Văn hwả - Zu li̠ch

Zư̭ nghê̒ daanh boóch thú kôông kuố mo̭l Mươ̒ng ớ vuu̒ng kaw Tân La̭c

Thử khẩw, 1/3/2024 | 11:12:36 Tlảng

Tloong thơ̒i tiết hew chả khi̒ nhưửng kee̒nh wa mâ̭n, wa da̒w tlêênh khắp kác chiê̒n dô̒l duô kha̒ khwe thôốch cha̒w muô̒ xwân, dâ̒n tôi kỏ zi̭p dêểnh thăm xa̭ vuu̒ng kaw Vân Xơn, hwiḙ̂n Tân La̭c. Ớ ni ko̒n zư̭ ản ngê̒ daanh boóch thú kôông chiê̒n thôổng. Xán fấm daanh boóch thú kôông ó chí fuṷc vṷ nhu kâ̒w ha̒ng ngă̒i ma̒ ko̒n chưở dơơ̭ng nét văn hwả dôô̭c dảw kuố mo̭l Mươ̒ng kâ̒n ản kwan tân zư̭ zi̒n.


Za di̒nh ôông Ha̒ Kôông Tiên, xỏm Hươ̭p, xa̭ Vân Xơn, hwiḙ̂n Tân La̭c zư̭ zi̒n ngê̒ daanh boóch chiê̒n thôổng. 

Ản xư̭ zởi thiḙ̂w kuố lẳnh da̭w xa̭ Vân Xơn, dâ̒n tôi dêểnh thăm xỏm Hươ̭p. Za di̒nh ôông Dinh Văn Thăm môô̭ch tloong nhưửng hô̭ tloong xỏm vấn zwi chi̒ ngê̒ chiê̒n thôổng. Năm năi ôông 64 thuối mê dôi thăi vấn leenh kwắch kwắch, uổn nẳn daanh hwa văn tlêênh vâm kơm, mḙt, bô̒ dơơ̭ng kwâ̒n ảw… dớ fuṷc vṷ nhu kâ̒w za di̒nh va̒ kuung kấp cho thi̭ tlươ̒ng, tăng thêm thu nhâ̭p. Ôông Thăm cho mắt: "Ngê̒ daanh boóch ớ ni da̒ kỏ bớ lô dơ̒i. Ngê̒ ni̒ kỏ bớ khi̒ no̒ ó ngăi mắt, kứ cha chie̒n kon nổl, hảw zói ngê̒ fái khă̒n, chi̭w khỏ, kỏ năng khiểw. Lưw chiê̒n ngê̒ la̒ zư̭ nét văn hwả, kô̭i nguô̒n kuố bổ dả, zu̒ ngê̒ daanh boóch cho thu nhâ̭p chăng nhê̒w tôi vấn zư zi̒n ngê̒ va̒ chiê̒n la̭i cho kon chẩw…”

Ôông Ha̒ Kôông, xỏm Hươ̭p cho mắt: "Dớ ta̭w tha xán fấm daanh thôốch chăng fái lởi, fái baw rưư̒ng cho̭n kâw few, lảw, mâi kha̒ kỏ dô̭ thuối 3 năm tlớ lêênh, vi̒ kâl non hăi choonh, rḙ̂ lé, hăi bi̭ moo̭ch. Fái cho̭n kâl thân to, ôổng za̒i daanh mḙ̂ boỏng, bê̒n thôốch”.

Tlước ni, ngươ̒i zân daanh boóch thú kôông chú iểw cho nhu kâ̒w za di̒nh. Va̒i năm tlớ la̭i ni, ngê̒ daanh boóch da̒ fát chiến xán fấm: vâm kơm, gu̒i, rố rả, noong niê…da̒ tlở thee̒nh ha̒ng hwả bă̒i baảnh nhê̒w ta̭i kác chơ̭ fiên, khu zu li̭ch, ản zu kheéch va̒ ngươ̒i zân ươ chuô̭ng.

Dôô̒ng chỉ Bu̒i Minh Hôô̒ng, Tlướng foo̒ng Văn hwả, thôông tin hwiḙ̂n Tân La̭c nhẩn meḙnh: "Ngê̒ daanh boóch ta̭w tha xán fấm vâ̭t chất va̒ ta̭w tha xắc thải văn hwả riêng kuố mo̭l Mươ̒ng vuu̒ng kaw Vân Xơn nỏi riêng, mo̭l Mươ̒ng Tân La̭c nỏi chuung. Dớ zư̭ zi̒n va̒ fát hwi kác xán fấm bớ ngê̒ daanh boóch chiến thôổng kuố ngươ̒i zân kâ̒n kỏ xư̭ hổ chơ̭ tích kưư̭c kuố chỉnh kwiê̒n kác kấp, kác kơ kwan, ban ngă̒nh thi̒m tha hưởng di khai thác zả tli̭ xán fấm gẳn kết kôô̒ng zu li̭ch, kóp fâ̒n baw fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i va̒ báw tô̒n kác zả tli̭ văn hwả kuố zân tô̭c Mươ̒ng hwiḙ̂n Tân La̭c.”

KÁC TIN KHÁC

Bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c tối thăi nhơ̒ mô hi̒nh zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng
Lưw zư̭ bán xắc văn hwả Hwa̒ Bi̒nh
Thiêng liêng Lḙ̂ Kă̒w ngư, thá hwa dăng tlêênh khôông Da̒
Báw ta̒ng Zi xán văn hwả Mươ̒ng lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

Xa̭ Hơ̭p Tiển zư̒ bán xắc văn hwả zân tô̭c Mươ̒ng

Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t ti têểnh bu̒ng khỏ - Lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.