Hwiḙ̂n Da̒ Bắc kỏ kắnh kwan thiên nhiên hwang xơ, hu̒ng bi̭, la̒ nơi khôổng kuố 5 zân tôô̭c eenh ủn: Mươ̒ng, Tă̒i, Zaw, Kinh, Thải. Mơ̭i mo̒ zân tôô̭c kỏ nét dôô̭c dảw tluổ wê̒l bán xắc văn hwả, la̒ dêênh ta̒n bán la̒ng bi̒nh iên, thươi thôốch. Pên keḙnh di̭, hwiḙ̂n kỏ ha̒ng tlăm km pơ̒ hô̒ khôông Da̒, tư̒ dáw nối, bản dáw kôô̒ng ta̒n kác vi̭nh pơ̭i kắnh kwan ki̒ thủ. Nơi ni nă̒m tloong kwi hwă̭ch tôống thế fát tliến khu zu li̭ch (KZL) kuốc za hô̒ Hwa̒ Bi̒nh têểnh năm 2030, la̒ diê̒w kiḙ̂n thwâ̭n lơ̭i cho fát tliến zu li̭ch, tảng kế la̒ fát tliến lwa̭i hi̒nh zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng (ZLKD).
Zu kheéch thi̒m hiếw, tlái ngiḙ̂m ngê̒ tliê̒n thôổng ớ diếm zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng xỏm Xưng,
xa̭ Kaw Xơn (Da̒ Bắc).
Têểnh pơ̭i ZLKD Da̒ Bắc, zu kheéch kỏ thế tham kwan pơ̭i ngí ớ diếm ZLKD xỏm Kẻ nă̒m tloong vi̭nh Hiê̒n Lương (thuô̭c xa̭ Hiê̒n Lương), môô̭ch nheẻnh kuố hô̒ Hwa̒ Bi̒nh. Kắch thi̭ tlẩn Da̒ Bắc hơn 12km, xỏm Kẻ la̒ nơi khôổng kuố hơn 100 hô̭ dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Mươ̒ng. Zu kheéch xḙ ản tlái ngiḙ̂m văn hwả dă̭c xắc kuố mo̭l Mươ̒ng kôô̒ng kắnh kwan thiên nhiên thơ môô̭ng; ản tham za hwa̭t dôô̭ng thủ bi̭ nhơ: ti che̒w pe̒ máng, che̒w thwiê̒n kayak, ăn dểm ta̒n kác mỏn ăn zoong hương bi̭ miê̒n tô̒l khṷ…
Kắch tlung tâm hwiḙ̂n chơ̒ng 38 km la̒ xỏm Dức Foong (tlước ni hôốc la̒ Dả Biê), xa̭ Tiê̒n Foong - diḙ̂ diếm zee̒nh cho ta̒n zu kheéch hảw thư za̭n, khảm fả kuô̭c khôổng kuố dôô̒ng ba̒w bu̒ng kaw mo̭l Mươ̒ng Aw Tả. Diếm ZLKD ni̒ hô̭i tṷ tâ̒i tú iểw tổ tư̭ nhiên, văn hwả bán diḙ̂ dă̭c xắc. Zu kheéch xḙ kỏ ta̒n tlái ngiḙ̂m ẩn tươ̭ng nhơ ti bô̭ thăm bán, ăn ngí ớ nha̒ khaa̒nh kuố zân, ngỏ biếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, muô ta̒n xán fấm diḙ̂ fương ớ kwản tư̭ zác (fương thức paảnh ha̒ng chăng kỏ mo̭l paảnh, kheéch cho̭n ha̒ng pơ̭i tư̭ tlá tiê̒n tí paw nơi tlí zâ̭n), khảm fả hang dôô̭ng, lớp hoo̭c kôô̭ng dôô̒ng, la̒ng ngê̒ tliê̒n thôổng… Kôô̒ng pơ̭i chất lươ̭ng zi̭ch bṷ tố zo mo̭l zân diḙ̂ fương kung kấp, diếm zu li̭ch ni̒ i ta̒ binh zư̭ nhâ̭n zái thướng "Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ASEAN” ản tlaw ớ Ziḙ̂n da̒n zu li̭ch ASEAN (ATF) năm 2019.
Xỏm Dwa̒n kết (tlước ni la̒ xỏm Mó Hẻm), xa̭ Tiê̒n Foong kỏ 28 hô̭ zân tôô̭c Mươ̒ng khôổng pên pơ̒ hô̒ Hwa̒ Bi̒nh, xỏm kỏ kắnh kwan thiên nhiên thươi thôốch, la̒ wiḙ̂c kết hơ̭p hwa̒n háw kuố mâi tlơ̒i, hâ̒ng khṷ, hô̒ dác kôô̒ng bán la̒ng khôổng kuố mo̭l zân. Nơi ni kỏ tư̒ tiê̒m năng tang tơ̭i ta̒n kác nha̒ dâ̒w tư fát tliến ta̒n kác lwa̭i hi̒nh ZLKD gẳn pơ̭i ngí zươ̭ng xinh thải.
Têểnh pơ̭i ZLKD Da̒ Bắc, zu kheéch khỏ loo̒ng tá kwa diếm ZLKD xỏm Xưng, môô̭ch bán ản tư̒ zu kheéch kuốc tể tham kwan, tlái ngiḙ̂m. Ni la̒ diḙ̂ pa̒n khôổng kuố mo̭l zân tôô̭c Zaw Tiê̒n thuô̭c xa̭ Kaw Xơn. Xỏm nă̒m ớ dô̭ kaw khwáng 530m xo pơ̭i mư̭c dác biến, khải khăw la̒ zái tlải khṷ Biê̒w hu̒ng bi̭, khải tlước la̒ keẻnh tôô̒ng, tôô̒ng na̒ bâ̭c thang uổn lươ̭n tlái za̒i thew xươ̒n tlải tô̒l la̒ dêênh bức tlănh foong kắnh twiḙ̂t thôốch. Nơi i ko̒n zư̭ ản tư̒ zả tli̭ văn hwả tliê̒n hwả tliê̒n thôổng kuố mo̭l Zaw Tiê̒n. Ta̒n kác hô̭ kinh zwănh zu li̭ch ớ xỏm Xưng zấp ni̒ tang fṷc bṷ zu kheéch ta̒n zi̭ch bṷ zu li̭ch da̭t tiêw chwấn. Zu kheéch têểnh ni xḙ ản ăn dểm ta̒n mỏn ăn dă̭c xán zân tôô̭c Zaw nhơ: ka thá tô̒l, kả hỏl, băng hâ̒ng, ha̭w hwă̭ng, nhúc chuô…; tlái ngiḙ̂m ta̒n hwa̭t dôô̭ng tơ̒i khôổng thươ̒ng ngă̒i kuố mo̭l zân nhơ kẩl lo̭, lôông hâ̒ng, chăn nuôi, nổ kơm, teẻnh kả…
Thew mḙ̂ Dinh Thi̭ Háw, Zảm dôốc Kôông ti kố fâ̒n ZLKD Da̒ Bắc (Da̒ Bắc CBT), zấp ni̒ kỏ 3 xỏm, bán tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n fát tliến lwa̭i hi̒nh ZLKD pơ̭i 13 hô̭ la̒ homestay, thu hút tlêênh 180 thă̒nh biên kuố 142 hô̭ tham za paw ta̒n tố, nhỏm kung kấp zi̭ch bṷ ZLKD. Khăw 8 năm hi̒nh thă̒nh pơ̭i fát tliến, kôô̒ng pơ̭i hô̭ tlơ̭ kuố Kwi̭ Austraylia bi̒ nhân zân châw Ả pơ̭i Thải Bi̒nh Zương (AFAP) ớ Viḙ̂t Nam dâ̒w tư kơ xớ ha̭ tơ̒ng, bâ̭t chất ki̭ thwâ̭t, kwáng bả pơ̭i da̒w ta̭w, bô̒i zươ̭ng ngiḙ̂p bṷ cho mo̭l zân diḙ̂ fương, ZLKD hwiḙ̂n Da̒ Bắc tang kỏ pước fát tliến nhănh, pê̒n bư̭ng, la̒ diếm lỉ tướng cho zu kheéch tloong nước, kuốc tể.
Kôô̒ng pơ̭i xư̭ hô̭ tlơ̭ kuố Da̒ Bắc CBT tloong tấi mă̭nh chwiê̒n thôông, da za̭ng hwả kheéch ha̒ng tiê̒m năng, tăng kươ̒ng hơ̭p tác pơ̭i ta̒n zwănh ngiḙ̂p, dơn bi̭ lư̭ hă̒nh, ta̒n zwănh ngiḙ̂p xa̭ hô̭i khác, kôô̭ng dôô̒ng ta̒n kác xỏm, bán zu li̭ch tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n Da̒ Bắc kỏ nguô̒n kheéch têểnh ốn di̭nh, iên tâm fát tliến ZLKD thew hưởng xeenh, pê̒n bư̭ng.
Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.
Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.
Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?
Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.