê̒ thâ̒n thwa̭i, fán ánh nhâ̭n thức tư̭ nhiên, chinh fṷc tư̭ nhiên la̒ nhửng nét lởn tloong dơ̒i khôổng kuố mo̭l Thải kố.

Wa̒i tha Kha̒ Tiển ko̒n cho̭ lo̭chk gi chép Tṷc ngư̭, tha̒nh ngư̭ khwáng hơn 100 kâw dê̒ kâ̭p đeẻnh nhê̒w chú dê̒, kinh ngiḙ̂m xán xwất, lơ̒i răn ză̭i wê̒l da̭w dức, lổi khôổng.v.v... Zân ka Thải ớ Mai Châw nhơ: Khắp tuô ()hát dổi, khắp bán fáng, bán nga̒, hát dổ, dôô̒ng zaw, hát foong tṷc.v.v... ản ôông ghi chép tí mí. Chiḙ̂n kố, chwiê̒n thwiết, chiḙ̂n kươ̒i zân khả da za̭ng, kỏ chiḙ̂n mang iểw tổ hwang dươ̒ng, ki̒ áw chớ nă̭ng ước mơ wê̒l chiển thẳng kuố kẳi thiḙ̂n tlước kẳi ác, xư̭ kôông bă̒ng va̒ bất kôông, kỏ thiểng kươ̒i xâw kăi châm biểm xư̭ ngu zốt kuố kon mo̭l, nhất la̒ thơ̒ng lớp thôổng tli̭ tloongxa̭ hô̭i ku.

Môô̭ch dơ̒i xưw tâ̒m va̒ biên zi̭ch, Kha̒ Tiển thư̭c xư̭ la̒ môô̭ch tác za văn hwả kuố mo̭l Thải ớ Mai Châw. Ngă̒i ko̒n khôổng ôông Ha̒ Xúm, ngwiên Zảm dôốc Xớ Văn hwả – Thôông tin Hwa̒ Bi̒nh da̒ tlô̭ meḙnh thiểng zăi zứt tloong tlôô̭ng da̭ "Khâw Kha̒ Tiển liḙ̂w ko̒n ngăi?”. Liḙ̂w ko̒n ngăi roong ruối kô dơn tlêênh lô̭ chi̒nh thi̒m kiểm "viế kwă̭ng” văn hwả kố, tâm hwiết dam mê ká ti̒nh iêw, lỉ chỉ va̒ ta̒i năng, xá thân gẳn bỏ vởi văn hwả zân tô̭c nhơ ôông Kha̒ Tiển?