(HBDT) – Lḙ̂ maách nha̒ la̒ môô̭ch tloong ta̒n ngi lḙ̂ văn hwả tâm linh zoong tỉnh tliê̒n thôổng kuố dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Mươ̒ng. Ngiḙ̂ tloo̭ng kuố ngi lḙ̂ ni̒ la̒ kă̒w cho khức khwé bi̒nh an, măl mẳn kôô̒ng pơ̭i ngăn, tleẻnh ta̒n kải xui xéw, thúi. Cho dêênh, fâ̒n tư̒ ta̒n za di̒nh tloong kôô̭ng dôô̒ng Mươ̒ng tố tlức paw zi̭p tâ̒w năm tí "loo̒ng” ôông ngăi i "iên”. Pă̒ng wiḙ̂c kắch zám ta̒n iểw tổ ản cho la̒ hú tṷc, lḙ̂ maách nha̒ tlớ thă̒nh nét văn hwả dă̭c tlưng, la̒ wiḙ̂c chăng thế thiểw tloong tư̒ za di̒nh kôô̭ng dôô̒ng Mươ̒ng mô̭i zi̭p Thết têểnh, xwân wê̒l.


Lḙ̂ maách nha̒ kuố zân tôô̭c Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh ản tải hiḙ̂n, tli̒nh ziḙ̂n ớ La̒ng Văn hwả - Zu li̭ch ta̒n kác zân tôô̭c Viḙ̂t Nam (Dôô̒ng Mô, Xơn Tâi, Ha̒ Nô̭i). 

Tơ̒ng zee̒nh thơ̒i zan thi̒m hiếw pơ̭i zư̭ng la̭i lḙ̂ maách nha̒ kuố mo̭l Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh ớ khôông zan La̒ng Văn hwả ta̒n kác zân tôô̭c Viḙ̂t Nam, Ngḙ̂ nhân Ưw tủ Bu̒i Thănh Bi̒nh, Zảm dôốc Báw ta̒ng zi xán văn hwả Mươ̒ng (TF Hwa̒ Bi̒nh) chiê xé: Ngiḙ̂ kôốc kuố tư̒ "maách nha̒” tloong thiểng Mươ̒ng la̒ la̒ cho za di̒nh maách mé, ta̒n thă̒nh biên khwé mă̭nh, bi̒nh an, hwả zái ta̒n kải xẩw, kải thúi. Cho dêênh, ta̒n za di̒nh tloong kôô̭ng dôô̒ng Mươ̒ng thươ̒ng tố tlức paw ta̒n ngă̒i tâ̒w năm hăi la̭ ka̭ nha̒ kỏ mo̭l tăw ổm, tô̭l fái kải chăng măl tí hwả zái. 

Mâ̭n ngă̒i, lḙ̂ maách nha̒ ản pă̒i tă̭ch khả tổn kẻm wê̒l lḙ̂. Mo̭l nha̒ fái chwấn bi̭ tư̒ bâm lḙ̂, wa̒i bâm chỉnh thơ̒ Khôô̒ng Zo̒l thew tỉn ngươ̭ng Khôô̒ng Zo̒l la̒ bi̭ thâ̒n ớ tlêênh Mươ̒ng Tlơ̒i. Tloong bâm kỏ tlôốc, bai, loo̒ng kủi (kỏ ká dô̒ khôổng kôô̒ng dô̒ chỉn ản la̒ khă̭n); tâ̒i tú kơm dếp, ka, kả, che̒, kảw, bỏi, ha̭w, kố khiḙ̂, dô̒ ma̭… pơ̭i mỏn chăng thế thiểw tloong lḙ̂ la̒ kon wi̭t pơ̭i kon chỏ. Thew thâ̒i mo pô̭ cho ản hăi dẳi, kon wi̭t nả bươ̒ hăi păl pơ̭i i la̒ fương tiḙ̂n tí zoong ta̒n kác bi̭ thâ̒n pớ Mươ̒ng Tlơ̒i thuổng têểnh tlâ̒n zan wê̒l tloong nha̒ tang la̒ lḙ̂, ko̒n kon chỏ fái nảng tha tí la̒ bâ̭t thể ma̭ng cho ta̒n thă̒nh biên za di̒nh. 

Wa̒i ta̒n bâm kô̭ zee̒nh cho ta̒n kác bi̭ thâ̒n thẳnh, za tiên, chú nha̒ fái chwấn bi̭ thêm bâm kô̭ "kôô̭ng dôô̒ng” tú mỏn tă̭ch ớ bi̭ tlỉ khânh kướ chỉnh. Mo̭l Mươ̒ng cho la̒ ta̒n tliḙ̂n xẩw xắi tha la̒ zo ta̒n kon ma tỏl kwẩi, cho dêênh tloong ka̭ la̒ mách nha̒ i fái nhở tă̭ch tha tí mơ̒i têểnh ăn, ăn xoong tí nả chăng kwẩi kwá chi mo̭l tloong nha̒ nươ. 

Têểnh măi, la̒ thew nếp khôổng văn minh tloong lḙ̂ hô̭i thew hưởng zâ̭n kuố Bô̭ VH,TT&ZL pơ̭i tí zư̭ zi̒n, fát hwi nét văn hwả dă̭c tlưng kuố zân tôô̭c Mươ̒ng, lḙ̂ maách nha̒ kuố mo̭l Mươ̒ng i ta̒ ản zám pớch ti tư̒. 

Khăw fâ̒n khẩn mơ̒i wê̒l ăn lḙ̂, fu̒ hô̭ dô̭ tli̒, zoong têểnh măl mẳn, bi̒nh an cho chú nha̒, thâ̒i mo choo̭ng zâ̭l khă̭ch dác pớ tloong pếp nha̒ ti tla tha kướ cha̭n ti m kă̒w mách mé cho hết thắi nha̒ kướ chú nha̒. Lḙ̂ maách nha̒ ản tố tlức tloong za di̒nh mé kheéch mơ̒i thươ̒ng la̒ da̭i ziḙ̂n ká ho̭ tôô̭c nô̭i, ngwa̭i, ô̭i pa̭n, ha̒ng xỏm thân thiết. Cho dêênh, zu̒ môô̭ch xổ bu̒ng mươ̒ng kỏ kắch thức tố tlức khác ha̒ mo̒ éw mé tlung kwi la̭i lḙ̂ maách nha̒ kuố mo̭l Mươ̒ng i ta̒ kóp fâ̒n thêm lêênh ta̒n zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng, tỉnh kôô̭ng dôô̒ng khu hôô̭ng kuố zân tôô̭c Mươ̒ng tloong nhi̭p khôổng hiḙ̂n da̭i.


KÁC TIN KHÁC


Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.