Ta̒n năm khânh ni, kỏ tư̒ pa̒ kon zân tôô̭c Môông ớ xa̭ Pa̒ Ko̒ (Mai Châw) i ta̒ khôi fṷc, fát tliến ngê̒ chuông pái thố kấm tliê̒n thôổng. Kwa di̭ nơng kaw thu nhâ̭p, la̒ môô̭ch tloong ta̒n iểw tổ kwan tloo̭ng tí hưởng têểnh fát tliến zu li̭ch ớ xa̭ bu̒ng kaw ni̒.

Kải Xu̒ng I Nôông, xỏm Pa̒ ko̒ 1 (Mai Châw) chwiê̒n dă̭i cho kon kải ngê̒ wḙ xáp oong tliê̒n thôổng kuố dôô̒ng ba̒w Môông.

Wḙ xáp oong, nhuô̭n tla̒m, chuông pái thố kấm la̒ ta̒n ngê̒ tliê̒n thôổng lô tơ̒i kuố dôô̒ng ba̒w Môông xa̭ Pa̒ Ko̒. Mé, i ta̒ kỏ thơ̒i zan za̒i ngê̒ tliê̒n thôổng ni̒ bi̭ mai môô̭ch zo wiḙ̂c fát tliến kuố ta̒n kác xán fấm băl khă̭n, bươ̒ hé tiê̒n tả la̭i chăng tổn tư̒ kôông khức. Tloong khi di̭, tí la̒ tha ản môô̭ch xán fấm chuông pái tliê̒n thôổng kâ̒n tư̒ thơ̒i zan, ti kôô̒ng pơ̭i kâ̒w ki̒ tloong tư̒ kôông dwa̭n. Ta̒n năm khânh ni, ngê̒ wḙ xáp oong, chuông pái thố kấm kuố dôô̒ng ba̒w Môông ớ xa̭ Pa̒ Ko̒ chăng tlí ản báw tô̒n, mo̒ ko̒n tang tlớ thă̒nh kôông wiḙ̂c zoong la̭i tư̒ nguô̒n thu nhâ̭p kaw cho pa̒ kon. 

Pa̒ Ko̒ 1 la̒ xỏm fát tliến thẳn ngê̒ chuông pái thố kấm. Xỏm kỏ 76 nha̒, tloong di̭ kwả nướ khổ hô̭ fát tliến ngê̒ chuông pái thố kấm. Mẩi năm khânh ni, kải Xu̒ng I Nôông, xỏm Pa̒ Ko̒ 1 hâ̒w nhơ tá hắn la̒ wiḙ̂c lú hoo̭ng tí tâ̭p tlung chuông pái thố kấm. Kôông wiḙ̂c chăng fái dẳng xỏ, bất bá mé tả zoong la̭i nguô̒n thu nhâ̭p ốn di̭nh cho za di̒nh kải. Khảng ản tư̒ nhất, kải Nôông thu nhâ̭p tlêênh 20 tliḙ̂w dôô̒ng, ko̒n tlung bi̒nh xa̭ ản khwáng tlêênh 10 tliḙ̂w dôô̒ng/khảng. Kải Nôông chiê xé: "Năm 10 thuối, tôi i ta̒ ản mḙ dă̭i cho ngê̒ wḙ xáp oong, nhuô̭n tla̒m, chuông pái tí la̒ tha ta̒n tlang fṷc tliê̒n thôổng kuố zân tôô̭c mêê̒nh. Zấp ni̒ tôi i dă̭i cho ta̒n kon hăi mắt ngê̒ tliê̒n thôổng kuố zân tôô̭c, bươ̒ tí báw tô̒n, tả la̭i kỏ thế kiểm ản thu nhâ̭p”. 

Ớ kôô̒ng xỏm pơ̭i kải Nôông, 5 năm tlớ la̭i ni, kải Za̒ng I Zổ i tâ̭p tlung paw kôông wiḙ̂c chuông pái thố kấm. Thew kôông wiḙ̂c ha̒ng ngă̒i kải Zổ kôô̒ng pơ̭i mḙ̂ mêê̒nh wḙ xáp oong, nhuô̭m pái xoong chuông thă̒nh tna̒ xán fấm thủl xeéch, kwâ̒n ảw kuố mo̭l Môông tí paảnh cho kheéch. Thi̭ tlươ̒ng puôn paảnh tlỉnh la̒ zoong la̭i nước Thải Lan pơ̭i La̒w paảnh. Kôông wiḙ̂c ni̒ i zoong la̭i nguô̒n thu nhâ̭p khả ốn di̭nh, tlung bi̒nh mơ̭i mo̒ khảng nả khwáng 10 tliḙ̂w dôô̒ng/mo̭l. Kải Zổ chiê xé: Ngă̒i tlước la̒ wiḙ̂c lôông kâl lế tlêênh lú hoo̭ng bất bá mo̒ thu nhâ̭p éw, chuông pái thố kấm kỏ ản thu nhâ̭p tư̒ hơn cho dêênh tôi măng zất pui. Tloong thơ̒i zan têểnh, ta̒n tôi moong hảw ản ta̒n kác kấp tlỉnh kwiê̒n hô̭ tlơ̭ kwáng bả, zởi thiḙ̂w xán fấm têểnh kheéch ha̒ng tloong nước pơ̭i ká ớ nước wa̒i tí paảnh ản tư̒ xán fấm hơn, thu nhâ̭p ản tư̒ hơn nươ. 

Wa̒i xỏm Pa̒ Ko̒ 1, ngê̒ chuông pái thố kấm ko̒n ản khơi la̒ la̭i, fát tliến thẳn ớ xỏm Cha̒ Dẳi. Ni la̒ xỏm fát tliến mô hi̒nh zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng. Ớ ni, pên keḙnh ta̒n xán fấm zu li̭ch khả dôô̭c dảw nhơ: Ti ngỏ mâl tlúc, tỏn dẳng khởm tlêênh tlải khṷ, thăm kwan tô̒l lôông kâl che̒, hâ̒ng kha̒, zu kheéch ko̒n ản tlái ngiḙ̂m ngê̒ wḙ xáp oong, nhuô̭m tla̒m kuố dôô̒ng ba̒w Môông. Dôô̒ng chỉ Fa̒ng A Cha̒, Fỏ Chú ti̭ch WBNZ xa̭ Pa̒ Ko̒ cho hăi: Zấp ni̒ thu nhâ̭p kuố pa̒ kon i ko̒n fṷ thuô̭c nôông ngiḙ̂p, mé i chuô zoong la̭i hiḙ̂w kwá kinh tể pê̒n bư̭ng. Cho dêênh, wiḙ̂c hưởng têểnh kuố xa̭, fát tliến zu li̭ch la̒ hưởng ti ản tlủ tloo̭ng. 

Tí la̒ ản wiḙ̂c ni̒, wiḙ̂c khơi la̒ la̭i ta̒n ngê̒ tliê̒n thôổng, báw tô̒n ta̒n nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Môông la̒ zất kwan tloo̭ng, nhất la̒ ngê̒ wḙ xáp oong, chuông pái thố kấm. Zấp ni̒ xa̭ kỏ môô̭ch khổ mô hi̒nh tlái ngiḙ̂m wḙ xáp oong ớ xỏm Cha̒ Dẳi pơ̭i Pa̒ Ko̒ 1. Tloong thơ̒i zan têểnh ni, xa̭ xḙ tâ̭p tlung twiên tliê̒n, khwiển khích pa̒ kon khôi fṷc ngê̒ lôông kâl leenh, kôô̒ng pơ̭i chuông pái thố kấm tí la̒ tha ản ta̒n xán fấm dôô̭c dảw, fṷc bṷ fát tliến zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng.


KÁC TIN KHÁC


Hwiḙ̂n Mai Châw zi̒n zư̭ pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả kuố dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ

Tlí khăw môô̭ch thơ̒i zan ản za̭ pơ̭i mḙ̂ tlí páw. Hơ̒ I Zu ớ xỏm Hang Kiê, xa̭ Hang Kiê (Mai Châw) i ta̒ tư̭ thăi mêê̒nh thêw ản ta̒n hwa văn khỏ, kâ̒w ki̒ tlêênh wẳl thố kấm tâ̒w tiên zo mêê̒nh tư̭ la̒ lḙ̂. Foong tṷc kuố dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Môông, chăng tlí Hơ̒ I Zu mo̒ ôông ngăi ỉ pả no̒ ka̭ ká lêênh ản 10 thuối tê̒w fái tư̭ thăi la̒ ản cho mêê̒nh môô̭ch kải wẳl thố kấm thôốch tí teẻnh dẩw pước tlướng thă̒nh kôô̒ng pơ̭i cho dố ản kải khẻw lẻw, dám dang kuố ỉ pả mo̭l Môông…

Fươ̒ng Thải Bi̒nh báw tô̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Tloong ta̒n năm kwa, kôông tác báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ zi xán văn hwả ta̒n kác zân tôô̭c tlêênh diḙ̂ pa̒n fươ̒ng Thải Bi̒nh (TF Hwa̒ Bi̒nh) i ta̒ la̒ ản kết kwá kwan tloo̭ng; ta̒n zả tli̭ văn hwả bâ̭t thế, fi bâ̭t thế ản kwan tâm.

Xa̭ Kwang Tiển báw tô̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Xáp nhâ̭p pớ 2 dơn bi̭ hă̒nh tlỉnh Iên Kwang pơ̭i Fúc Tiển tlước ni (TF Hwa̒ Bi̒nh) kỏ tlêênh 1.400 hô̭ zân kôô̒ng khôổng, tloong di̭ 96% hô̭ zân tôô̭c Mươ̒ng. Nhơ̒ lơ̭i thể puôn paảnh, zaw lưw thwâ̭n lơ̭i, diê̒w kiḙ̂n kinh tể kuố mo̭l zân kỏ pước kái thiḙ̂n ản dố ho̭. Pên keḙnh di̭, tơ̒i khôổng tinh thâ̒n kuố pa̒ kon nơng lêênh nhơ̒ zư̭ la̭i ản bán xắc, kôô̒ng pơ̭i báw tô̒n ta̒n nét văn hwả tliê̒n thôổng.

Hwiḙ̂n La̭c Xơn báw tô̒n bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Hwiḙ̂n La̭c Xơn kỏ tlêênh 15,7 va̭n mo̭l, tloong di̭ zân tôô̭c Mươ̒ng chiểm khwáng 92%. Tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n ko̒n zư̭ ản tư̒ zi xán văn hwả bâ̭t thế, fi bâ̭t thế kuố mo̭l Mươ̒ng nhơ: nha̒ khaa̒nh, chiêng, mo, tlang fṷc, ngê̒ tliê̒n thôổng, hát Thươ̒ng dang, Bô̭ mḙng… kấp wí, tlỉnh kwiê̒n ta̒n kác kấp tloong hwiḙ̂n tlủ tloo̭ng tliến khai ta̒n zái fáp báw tô̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Niê̒m tư̭ ha̒w kôô̒ng ỉ thức zư̭ zi̒n bán xắc ản khơi zâ̭l tloong kôô̭ng dôô̒ng.

Mo̭l Mươ̒ng ớ Thú dô - chăng tí “bất kôốc” văn hwả

Ngă̒i 01/8/2008 la̒ dẩw môốc li̭ch xứ kwan tloo̭ng kuố Thú dô Ha̒ Nô̭i khi Ngi̭ kwiết khổ 15/2008/NQ-QH12 kuố Kuốc hô̭i khwả XII wê̒l diê̒w tlính diḙ̂ zởi hă̒nh tlỉnh thă̒nh fổ Ha̒ Nô̭i pơ̭i môô̭ch khổ tính liên kwan tlỉnh thức kỏ hiḙ̂w lư̭c. Ni la̒ lâ̒n diê̒w tlính kwi mô ká nhất, tỉnh chất pơ̭i ỉ ngiḙ̂ dă̭c biḙ̂t nhất tloong xuốt tliê̒w za̒i ngi̒n năm li̭ch xứ kuố Thăng Loong - Ha̒ Nô̭i. Nhơ pển hỏl nhó hwa̒ paw zoo̒ng khôông ká, 4 xa̭: Dôông Xwân, Tiển Xwân, Iên Bi̒nh, Iên Tlung thuô̭c hwiḙ̂n Lương Xơn, tính Hwa̒ Bi̒nh ản xáp nhâ̭p paw Thú dô Ha̒ Nô̭i têểnh măi i ta̒ ản 16 năm. Tư̭ ha̒w tlớ thă̒nh kôông zân Ha̒ Nô̭i pơ̭i kóp fâ̒n bớ hôô̭ng kôô̭ng dôô̒ng zân tôô̭c Mươ̒ng ớ Thú dô i ta̒ kôô̒ng pơ̭i ha̒ tê̒w la̒ ản môô̭ch kwiết tâm chăng tí "bất kôốc” văn hwả.