(HBDT) - Da̒ bước la̭i thuối 60, xư̭ dam mê ză̒nh cho văn hwả Mươ̒ng kuố ba̒ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zuung, khu zân kư Bo, thi̭ chẩn Bo, hwiḙ̂n Kim Bôi chơ khi̒ no̒ zám. Ba̒ vấn ză̒nh thơ̒i zan ngiên kửw, xưw tâ̒m va̒ lưw chiê̒n bán xắc văn hwả Mươ̒ng. Ba̒ xwi ngi̭ nhưửng wiḙ̂c ba̒ dang la̒ ó chí kóp fâ̒n báw tô̒n, fá hwi zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng ta̭i diḙ̂ fương ma̒ i la̒ 1 kắch dớ ba̒ hoo̭c va̒ la̒ thew tư tướng, da̭w dức foong kắch Hô̒ Chỉ Minh.
Ba̒ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zuung, thi̭ chẩn Bo (Kim Bôi) ră̭i deẻnh chiêng Mươ̒ng cho hoo̭c xinh.
Dé tha va̒ ká lêênh ớ kwê hương Mươ̒ng Dôô̭ng ănh huu̒ng, bớ khi̒ ko̒n rát, nhaửng thiểng hát úi úi... kuố mḙ̂ kha̒, kuố mḙ̂ dé nhơ "dâ̭p bôông bôông", "za ới, za o̒...", hăi kác kâw hát thươ̒ng rang, bô̭ meḙnh... da̒ ngẩm baw tâm hô̒n. Ước mơ kuố ba̒ la̒ no̒ cho văn hwả Mươ̒ng luôn twá tlảng. Dớ là ản wiḙ̂c rỉ, tloong xuốt thơ̒i zan kwa ba̒ Zuung ză̒nh nhê̒w thơ̒i zan, tâm hwiết đi khắp nơi xưw tâ̒m kác ba̒i chiêng kố, nhưửng ba̒i zân ka kố tố tiên dớ la̭i. Baw ngă̒i kác Chú nhâ̭t, ba̒ vớ kác lớp chiê̒n ră̭i deẻnh kác ba̒i chiêng kơ bán, ră̭i hát kác la̒n diḙ̂w zân ka Mươ̒ng, muổ zân zan Mươ̒ng cho lớp tlé. Ka̭ ni̒ ba̒ Zuung dang biên xwa̭n 2 kuổn kheéch: "Nhưửng la̒n diḙ̂w zân ka Mươ̒ng" va̒ "Ngḙ̂ thwâ̭t deẻnh chiêng kuố mo̭l Mươ̒ng Dôô̭ng".
Bă̒ng dam mê va̒ tâm hwiết kuố mêê̒nh, bớ năm 2004 dêểnh chi̒ ni̒, ba̒ Zuung liên tuṷc vớ kác lớp chiê̒n ră̭i chiêng Mươ̒ng va̒ hát zân ka cho 500 ủn ớ dô̭ thuối 8 - 15; chiê̒n ră̭i kác ba̒i chiêng kơ bán cho 14 dô̭i chiêng tloong va̒ wa̒i hwiḙ̂n. Ba̒ Zuung la̒ dáng viên kỏ kuô̭c khôổng zán zi̭, do̒n kết, luôn kương mâ̭w, di dâ̒w tloong kác foong tla̒w thi duô, kwi ước, hương ước khu zân kư. Dă̭c biḙ̂t, ta̭i chương chi̒nh zaw lưw "Hô̒ Chỉ Minh - Hă̒nh chi̒nh khát voo̭ng 2021" tố chức dêm ngă̒i 5/12/2021 ta̭i Ha̒ Nô̭i, ba̒ Dinh Kiê̒w Zuung ản tôn vinh la̒ môô̭ch tloong nhưửng tẩm kương diến hi̒nh tiêw biếw to̒n kwuốc wê̒l hoo̭c tâ̭p va̒ la̒ thew tư tướng, da̭w daức, foong kắch Hô̒ Chỉ Minh.
Dôô̒ng chỉ Kwắch Di̒nh Thu, Bỉ thư Dáng wí thi̭ chẩn Bo cho mắt: "Nhưửng năm kwa, dáng viên Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung luôn la̒ tẩm kương tlảng tloong wiḙ̂c tích kư̭c tiên chiê̒n, vâ̭n dôô̭ng ba̒ kon ớ khu zân kư thưư̭c hiḙ̂n tốt kác chú chương, dươ̒ng lổi kuố Dáng, chỉnh xắch fáp lwâ̭t kuố Nha̒ nước, xâi zưư̭ng khổi da̭i do̒n kết to̒n zân. Ba̒ hăng hải tham za thư̭c hiḙ̂n kác hwa̭t dôô̭ng nhă̒m báw tô̒n văn hwả chiê̒n thôổng zân tôô̭c Mươ̒ng va̒ la̒ tẩm kương tiêư biêứ tloong hoo̭c tâ̭p, la̒ thew Bác ma̒ Dáng wí, chỉnh kwiê̒n thi̭ chẩn Bo kâ̒n nhân rôô̭ng".
Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.
Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.
Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?
Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.
.jpg)
