Văn hwả - Zu li̠ch

Khảm fả zi tích hang xỏm Tla̭i ớ Mươ̒ng Wang

Thử hal, 30/12/2024 | 12:01:12 Khwô̠ng

Kắch ni 20 năm, tiển xi̭ Ngwiển Viḙ̂t, Zảm dôốc Tluung tâm Tiê̒n xứ Dôông Nam Ả da̒ fát hiḙ̂n huôl dổ di la̭i thơ̒i tiê̒n xứ za̒i chưư̒ng 6m ớ fiể Nam kướ hang xỏm Tla̭i, xa̭ Tân Lâ̭p (La̭c Xơn). Khi̒ fát hiḙ̂n, huôl di la̭i ni̒ ớ khu 60 – 70 cm, kỏ niên da̭i 8.000 – 9.000 năm, hiḙ̂n tla̭ng khâânh nhơ ngwiên vḙn.


Tiển xi̭ Ngwiển Viḙ̂t, Zảm dôốc Tluung tâm Tiê̒n xứ Dôông Nam Ả, zởi thiḙ̂w chiê xé kôô̒ng chiê̒n thôông wê̒l kác fát hiḙ̂n mởi kuố nê̒n Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh in rẩw ớ hang xỏm Tla̭i. 


Kỏ diḙ̂ hi̒nh ản bao boo̭c deenh kwenh la̒ khṷ khươ dôô̒ng bă̒ng, hang ớ khươ khṷ deenh kweenh la̒ dôô̒ng Mươ̒ng Wang kẩl lo̭. Năm 1980 , tloong chiển di kôông tác ngiên kửw lâ̭p bán dô̒ kuố fương ản Hwa̒ Bi̒nh – Tân La̭c, dwa̒n diḙ̂ chất 203 da̒ fát hiḙ̂n dổ vết văn hwả ngwiên thwí ớ hang xỏm Tla̭i, thu ản 108 hiḙ̂n vâ̭t khṷ va̒ xương dôô̭ng vâ̭t kác lo̭i.

Tloong zi tích hang khṷ Tla̭i, wa̒i kác hiḙ̂n vâ̭t bă̒ng khṷ, ko̒n thu ản rất nhê̒w bo ốc va̒ thưư̭c vâ̭t. Wiḙ̂c fát hiḙ̂n kác hô̭t kảw, bo tlẩw tloong thơơ̒ng văn hwả hang khṷ tla̭i la̒ minh chưửng vâ̭t chất wê̒l môô̭ch nê̒n nôông ngiḙ̂p tlôông lo̭ rác xơ khai thơ̒i Văn hwả Hwa̒ Bi̒n. Dă̭c biḙ̂t kác nha̒ khwa hoo̭c da̒ fát hiḙ̂n ngôi mô̭ ớ diḙ̂ thơơ̒ng kỏ niên da̭i tlêênh 17.000 năm. Zi tích mo̭l dơ̒i hơ dớ la̭i ko̒n môô̭ch xổ bếp kúi, tloong rỉ tlo̭n nhất la̒ bếp kúi , tloong rỉ kỏ 3 ho̒n khṷ khả to, thôốch va̒ diến hi̒nh, dôổng vuunh mâ̒w dó xâ̭m. Cho dêểnh chf ni̒, kác nha̒ kháw kổ vấn chươ zí ma̭ hết kác bỉ ấn lưw zư̭ ta̭i hang xỏm Tla̭i.

Dêểnh hang khṷ Tla̭i, ha ản thi̒ hiếw kuô̭c khôổng ngươ̒i tiê̒n xứ Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh. Thew huôl khả kố 21 ngi̒n năm thuối nhơ zoong zu khéch wê̒l khi̒ xơ khai kuố tlơ̒i, dất. Loo̒ng hang chiê thee̒nh 3 ngăn, ngăn kân khươ kaw nhất kỏ 2 hôô̭c lo̭m nhơ 2 tlải tlơởng ka da̭i to bác bả. Kuổi năm 2014, tiển xi̭ Ngwiển Viḙ̂t la̒ môô̭ch tloong nhưửng ngươ̒i xảng lâ̭ tha "Kâw la̭c bô̭ kuố nhưửng ngươ̒i iêw mển Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” dưửng tha kêw go̭i fưởng ô̭i, kác nha̒ háw tâm iêw mển văn hwả zân tôô̭c doỏng kóp dớ khắc fuṷc ti̒nh tla̭ng ruṷng khṷ la̒ hư ha̭i zi xán. Moong muổn ớ ni tlớ thee̒nh nhưửng kẳi nôi kuố Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh. Dêểnh kôô̒ng hang khṷ Tla̭i, ngươ̒i zân va̒ zu kheéch ko̒n kỏ diê̒w kiḙ̂n tham kwan, thi̒m hiếw wê̒l khôông zan văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng ngẳm khuung kắnh twiḙ̂t dḙp kuố thuung luṷng Mươ̒ng Wang – 1 tloong 4 Mươ̒ng lởn kuố tính Hwa̒ Bi̒nh.

KÁC TIN KHÁC

Ẩn tươ̭ng zu li̭ch thă̒nh fổ pên khôông Da̒
Ẩn tươ̭ng mô hi̒nh zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng
Hwiḙ̂n La̭c Xơn tlung khức báw tô̒n zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng
Xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng ớ hwiḙ̂n Tân La̭c

Tô̭l Ngḙ̂ nhân Ưw tủ tâm hwiết xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c

Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.

Hwiḙ̂n Kaw Foong: Khai thác lơ̭i thể tí fát tliến zu li̭ch pê̒n bư̭ng

Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.

Hwiḙ̂n Mai Châw khơi nguô̒n văn hwả dớ fát chiến zu li̭ch

Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.

Hwiḙ̂n La̭c Xơn nhân rôô̭ng mô hi̒nh kác kâw la̭c bô̭ báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ zi xán văn hwả

Vươ̒ la̒ diếm kă̭p văn hwả, kác kâw la̭c bô̭ (KLB) báw tô̒n fát hwi zả tli̭ văn hwả tlêênh diḙ̂ ba̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn ko̒n lad dươ̭c thưư̭c hă̒nh, môi tlươ̒ng cho ngḙ̂ nhân, nhưửng ngươ̒i am hiếw va̒ iêw thích văn hwả zân tôô̭c xinh hwa̭t, tâ̭p liḙ̂n, tlaw dối kinh ngiḙ̂m, ki̭ năng va̒ chiê̒n ră̭i cho thể hḙ̂ tlé.

Tliê̒n thôông hi̒nh ắnh văn hwả, kon mo̭l tính Hwa̒ Bi̒nh

Tính Hwa̒ Bi̒nh ản hăi dẳi têểnh la̒ bu̒ng tất kỏ bê̒ tă̒i li̭ch xứ, văn hwả, môô̭ch tloong ta̒n kải tlă̭ng kuố mo̭l Viḙ̂t kố, kư tlủ ớ tơ̒ tính khải Bắc mé ta̭p tlung kho̭m nhất ớ tính Hwa̒ Bi̒nh kôô̒ng nê̒n "Văn Hwả Hwa̒ Bi̒nh” nối thiểng i ta̒ kết tinh dêênh kải thôốch kuố bu̒ng tất, kon mo̭l Hwa̒ Bi̒nh

Lưw zư̭ zả tli̭ nê̒n “Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” nối thiểng thể zởi

Hwa̒ Bi̒nh la̒ bu̒ng tất kố pớ mâ̭n ngă̒i, kôô̒ng pơ̭i ta̒n tlải khṷ pôl nổl doo̭c thew hưởng Dôông Nam, ti tôi pơ̭i tlải khṷ Tlươ̒ng Xơn ớ pên khải Tâi i ta̒ la̒ tha dêênh tư̒ bô̒n diḙ̂, thung lṷng kôô̒ng hḙ̂ thôổng, thư̭c bâ̭t foong fủ. Ngăl pớ thơ̒i tiê̒n xứ, kon mo̭l i ta̒ khởm té tha khôổng ớ nơi ni̒ tlêênh meénh tất ni̒, tí la̭i môô̭ch nê̒n văn hwả nối thiểng thể zởi - "Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” (VHHB).