Zư̭ zi̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c ka̭ no̒ i ản ta̒n kác kấp wí Dáng, tlỉnh kwiê̒n tính Hwa̒ Bi̒nh ản koi la̒ nhiḙ̂m bṷ kwan tloo̭ng tloong xu thể hô̭i nhâ̭p kuốc tể.


Dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Mươ̒ng bán Zang Mô̭, xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong zư̭ zi̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả tliê̒n thôổng tí fát tliến zu li̭ch.

Hwa̒ Bi̒nh kỏ 6 zân tôô̭c tlỉnh kôô̒ng khôổng, mơ̭i mo̒ zân tôô̭c kỏ bán xắc văn hwả tluổ kôô̒ng pơ̭i ta̒n zi xán văn hwả bâ̭t thế, fi bâ̭t thế khả la̒ tư̒. Thew kết kwá zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kuố 5 zân tôô̭c thiếw khổ (Mươ̒ng, Thải, Tă̒i, Zaw, Môông) kuố tính kỏ 786 zi xán thuô̭c 7 lwa̭i hi̒nh. Ká thắi tính zấp ni̒ kỏ 292 diếm zi tích tloong zănh mṷc báw bḙ̂, tloong di̭ 1 zi tích ản xếp ha̭ng kấp kuốc za dă̭c biḙ̂t, 39 zi tích kấp kuốc za, 71 zi tích kấp tính. Tính ko̒n zư̭ ha̒ng tlăm chiếc tlôổng tôô̒ng, khwáng 12.000 chiêng. Ta̒n zi xán văn hwả dôô̭c dảw kuố ta̒n zân tôô̭c Hwa̒ Bi̒nh ko̒n ản dố ớ tloong ta̒n lḙ̂ hô̭i tliê̒n thôổng, ziḙ̂n xởng zân zan, tỉn ngươ̭ng, tâ̭p kwản xa̭ hôi… Tloong di̭ kỏ ta̒n za xán zả tli̭ ớ tâ̒m thể zởi.

Thơ̒i zan kwa, kôô̒ng pơ̭i wiḙ̂c paw kuô̭c kuố ta̒n kấp, ngă̒nh, úng hô̭ pơ̭i tham za kuố kôô̭ng dôô̒ng ta̒n kác zân tôô̭c, bán xắc văn hwả zân tôô̭c ản fát hwi pơ̭i khắng di̭nh ho̭ nét. Kôô̒ng pơ̭i mo Mươ̒ng pơ̭i ngḙ̂ thwâ̭t chiêng Mươ̒ng. Lḙ̂ hô̭i khai ha̭ zân tôô̭c Mươ̒ng, Tli thức zân zan Li̭ch Tle zân tôô̭c Mươ̒ng, Tâ̭p kwản pơ̭i tỉn ngươ̭ng Keng Loỏng zân tôô̭c Thải, hwiḙ̂n Mai Châw ản kôông nhâ̭n la̒ zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kuốc za. Tảng kế, tính i ta̒ la̒ xoong hô̒ xơ zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tli̒nh Thú tưởng Chỉnh fú dḙ̂ tli̒nh UNESCO kôông nhâ̭n la̒ zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kuố nhân lwa̭i kâ̒n báw bḙ̂ khấn kấp. Tính i tliến khai Dê̒ ản dă̭i pơ̭i hoo̭c thiểng zân tôô̭c Mươ̒ng. Tư̒ ngi̭ kwiết chwiên dê̒ wê̒l fát tliến văn hwả, zu li̭ch i ta̒ ản ban hă̒nh pơ̭i tố tlức hiḙ̂w kwá tlêênh kơ xớ fát hwi ta̒n zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng. Zi xán văn hwả la̒ ta̒i xán tlung kuố kôô̭ng dôô̒ng ta̒n kác zân tôô̭c tloong tính; ta̒i ngwiên tí fát tliến zu li̭ch, la̒ xinh tha xinh kể cho mo̭l zân.

Mé, ta̒n năm khânh ni, chăng tlí ớ thă̒nh fổ mo̒ ká ta̒n bu̒ng nôông thôn tloong tính, diê̒w kiḙ̂n khôổng, tiḙ̂n ngi xinh thải, lổi khôổng tang kỏ thăi tối tư̒. Wiḙ̂c thăi tối ni̒ chăng tlí ớ tơ̒i khôổng bâ̭t chất mo̒ ngăl ká tloong tơ̒i khôổng tinh thâ̒n pơ̭i kắch ngẳm ngi̭.

Tlước thư̭c tể di̭, ta̒n kác kấp wí dáng, tlỉnh kwiê̒n tloong tính xác di̭nh zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c la̒ nhiḙ̂m bṷ kwan tloo̭ng, kấp bắch. Dôô̒ng chỉ Lưw Hwi Linh, Fỏ Zảm dôốc Xớ Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch cho hăi: Ngă̒nh i ta̒ tham mưw WBNZ tính tê̒w pơ̭i ta̒n Xớ, ngă̒nh, diḙ̂ fương tiếp tṷc la̒ ta̒n tlỉnh xắch văn hwả dă̭c thu̒ dổi pơ̭i dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ tlêênh diḙ̂ pa̒n tính; ngỏ xwát, diê̒w tlính, bố xung tí la̒ xoong ta̒n tlỉnh xắch ta̒ kỏ kôô̒ng ngiên kửw ban hă̒nh ta̒n tlỉnh xắch mởi tí dáp ửng iêw kâ̒w fát tliến ta̒n bu̒ng zân tôô̭c thiếw khổ pơ̭i nhiḙ̂m bṷ kôông tác zân tôô̭c tloong zai dwa̭n mởi. Báw bḙ̂ văn hwả ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ kỏ ngwi kơ mai môô̭ch, gẳn kết chă̭t ta̒n hwa̭t dôô̭ng xâi zư̭ng tơ̒i khôổng văn hwả kôô̒ng nhiḙ̂m bṷ fát tliến kinh tể - xa̭ hô̭i hơ̭p pơ̭i tơ̒ng khu bư̭c, tơ̒ng bu̒ng, tơ̒ng zân tôô̭c pơ̭i tỉn ngươ̭ng, tôn zảw.

Pên keḙnh di̭, Xớ Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch tê̒w pơ̭i ta̒n ngă̒nh tấi thẳn kôông tác báw tô̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ tê̒w pơ̭i ta̒n tlương tli̒nh fát tliến kinh tể, ngê̒ thú kôông tliê̒n thôổng, zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng, báw tô̒n ta̒n la̒ng, bán zân tôô̭c thiếw khổ. Ưw tiên dâ̒w tư cho wiḙ̂c zư̭ zi̒n pơ̭i fát hwi ta̒n lwa̭i hi̒nh ngḙ̂ thwâ̭t biếw ziḙ̂n tliê̒n thôổng, khwiển khích hwa̭t dôô̭ng ngiên kửw, xưw tâ̒m, fṷc hô̒i pơ̭i fát tliến môô̭ch khổ lwa̭i hi̒nh ngḙ̂ thwâ̭t tliê̒n thôổng kỏ ngwi kơ thất chwiê̒n; chwiê̒n dă̭i pơ̭i zởi thiḙ̂w zi xán văn hwả kuố kôô̭ng dôô̒ng kác zân tôô̭c thiếw khổ tlêênh diḙ̂ pa̒n tính. Tlủ tloo̭ng chwiê̒n thôông, nơng kaw nhâ̭n thức wê̒l fát tliến ta̒n ngă̒nh kôông ngiḙ̂p văn hwả tê̒w pơ̭i fát tliến kinh tể - xa̭ hô̭i. Twiên chwiê̒n, xúc tiển dâ̒w tư fát tliến ta̒n ngă̒nh kôông ngiḙ̂p văn hwả kỏ lơ̭i thể, tiê̒m năng. Tâ̭p tlung ngỏ xwát, xâi zư̭ng, bố xung pơ̭i la̒ xoong kơ chể, tlỉnh xắch fát tliến ngă̒nh kôông ngiḙ̂p văn hwả, ta̒n tlỉnh xắch ưw da̭i, hô̭ tlơ̭ thu hút dâ̒w tư: Xâi zư̭ng bô̭ tlí tiêw thôổng kê cho ta̒n ngă̒nh kôông ngiḙ̂p văn hwả. Da̒w ta̭w, fát tliến nguô̒n nhân lư̭c chwiên ngiḙ̂p cho ta̒n ngă̒nh kôông ngiḙ̂p văn hwả. Ửng zṷng kôông ngḙ̂ thôông tin, nơng kaw chất lươ̭ng zi̭ch bṷ văn hwả. Fát tiến thi̭ tlươ̒ng, tơ̒ng pước la̒ dêênh kôô̭ng dôô̒ng mo̭l puôn paảnh xán fấm zi̭ch bṷ văn hwả tloong tính thôông kwa hwa̭t dôô̭ng kwáng bả, nơng kaw khá năng têểnh ản khânh, xứ zṷng ta̒n xán fấm zi̭ch bṷ văn hwả kuố kôô̭ng dôô̒ng.


KÁC TIN KHÁC


Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.