Moong hảw báw tô̒n pơ̭i zởi thiḙ̂w văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng têểnh khânh hơn pơ̭i kôông chủng ká nước, khảng 8 bươ̒ kwa, hwa̭ xi̭ Vṷ Dức Hiểw tlỉnh thức zoong gổm Mươ̒ng wê̒l Thú dô tloong khôông zan dâ̭m da̒ bán xắc văn hwả ớ diḙ̂ tlí khổ 85 Nhâ̭t Chiêw, kwâ̭n Tâi Hô̒ (Ha̒ Nô̭i).

Hơn 130 tác fấm gổm Mươ̒ng ản hwa̭ xi̭ Vṷ Dức Hiểw tlưng pă̒i ớ khổ 85 Nhâ̭t Chiêw, kwâ̭n Tâi Hô̒ (Ha̒ Nô̭i).

Ta̒n tôi tô̭l la̭i hwa̭ xi̭ Vṷ Dức Hiểw tloong khi nhâ̭n tin gổm Mươ̒ng kỏ pước tiển mởi khăw 10 năm hi̒nh thă̒nh pơ̭i fát tliến. "Bớ xướng fổm Mươ̒ng” ớ Ha̒ Nô̭i tlỉnh la̒ xư̭ kiḙ̂n teẻnh dẩw pước chwiến mêê̒nh kwan tloo̭ng kuố gổm Mươ̒ng, zoong zoo̒ng gổm bươ̒ la̭ bươ̒ kwen têểnh khânh hơn pơ̭i kôông chủng. 

Nểw chí tlẳng iểng kwa kải thên gổm Mươ̒ng tư̒ mo̭l xḙ ngẳm di̭ la̒ xán fấm gổm thôông thươ̒ng kuố dôô̒ng ba̒w mo̭l mươ̒ng la̒ dêênh. Mé tlêênh thư̭c tể chăng kỏ thôông tin li̭ch xứ no̒ gi nhâ̭n wê̒l wiḙ̂c mo̭l Mươ̒ng fát tliến ngê̒ xán xwất gổm. Gổm Mươ̒ng tlí pắt tâ̒w ản dố paw khảng 9/2014, tloong khi hwa̭ xi̭ Vṷ Dức Hiểw cho̭n kải thên ni̒ tí tă̭ch cho xướng gổm kôô̒ng ta̒n xán fấm gổm ản la̒ xoong ớ khuôn biên Báw ta̒ng khôông zan văn hwả Mươ̒ng (khổ 202, ta̭ng khả Tâi Tiển, fươ̒ng Thải Bi̒nh, thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh). 

Khác pơ̭i ta̒n zoo̒ng gổm zấp ni̒ tang kỏ tlêênh thi̭ tlươ̒ng, gổm Mươ̒ng la̒ ta̒n tác fấm ngḙ̂ thwâ̭t dôô̭c bán chăng thew khuôn mâ̭w khă̭n kỏ no̒, ản lḙ̂ kám hửng tlỉnh pớ li̭ch xứ, văn hwả, kon mo̭l, bu̒ng tất Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh. Tảng pô̭, hơn 90% ngwiên liḙ̂w tí chể tác pơ̭i dung gổm, nhơ tất kô̒ mổl, tất xét (la̒ dêênh kốt gổm); chất fa chể men zo (buunh) fṷ liḙ̂w dă̭c xắc… hâ̒w nhơ ản lḙ̂ ớ ta̭i pu̒ng xuung kweenh khu bư̭c Báw ta̒ng khôông zan văn hwả Mươ̒ng. Kỏ thế pô̭, mơ̭i mo̒ tác fấm gổm Mươ̒ng tê̒w la̒ wiḙ̂c kết hơ̭p kuố tâm hô̒n pơ̭i kám xúc, zoong thew kâw tliḙ̂n wê̒l văn hwả kôô̒ng kon mo̭l xử Mươ̒ng. 

Nha̒ ngiên kửw li̭ thwâ̭t Vṷ Hwi Thôông nhâ̭n xét: "Pớ ta̒n ngwiên liḙ̂w thô xơ kuố tất mḙ̂, kwa pa̒n thăi ta̒i hwa kuố ngḙ̂ xi̭, gổm Mươ̒ng i ta̒ bươ̭t kwa zởi ha̭n kuố btâ̭ chất, tlớ thă̒nh môô̭ch kiếw ngḙ̂ thwâ̭t dôô̭c dảw, thế hiḙ̂n ớ zaw thaw kuố tliê̒n thôổng pơ̭i hiḙ̂n da̭i, kuố bán diḙ̂ pơ̭i kuốc tể. Ngẳm ngi̭ ta̭w hi̒nh (kuố gổm Mươ̒ng) nhơ môô̭ch mă̭ch nguô̒n kám xúc tư̭ nhiên, bươ̒ kỏ poỏng zảng dô̒ bâ̭t, ză̒w tỉnh biếw hiḙ̂n fô̒n thư̭c… bươ̒ măng ngẳm têểnh ta̒n totem ngwiên thwí pớ khâi hơ”. 

Pô̭ wê̒l tâm hwiết pơ̭i gổm Mươ̒ng, hwa̭ xi̭ Vṷ Dức Hiểw chiê xé: "la̒ môô̭ch ngḙ̂ xi̭, tôi moong hảw văn hwả kôô̒ng ngḙ̂ thwâ̭t kỏ thế ti tôi pơ̭i ha̒ kôô̒ng fát tliến, lḙ̂ li̭ch xứ văn hwả tí xảng tác kâw tliḙ̂n ngḙ̂ thwâ̭t. Cho dêênh, tloong 10 năm kwa ta̒n tôi thươ̒ng tố tlức workshop kôô̒ng festival ngḙ̂ thwâ̭t, ta̒n tlương tli̒nh tloong nước pơ̭i kuốc tể tí zởi thiḙ̂w wê̒l gổm Mươ̒ng. Wa̒i mṷc dích zaw lưw, tlaw tối ngê̒ ngiḙ̂p, kải tôi moong hảw nhất la̒ tí ta̒n ngḙ̂ xi̭ thi̒m hiếw wê̒l văn hwả bán diḙ̂ kuố zân tôô̭c Mươ̒ng pô̭ tluổ pơ̭i văn hwả Viḙ̂t Nam pô̭ tlung. Ngḙ̂ xi̭ ka̭ thi̒m ản dố nguô̒n kám hửng pơ̭i xảng tác ớ gổm Mươ̒ng i tlỉnh la̒ keẻnh thăi nổl za̒i tí zởi thiḙ̂w wê̒l văn hwả Mươ̒ng têểnh kôô̭ng dôô̒ng tloong nước pơ̭i kuốc tể”. 

Khăw 10 năm nô̭ lư̭c chăng tlâ̒ng ngí, gổm Mươ̒ng i ta̒ kỏ ản pước tiển mởi, dâ̒n ản di̭nh bi̭ ản kải thên tloong la̒ng gổm Viḙ̂t. Năm 2014, ta̒n thă̒nh fấm tâ̒w tiên kuố gổm Mươ̒ng ản tlưng pă̒i ớ tliến la̭m kỏ thên "Mươ̒ng Ceramic” ớ khổ 83 Xwân Ziḙ̂w, Ha̒ Nô̭i. Năm 2017, workshop "Gổm Mươ̒ng” kwi tṷ kôô̒ng môô̭ch khâi hơn 30 ngḙ̂ xi̭ diêw khắc hwa̭ xi̭ ươ xảng tác gổm pớ khắp nơi têểnh tlư̭c tiếp ta̭w tác, tí la̭i ta̒n kinh ngiḙ̂m, kắch la̒ mởi kôô̒ng thă̒nh fấm chất lươ̭ng. 

Tí zoong ta̒n tác fấm gổm Mươ̒ng têểnh khânh hơn pơ̭i mo̭l zân ươ ngḙ̂ thwâ̭t Thú dô, xư̭ kiḙ̂n "Bớ xướng gổm Mươ̒ng” ziḙ̂n tha paw khảng 8/2024 ớ Ha̒ Nô̭i ản hwa̭ xi̭ Vṷ Dức Hiểw kôô̒ng kôô̭ng xư̭ ta̒ tă̒i kôông chwấn bi̭ nhân zi̭p kí niḙ̂m 10 năm hwa̭t dôô̭ng kuố xướng. Hơn 130 tác fấm ản cho̭n tlưng pă̒i têểnh tư̒ ngḙ̂ xi̭, tác zá i ta̒ tham za xảng tác ớ xướng gổm Mươ̒ng tloong 10 năm kwa. Diḙ̂ tlí khổ 85 Nhâ̭t Chiêw tlớ thă̒nh miểng tlưng pă̒i, bớ kướ ha̒ng ngă̒i tỏn kôông chủng kôô̒ng zu kheéch kwan tâm, ươ gổm Mươ̒ng pô̭ tluổ kôô̒ng pơ̭i ngḙ̂ thwâ̭t gổm pô̭ tlung.


KÁC TIN KHÁC


Khai thác văn hwả ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ tí fát tliến zu li̭ch

La̒ diḙ̂ pa̒n hô̭i tṷ tư̒ zả tli̭ văn hwả dă̭c xắc kuố ta̒n zân tôô̭c thiếw khổ, hwiḙ̂n Da̒ Bắc xác di̭nh văn hwả la̒ nguô̒n lư̭c kwan tloo̭ng tí fát tliến zu li̭ch. Ni la̒ hưởng ti ta̒ ản Ngi̭ kwiết Da̭i hô̭i Dáng bô̭ hwiḙ̂n lâ̒n thử XXV, nhiḙ̂m ki̒ 2020 - 2025 pô̭ ho̭. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n tâ̭p tlung lă̭nh da̭w, chí da̭w la̒ dôô̒ng bô̭ ta̒n kắch la̒ tí fát tliến văn hwả tê̒w pơ̭i fát tliến zu li̭ch kôô̒ng ta̒n hwa̭t dôô̭ng kinh tể, pớ di̭ la̒ thêm dôô̭ng lư̭c xâi zư̭ng nôông thôn mởi.

Báw tô̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c tloong ta̒n kác tlươ̒ng hoo̭c

Khai záng năm hoo̭c 2024 - 2025, Tlươ̒ng Liên kấp Za̭ Hơ̭p (fươ̒ng Hư̭w Ngi̭, thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh) i ta̒ kỏ fâ̒n tỏn kheéch dă̭c biḙ̂t. Di̭ la̒ ma̒n tli̒nh tẩw Chiêng Mươ̒ng zo ta̒n hoo̭c xinh biếw ziḙ̂n. Ka̒ng bất ngơ̒ hơn khi ngôl tlươ̒ng hiḙ̂n da̭i khươ̭ tlung tâm thă̒nh fổ kwan tâm báw tô̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c. tlươ̒ng i ta̒ thă̒nh lâ̭p dô̭i Chiêng Mươ̒ng kuố hoo̭c xinh, mơ̒i ngḙ̂ nhân ưw tủ Bu̒i Tiển Xô, xa̭ Vi̭nh Dôô̒ng (Kim Bôi) têểnh chwiê̒n dă̭i chiêng Mươ̒ng kôô̒ng pơ̭i nha̭c kṷ zân tôô̭c Mươ̒ng… Ni tlí la̒ môô̭ch tloong tư̒ ngôl tlươ̒ng tlêênh diḙ̂ pa̒n tính Hwa̒ Bi̒nh tang hết khức tí la̒ pơ̭i kỏ ta̒n kắch la̒ khác ha̒ tí báw tô̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c.

Kỏ tư̒ ta̒n hwa̭t dôô̭ng báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ zi xán văn hwả zân tôô̭c thiếw khổ

Hwa̒ Bi̒nh la̒ khả kướ paw kuố bu̒ng Tâi Bắc kỏ 6 zân tôô̭c tlỉnh (Mươ̒ng, Kinh, Tă̒i, Thải, Zaw, Môông) kôô̒ng khôổng tê̒w pơ̭i ha̒, tloong di̭ zân tôô̭c Mươ̒ng chiểm khwáng 64%. Mơ̭i mo̒ zân tôô̭c kỏ tliê̒n thôổng văn hwả tluổ. Ta̒n năm kwa, kôô̒ng pơ̭i nô̭ lư̭c kuố ta̒n kác kấp wí Dáng, tlỉnh kwiê̒n kô dôô̒ng ba̒w ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ, tính i ta̒ la̒ ản tư̒ kết kwá tloong kôông tác báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng.

Hwiḙ̂n Mai Châw báw tô̒n pơ̭i fát tliến ta̒n la̒ng bán zu li̭ch tê̒w pơ̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng

La̒ hwiḙ̂n bu̒ng kaw kuố tính, Mai Châw kỏ 7 zân tôô̭c tê̒w khôổng lô tơ̒i pơ̭i ha̒, tloong di̭ zân tôô̭c thiếw khổ chiểm tlêênh 80%. Ta̒n năm kwa, kôông tác báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng kuố ta̒n zân tôô̭c tê̒w pơ̭i fát tliến zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n i ta̒ ản zi̒n zư̭, khai thác hiḙ̂w kwá.