(HBDT) - Ză̒nh tloo̭n kuô̭c dơ̒i xăw tâ̒m va̒ zư̭ zi̒n chiêng kố, Ngḙ̂ nhân Ưw tủ Bu̒i Tiển Xô, xa̭ Vỉnh Tiển (Kim Bôi) ản vỉ la̒ ngươ̒i "ziên nơ̭” kôô̒ng chiêng Mươ̒ng. Xăi dẳm thiểng chiêng, ôông xă̭n xă̒ng deẻnh dối ba̭c thiê̒n, thơ̒i zan, kôông khức dớ zư̭ zi̒n va̒ lan twá nét văn hwả dôô̭c dảw kuố zân tôô̭c Mươ̒ng.
Ngḙ̂ nhân Ưw tủ Bu̒i Tiển Xô, xa̭ Vỉnh Tiển (Kim Bôi) bên nhưửng kẳi chiêng kwỉ zả.
Ngḙ̂ nhân Ưw tủ Bu̒i Tiển Xô, xa̭ Vỉnh Tiển khinh năm 1953, kwê kôốc ớ hwiḙ̂n La̭c Xơn, năm 17 thuối ôông thew bổ mḙ̂ chiến dêểnh thôn 168, xạ Vỉnh Tiển. Ngăi bớ khi̒ ko̒n rét, dơ̒i khôổng văn hwả kuố zân tôô̭c Mươ̒ng Mươ̒ng, dă̭c biḙ̂t la̒ thiểng chiêng nhơ meḙch nguô̒n tư̭ nhiên ngẩm baw ôông. Tloong nhưửng năm 90 kuố thể kí tlước, khi̒ kinh tể dất nước ko̒n nhê̒w khỏ khăn, nhê̒w nha̒ kẳnh thăng baảnh di nhửng chiêng hơ. Chăng dee̒nh loo̒ng tlước xư̭ "chắi mẩw” văn hwả, ôông Xô khi̒ rỉ la̒ kôông tác viên kuố Dwa̒n Văn kôông tính, da̒ roong ruối tlêênh kẳi xe da̭p di khắp Hwa̒ Bi̒nh dớ thi̒m muô la̭i chiêng. Zu̒ ảng khả khỏ khăn, thiểng chiêng nhơ bên thai thúc zuṷc fái di. Kỏ bâ̭n dớ lể ản 2 kẳi chiêng, ôông vất 3 ngă̒i vươ̭t hơn 100 km ảng khả dô̒l, khṷ ớ hwiḙ̂n Tân La̭c, La̭c Xơn dớ muô chiêng.
Ngḙ̂ nhân Ưu tủ Bu̒i Tiển Xô chiê xé: "Xwất fát bớ xư̭ dam mê, năm 1970, tôi di kôông tác ớ chơ̭ Vṷ Bán hwiḙ̂n La̭c Xơn, thẩi bâ̭w baảnh chiêng hơ, tôi muô wê̒l. Kứ măng ớ nỏ baảnh tôi thi̒m dêểnh hói muô. Kỏ khi̒ nha̒ chăng kỏ thiê̒n, kinh tể khỏ khăn, tloong nha̒ kỏ 6 – 7 kon bo̒, zo dam mê kwả, tôi ba̒n kôô̒ng vơ̭ baảnh bo̒ muô wê̒l”
Bă̒ng tâm hwiết va̒ thiê̒n kuố kuố mêê̒nh, ôông Xô da̒ xưw tâ̒m ản khâânh 60 kẳi chiêng, tloong rỉ kỏ 38 chiêng kố, 18 chiêng kim, ko̒n la̭i la̒ chiêng thâw. Nghḙ̂ nhân Ưw tủ Bu̒i Tiển Xô ko̒n la̒ ngḙ̂ xi̭ da ta̒i, ôông mắt chơi va̒ thế hiḙ̂n khâânh 20 lo̭i nha̭c kṷ kuố kác zân tôô̭c miê̒n nủi va̒ môô̭ch xổ nha̭c kṷ hiḙ̂n hiḙ̂n da̭i.
Ka̭ ni̒, mă̭c zu̒ thuối kaw, ôông Xô vấn thươ̒ng xwiên di chiê̒n ră̭i deẻnh chiêng tlêênh khắp diḙ̂ ba̒n tloong va̒ wa̒i hwiḙ̂n, vởi tâm hwiết lưw zư̭, báw tô̒n chiêng Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khâw. Ôông chí lo chăng thi̒m ản mo̭l hoo̭c, chứ thiê̒n ră̭i ôông ó zắc dêênht khi̒ no̒.
Ba̒ Bu̒i Thi̭ Kwiên, kâw la̭c bô̭ chiêng Mươ̒ng xỏm Thaw Ká, xa̭ Vỉnh Tiển cho mắt: Bớ khi̒ thee̒nh lâ̭p kâw la̭c bô̭ chiêng Mươ̒ng, ản Nghḙ̂ nhân Ưu tủ Bu̒i Tiển Xô tlưư̭c tiếp záng ră̭i, kác thă̒nh viên kâw la̭c bo̭ da̒ deẻnh tha̭w kác ba̒i chiêng Mươ̒ng”.
Dôô̒ng chỉ Bu̒i Văn Nam, Fỏ Chú ti̭ch UBNZ xa̭ Vỉnh Tiển cho mắt: Nghḙ̂ nhân Ưu tủ Bu̒i Tiển Xô luôn la̒ ngươ̒i di dâ̒w tloong wiḙ̂c báw tô̒n, fát hwi kác zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c, dă̭c biḙ̂t la̒ zả tli̭ văn hwả chiêng Mươ̒ng. Wa̒i wiḙ̂c tham za hwa̭t dôô̭ng biếw ziḙ̂n ta̭i diḙ̂ fương, ôông tích kưư̭c chiê̒n ră̭i cho kác thể hḙ̂ tlêênh diḙ̂ ba̒n xa̭. Doỏng kóp kuố ôông Xô da̒ kóp fâ̒n lưw zư̭ văn hwả Chiêng Mươ̒ng nhơ meḙch ngâ̒m chắi mái cho thể hḙ̂ mai khâw.
Tơ̒ng kỏ ka̭ thew zoo̒ng thơ̒i zan, tư̒ nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch thất chwi̒ê̒n. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương tlong tính. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ tí báw tô̒n pơ̭i fất hwi zi xán văn hwả (ZXVH).
Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.
Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.
Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.
Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.
Vươ̒ la̒ diếm kă̭p văn hwả, kác kâw la̭c bô̭ (KLB) báw tô̒n fát hwi zả tli̭ văn hwả tlêênh diḙ̂ ba̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn ko̒n lad dươ̭c thưư̭c hă̒nh, môi tlươ̒ng cho ngḙ̂ nhân, nhưửng ngươ̒i am hiếw va̒ iêw thích văn hwả zân tôô̭c xinh hwa̭t, tâ̭p liḙ̂n, tlaw dối kinh ngiḙ̂m, ki̭ năng va̒ chiê̒n ră̭i cho thể hḙ̂ tlé.
