Văn hwả - Zu li̠ch

Thết Kơm De – Nét văn hwả dă̭c xắc kuố ngươ̒i Mươ̒ng La̭c Thi̭nh

Thử răm, 6/12/2018 | 11:18:58 Tlảng

(HBDT) – Ha̒ng năm kứ paw ngă̒i 26 khảng 10 âm li̭ch, ngươ̒i zân Mươ̒ng Râ̭m, xa̭ La̭c Thi̭nh, hwiḙ̂n Iên Thwí tố chứ Thết kơm De thew chiê̒n thôổng.

Tloong môô̭ch năm, ngươ̒i zân Mươ̒ng Râ̭m, xa̭ La̭c Thi̭nh thươ̒ng tố chức 3 kẳi thết, dỏ la̒ Thết Nam mởi kố chiê̒n, Thết Dô̭c lâ̭p 2 – 9 va̒ Thết kơm De. Tloong 3 kẳi thết thi̒ thết kơm De ản tố chức tlang tloo̭ng, li̒nh di̒nh chăng kẻm chi Thết Năm mởi. Baw ngă̒i thết, kon chẩw zu̒ di la̒ ăn, khinh khôổng ớ no i kổ gẳng thu xếp kôông wiḙ̂c dớ wê̒l dôông dú. Năm năi khôông khỉ dỏn Thết kơm De kuố Mươ̒ng Râ̭m, xa̭ La̭c Thi̭nh, hwiḙ̂n Iên Thwí nhơ bui hơn, fẩn khới hơn, nha̒ nha̒ hảw hức dỏn thết De tloong rẳng ẩm kuố muô̒ thu.

Khắp tính ha, chí kỏ Mươ̒ng Râ̭m ớ xa̭ La̭c Thi̭nh tố chứ Tết kơm De. Vâm củng thết kỏ nhểw thử, nhưng ó thế thiểw tlải ngô luô̭c, tlải buô̭p dô̒, văng dang thươi luô̭c hwă̭c dô̒, mỏn wư̒ng rang dâm mi̭n chăng cho vỏi hwă̭c za vi̭ chi khác. Dă̭c biḙ̂t ó thế thiẻww mỏn kơm De. Kom de ản la̒ bă̒ng kảw rếp, ủ lêênh men, ni la̒ thử lḙ̂ kwan tloo̭ng nhất tloong vâm khẩn Thết kơm De. Ko̒n la̭i kỏ nhê̒w mỏn khác ản bă̒i lêênh, twi̒ thew hwa̒n kắnh tư̒ng za di̒nh. Kin tể fát chiến nhê̒w za di̒nh ko̒n nảng kủi, nảng kảm ka, wi̭t... chể biển thee̒nh kác mỏn ngon dớ dă̭ch lênh vâm kủng.

Ngi thức kủng kơm la̒ Thết De ản kác za di̒nh la̒ bớ khuô̭ng ngă̒i 25 hwă̭c tlaảng ngă̒i 26 khi chươ kỏ rẳng mă̭t tlơ̒i. Thew kwan niḙ̂m dơ̒i hơ, tlảng zaw la̒ khi̒ tloong lee̒nh, linh thiêng nhất. Vâm kủng ôông ba̒, tố tiên ản dă̭ch khươ nha̒ xa̒n. Chú nha̒ mơ̒i ngươ̒i kha̒, thâ̒y kủng tloong la̒ng dêểnh khẩn hwă̭c tư̭ za di̒nh khẩn lể. Lơ̒i kâ̒u khẩn moong cho mươ thwâ̭n, xỏ ó, kon ngươ̒i khwé meḙnh, vâ̭n vâ̭t tốt tươi... Khâw lḙ̂ kủng ká za di̒nh kwâi kwâ̒n kweenh vâm kủng dớ hướng lôô̭c. Khởm 26 khảng 10 âm li̭ch za di̒nh thươ̒ng mơ̒i kheéch eenh ủn, vươ̒ng ba̭n xa, khânh dêểnh dê̒w bui chung. Mô̭i ngươ̒i dê̒w thướng thức mỏn kom De dớ lể măl mẳn, meḙnh khwé

Ta̭i po lḙ kỏ thết kơm De, thew kác kṷ kế la̭i: Dơ̒i hơ kỏ môô̭ch tưởng zoong kwân di deẻnh ză̭c. Tlâ̭n rỉ ó măl bi̭ thuô, ôông ku̒ng kwân lỉnh chă̭l wê̒l dêểnh khu vư̭c Mươ̒ng Râ̭m tlơ̒i chiến la̭i ngă̒i 26 khảng 10 âm li̭ch. Vươ̒ dâw, vươ̒ dỏl, tưởng kwân baw kó kướ môô̭ch nha̒ zân Mươ̒ng xin ớ la̭i. Nha̒ nge̒w, chú nha̒ luô̭c tlải bỉl xeenh, va̒i mṷn văng dang ko̒n ớ ngoóc bếp dớ, nha̒ ó kỏ vỏi lể wư̒ng rang lênh dớ chẩm... cho tưởng kwân ku̒ng kwân lỉnh ăn kwa bươ. Dang ăn chú nha̒ chứ dêểnh nha̒ ko̒n ít kơm De dang ú, chấn bi̭ nổ ra̭w dỏn Thết Năm mởi, zoong lêênh cho nga̒i ăn. Mươ̒ng Râ̭m mẩi năm dỏl kẻm zo tlơ̒i ó kỏ mươ, tlảng zaw tha thương zân, cha̭ ơn tẩm loo̒ng zân Mươ̒ng, tưởng kwân cho lâ̭p chươ̒ng khẩn kâ̒w mươ. Thâ̭t la̒ thiêng, khẩn xoong tlơ̒i tla mươ thuổng râ̒m râ̒m, zân Mươ̒ng bui mơ̒ng. Dớ nhở ơn tưởn kwân, ha̒ng năm dủng baw ngă̒i 26 khảng 10 âm li̭ch, mo̭l Mươ̒ng ớ ni tố chức Thết kơm De. Vâ̭t zơng kủng chính la̒ kác thử tlước ni nga̒i da̒ ăn, nhất la̒ mỏn kom De. I thâ̭t la̭ ha̒ng nawm baw ngă̒i Thết kơm De vu̒ng Mươ̒ng Râ̭m tlơ̒i hăi mươ, chăng mươ thi̒ mươ nhó, la̒ cho hương vi̭ Thết kơm De ka̒ng thêm zư vi̭.

Môô̭ch Thết kơm De nươ̭ lḙ wê̒l, thew kwan xát kuố mṷ tôi, Thết De năm năi rất ẩm kủng, bui thươi, nha̒ nha̒ hô̒ hới, fẩn khới vi̒ tlơ̒i năm năi rẳng thôốch, zoong la̭i khôông khỉ ẩm áp, thôốch lee̒nh. Ni nhơ la̒ diê̒m bảw môô̭ch năm mởi khắp dêểnh măl mẳn, bi̒nh iên tloong la̒ ăn kuố mo̭l Mươ̒ng Râ̭m, xa̭ La̭c Thi̭nh, hwiḙ̂n Iên Thwí, tính Hwa̒ Bi̒nh. Ni la̒ naét văn hwả kâ̒n rêênh báw tô̒n va̒ fát hwi.

Xwân Thiên 

(Da̒i Iên thwí)


KÁC TIN KHÁC

Zu li̭ch Hwa̒ Bi̒nh tỏn 195.000 lươ̭t kheéch zi̭p ngí lḙ̂ 30/4 pơ̭i 1/5
Liên hwan ngḙ̂ thwâ̭t kwâ̒n tlủng lư̭c lươ̭ng bṷ tlang kôô̒ng pơ̭i thănh niên, xinh biên tính Hwa̒ Bi̒nh lâ̒n thử X, năm 2024
Zu li̭ch ngí zươ̭ng, chăm xoóc khức khwé lêênh ngôl
Ẩn tươ̭ng zu li̭ch thă̒nh fổ pên khôông Da̒

Ẩn tươ̭ng mô hi̒nh zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Năm hoo̭c 2023 - 2024, Tlươ̒ng mâ̒m non Bắc Xơn, xa̭ Hu̒ng Xơn, hwiḙ̂n Kim Bôi kỏ 247 dét, chiê thă̒nh 11 nhỏm, lớp. Nha̒ tlươ̒ng kỏ 36 kản bô̭ kwán lỉ, zảw biên, nhân biên; 96,4% dét la̒ mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng pơ̭i zân tôô̭c Zaw. Pên keḙnh la̒ tốt kôông tác chăm xoóc, zaw zṷc dét kon thẻw dủng kwi di̭nh, nha̒ tlươ̒ng ko̒n ta̭w dẩw ẩn pơ̭i mô hi̒nh zi̒n zư̭, fát hwi bán xắc văn hwả Mươ̒ng.

Hwiḙ̂n La̭c Xơn tlung khức báw tô̒n zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Tơ̒ng kỏ ka̭ thew zoo̒ng thơ̒i zan, tư̒ nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch thất chwi̒ê̒n. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương tlong tính. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ tí báw tô̒n pơ̭i fất hwi zi xán văn hwả (ZXVH).

Xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng ớ hwiḙ̂n Tân La̭c

Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.

Tô̭l Ngḙ̂ nhân Ưw tủ tâm hwiết xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c

Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.

Hwiḙ̂n Kaw Foong: Khai thác lơ̭i thể tí fát tliến zu li̭ch pê̒n bư̭ng

Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.

Hwiḙ̂n Mai Châw khơi nguô̒n văn hwả dớ fát chiến zu li̭ch

Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.