(HBDT) - Kwâ̒n thế hang dôô̭ng, zănh thẳng khṷ Niḙ̂m, thôn Chuô̒, xa̭ Fủ Thă̒nh (La̭c Thwí) ản xếp ha̭ng zi tích kấp kuốc za thew Kwiết di̭nh xổ 2835, ngă̒i 20/8/2013 kuố Bô̭ VH,TT&ZL, ản kwán lỉ thew kwi di̭nh kuố fáp lwâ̭t wê̒l zi xán văn hwả, zaw cho mo̭l zân thôn Chuô̒ tlư̭c tiếp kwán lỉ. Tlỉnh kwiê̒n pơ̭i mo̭l zân xa̭ kwan tâm báw bḙ̂, zư̭ zi̒n, khai thác kwâ̒n thế zi tích, thu hút tư̒ zu kheéch têểnh thăm kwan, chiêm bải.

Kắch tlung tâm xa̭ Fủ Thă̒nh khwáng 3km, kwâ̒n thế zănh thẳng khṷ Niḙ̂m nă̒m tloong tlải khṷ Pa Kô, gô̒m 3 zi tích liê̒n kê̒ pơ̭i ha̒: zi tích li̭ch xứ văn hwả dê̒n Niḙ̂m, zi tích zănh thẳng hang Thôông Linh, zi tích kháw kố hoo̭c mải khṷ Niḙ̂m. Dê̒n Niḙ̂m kỏ pớ ta̒ lô tơ̒i, pớ tâ̒w la̒ môô̭ch ngôi dê̒n nhó ớ chơ̒ chân khṷ, thơ̒ Tam bi̭ chuổ Mươ̒ng. Pâ̭w pô̭ hă̒ng, mo̭l zân tloong bu̒ng ản dố ta̒n kwâ̒ng kwang laảng ớ tlêênh khṷ kôô̒ng chă̭l thuổng khăw di̭ ti bất wắng. Kải di̭ cho la̒ hiḙ̂n mêê̒nh kuố tam bi̭ chuổ Mươ̒ng têểnh zúp khai zân, lâ̭p ấp. Tí nhở kôông law, mo̭l zân lâ̭p dê̒n thơ̒ ớ chơ̒ chân khṷ. Ka̭ no̒ kỏ wiḙ̂c ká ớ tloong la̒ng, tôống, kwan tlức diḙ̂ fương kôô̒ng pơ̭i mo̭l zân tả ti têểnh dê̒n tí khẩn, niḙ̂m ản fu̒ hô̭, kải thên khṷ Niḙ̂m ản hôốc pớ ka̭ di̭ mo̒ ti.

Pa̒ Bu̒i Thi̭ Lan, thôn Chuô̒ ản xa̭ tỉn nhiḙ̂m zaw kwán lỉ ká thắi khu bư̭c kwâ̒n thế khṷ Niḙ̂m. pa̒ Lan cho hăi: "Nha̒ tôi kỏ 4 tơ̒i la̒ thú nhang ớ dê̒n Niḙ̂m, nhâ̭n kai kwán, tố tlức ta̒n kác ngi lḙ̂ tloong dê̒n. Mô̭i mo̒ năm dê̒n tiếp tỏn ha̒ng ngi̒n zu kheéch, kho̭m nhất la̒ zi̭p lḙ̂, Thết. Mo̭i hwa̭t dôô̭ng thi chi tloong dê̒n tê̒w tư̭ chú, nguô̒n thu ha̒ng năm pớ kôông dức, zi̭ch bṷ ản kiếm kê, tlích tha tí xướ, bớ hôô̭ng ta̭ng khả zaw thôông têểnh khu zi tích khṷ Niḙ̂m, kwi hwă̭ch pa̭i tí xe hôô̭ng ha̭i tiḙ̂n cho zu kheéch têểnh thăm kwan, chiêm bải”.

Ta̒n tôi tiếp tṷc tham kwan zi tích kôô̒ng pơ̭i xư̭ hưởng zâ̭n kuố pa̒ Lan paw hang Thôông Linh. Tlước ni hang bi̭ fu̒ xa khôông Bôi ăn lẩn, lấp kỉn. Năm 2009, tlỉnh kwiê̒n pơ̭i mo̭l zân tố tlức na̭w wét, pơ̭i tất tí tu bố dê̒n nả ma̭ lô̭ tha hang dôô̭ng kôô̒ng pơ̭i bô ba̒n nhṷ, băng khṷ thôốch. Hang Thôông Linh chiê thă̒nh 2 kung foo̒ng. Kung thử nhất hôô̭ng tlung bi̒nh 10m, miểng khu nhất 15m, ză̭l nhất khwáng 17m, kỏ môô̭ch páng khṷ liê̒n khổi chẳn miểng ti, la̒ dêênh 2 ngắch tlỉnh paw loo̒ng hang. Ngắch thử môô̭ch hôô̭ng tlung bi̒nh 2,5m, khu 12m la̒ thể zởi kuố ta̒n kác khổi nhṷ khṷ hwiê̒n áw. Khổi pớ tlêênh ză̭l thá thuổng nhơ môô̭ch cho̒m pôông hwa to, khổi nhơ chân wẳl kuố na̒ng tiên fất fơ tloong xỏ, khổi tả la̭i zuô̒l lêênh nhơ kâl chôổng tlơ̒i hăi chôổng kâl ta kố thṷ. Têểnh pơ̭i kung foo̒ng thử hal za̒i tlêênh 20m, miểng hôô̭ng nhất 6m, wo̒m tlâ̒n ză̭l pớ 2 - 14m, ta̒n tôi ản ngỏ ngẳm thể zởi nhṷ khṷ mé tả la̒ kắnh thôn kwêl tlu̒ fủ nhơ ta̭c pớ pên wa̒i paw. Ta̒n khổi khṷ moo̭c xo le pớ nê̒n hang zuô̒l lêênh nhơ môô̭ch khu wâ̒n tâ̒i hwa tlải xen kḙ ta̒n nha̒ mo̭l.

Ti tha khói ngeéch nhó ti wê̒l pên Tâi Nam kướ hang thew môô̭ch kâ̒w thang kweenh ko zoong tha wa̒i kướ hang. Kướ hang ză̭l hơn tôô̒ng na̒ khwáng 15m. Xỏ wa̒i tôô̒ng xỏ paw zoong thew mu̒i hơm kuố hwa tlải nhơ teẻnh zâ̭l ta̒n ha ti wê̒l pơ̭i thâ̭t ta̭i tí tiếp tṷc khảm fả mải khṷ Niḙ̂m. Khảng 9/2012, Báw ta̒ng tính kôô̒ng pơ̭i tlung tâm Ngiên kửw tiê̒n xứ Dôông Nam Ả thảm xát ta̒n hang dôô̭ng tloong tlải khṷ Pa Kô pơ̭i khṷ Niḙ̂m. kwa thảm xát, dwa̒n thu ản tlêênh 300 kôông kṷ ta̒n kác lwa̭i: khṷ văn hwả Hwa̒ Bi̒nh, xiêng, nhwiḙ̂n thế… Ni la̒ ta̒n tư liḙ̂w kwan tloo̭ng cho kwả tli̒nh ngiên kửw văn hwả Hwa̒ Bi̒nh. Wa̒i tha, ta̒n diếm nối bâ̭t khác kuố khu zi tích nhơ pức fu̒ diêw "Kứw loong tlănh châw”, za̒n chiêng kố, tlôổng tôô̒ng…kải tảng pô̭ la̒ lḙ̂ hô̭i di̒nh la̒ng Chuô̒ ản tố tlức môô̒ng 5 khảng ziêng ha̒ng năm thu hút kho̭m zu kheéch thâ̭p fương zư̭ hô̭i.

Dôô̒ng chỉ Bu̒i Thi̭ Hwa, Fỏ Chú ti̭ch WBNZ xa̭ Fủ Thă̒nh cho hăi: Kwâ̒n thế zi tích khṷ Niḙ̂m zoong tư̒ ỉ ngiḙ̂ li̭ch xứ, văn hwả, tâm linh, dâ̭m bán xắc zân tôô̭c. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n zi tích, zănh thẳng khác kuố hwiḙ̂n nhơ chuô̒ Tiên, nha̒ mẳi in tiê̒n, kwâ̒n thế zi tích khṷ Niḙ̂m kóp fâ̒n tô diếm bức tlănh zu li̭ch hwiḙ̂n La̭c Thwí, kwáng bả têểnh zu kheéch khânh xa, la̒ ản nguô̒n thu zi̭ch bṷ cho diḙ̂ fương.