(HBDT) – Ha̒ng năm kứ paw ngă̒i 26 khảng 10 âm li̭ch, ngươ̒i zân Mươ̒ng Râ̭m, xa̭ La̭c Thi̭nh, hwiḙ̂n Iên Thwí tố chứ Thết kơm De thew chiê̒n thôổng.

Tloong môô̭ch năm, ngươ̒i zân Mươ̒ng Râ̭m, xa̭ La̭c Thi̭nh thươ̒ng tố chức 3 kẳi thết, dỏ la̒ Thết Nam mởi kố chiê̒n, Thết Dô̭c lâ̭p 2 – 9 va̒ Thết kơm De. Tloong 3 kẳi thết thi̒ thết kơm De ản tố chức tlang tloo̭ng, li̒nh di̒nh chăng kẻm chi Thết Năm mởi. Baw ngă̒i thết, kon chẩw zu̒ di la̒ ăn, khinh khôổng ớ no i kổ gẳng thu xếp kôông wiḙ̂c dớ wê̒l dôông dú. Năm năi khôông khỉ dỏn Thết kơm De kuố Mươ̒ng Râ̭m, xa̭ La̭c Thi̭nh, hwiḙ̂n Iên Thwí nhơ bui hơn, fẩn khới hơn, nha̒ nha̒ hảw hức dỏn thết De tloong rẳng ẩm kuố muô̒ thu.

Khắp tính ha, chí kỏ Mươ̒ng Râ̭m ớ xa̭ La̭c Thi̭nh tố chứ Tết kơm De. Vâm củng thết kỏ nhểw thử, nhưng ó thế thiểw tlải ngô luô̭c, tlải buô̭p dô̒, văng dang thươi luô̭c hwă̭c dô̒, mỏn wư̒ng rang dâm mi̭n chăng cho vỏi hwă̭c za vi̭ chi khác. Dă̭c biḙ̂t ó thế thiẻww mỏn kơm De. Kom de ản la̒ bă̒ng kảw rếp, ủ lêênh men, ni la̒ thử lḙ̂ kwan tloo̭ng nhất tloong vâm khẩn Thết kơm De. Ko̒n la̭i kỏ nhê̒w mỏn khác ản bă̒i lêênh, twi̒ thew hwa̒n kắnh tư̒ng za di̒nh. Kin tể fát chiến nhê̒w za di̒nh ko̒n nảng kủi, nảng kảm ka, wi̭t... chể biển thee̒nh kác mỏn ngon dớ dă̭ch lênh vâm kủng.

Ngi thức kủng kơm la̒ Thết De ản kác za di̒nh la̒ bớ khuô̭ng ngă̒i 25 hwă̭c tlaảng ngă̒i 26 khi chươ kỏ rẳng mă̭t tlơ̒i. Thew kwan niḙ̂m dơ̒i hơ, tlảng zaw la̒ khi̒ tloong lee̒nh, linh thiêng nhất. Vâm kủng ôông ba̒, tố tiên ản dă̭ch khươ nha̒ xa̒n. Chú nha̒ mơ̒i ngươ̒i kha̒, thâ̒y kủng tloong la̒ng dêểnh khẩn hwă̭c tư̭ za di̒nh khẩn lể. Lơ̒i kâ̒u khẩn moong cho mươ thwâ̭n, xỏ ó, kon ngươ̒i khwé meḙnh, vâ̭n vâ̭t tốt tươi... Khâw lḙ̂ kủng ká za di̒nh kwâi kwâ̒n kweenh vâm kủng dớ hướng lôô̭c. Khởm 26 khảng 10 âm li̭ch za di̒nh thươ̒ng mơ̒i kheéch eenh ủn, vươ̒ng ba̭n xa, khânh dêểnh dê̒w bui chung. Mô̭i ngươ̒i dê̒w thướng thức mỏn kom De dớ lể măl mẳn, meḙnh khwé

Ta̭i po lḙ kỏ thết kơm De, thew kác kṷ kế la̭i: Dơ̒i hơ kỏ môô̭ch tưởng zoong kwân di deẻnh ză̭c. Tlâ̭n rỉ ó măl bi̭ thuô, ôông ku̒ng kwân lỉnh chă̭l wê̒l dêểnh khu vư̭c Mươ̒ng Râ̭m tlơ̒i chiến la̭i ngă̒i 26 khảng 10 âm li̭ch. Vươ̒ dâw, vươ̒ dỏl, tưởng kwân baw kó kướ môô̭ch nha̒ zân Mươ̒ng xin ớ la̭i. Nha̒ nge̒w, chú nha̒ luô̭c tlải bỉl xeenh, va̒i mṷn văng dang ko̒n ớ ngoóc bếp dớ, nha̒ ó kỏ vỏi lể wư̒ng rang lênh dớ chẩm... cho tưởng kwân ku̒ng kwân lỉnh ăn kwa bươ. Dang ăn chú nha̒ chứ dêểnh nha̒ ko̒n ít kơm De dang ú, chấn bi̭ nổ ra̭w dỏn Thết Năm mởi, zoong lêênh cho nga̒i ăn. Mươ̒ng Râ̭m mẩi năm dỏl kẻm zo tlơ̒i ó kỏ mươ, tlảng zaw tha thương zân, cha̭ ơn tẩm loo̒ng zân Mươ̒ng, tưởng kwân cho lâ̭p chươ̒ng khẩn kâ̒w mươ. Thâ̭t la̒ thiêng, khẩn xoong tlơ̒i tla mươ thuổng râ̒m râ̒m, zân Mươ̒ng bui mơ̒ng. Dớ nhở ơn tưởn kwân, ha̒ng năm dủng baw ngă̒i 26 khảng 10 âm li̭ch, mo̭l Mươ̒ng ớ ni tố chức Thết kơm De. Vâ̭t zơng kủng chính la̒ kác thử tlước ni nga̒i da̒ ăn, nhất la̒ mỏn kom De. I thâ̭t la̭ ha̒ng nawm baw ngă̒i Thết kơm De vu̒ng Mươ̒ng Râ̭m tlơ̒i hăi mươ, chăng mươ thi̒ mươ nhó, la̒ cho hương vi̭ Thết kơm De ka̒ng thêm zư vi̭.

Môô̭ch Thết kơm De nươ̭ lḙ wê̒l, thew kwan xát kuố mṷ tôi, Thết De năm năi rất ẩm kủng, bui thươi, nha̒ nha̒ hô̒ hới, fẩn khới vi̒ tlơ̒i năm năi rẳng thôốch, zoong la̭i khôông khỉ ẩm áp, thôốch lee̒nh. Ni nhơ la̒ diê̒m bảw môô̭ch năm mởi khắp dêểnh măl mẳn, bi̒nh iên tloong la̒ ăn kuố mo̭l Mươ̒ng Râ̭m, xa̭ La̭c Thi̭nh, hwiḙ̂n Iên Thwí, tính Hwa̒ Bi̒nh. Ni la̒ naét văn hwả kâ̒n rêênh báw tô̒n va̒ fát hwi.

Xwân Thiên 

(Da̒i Iên thwí)


KÁC TIN KHÁC


Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.