Tli thức zân zan li̭ch tle zân tôô̭c Mươ̒ng ản kôô̭ng dôô̒ng Mươ̒ng xỏm Mô̭, xa̭ Bi̒nh Thănh (Kaw Foong) lưw zư̭, tlưng pă̒i pơ̭i ngỏ paw ta̒n kinh ngiḙ̂m tloong kuốc khôổng.

Mo̭l Mươ̒ng Pi kỏ kắch tỉnh li̭ch khác pơ̭i mo̭l Mươ̒ng ớ pu̒ng khác, hôốc la̒ kắch tỉnh "ngă̒i lui khảng têểnh”. Khảng Chiêng li̭ch Mươ̒ng Pi ửng pơ̭i khảng 10 li̭ch Mươ̒ng ta̒n miểng khác pơ̭i khảng 10 âm li̭ch kuố mo̭l Kinh.

Li̭ch Mươ̒ng thew tliê̒n thwiết Mươ̒ng ản la̒ dêênh paw thơ̒i tâ̒w buô Zi̭t Za̒ng kuố mo̭l Mươ̒ng. Li̭ch ản la̒ dêênh tâ̒w tiên ớ Mươ̒ng Pi, tức la̒ ản la̒ paw thơ̒i Hu̒ng Vương zư̭ng nước. Tliḙ̂n kế hă̒ng, paw thơ̒i Hu̒ng vương, nha̒ buô kỏ lâ̒n ti tlêênh thwiê̒n, zo chăng tí ỉ la̒ tlé môô̭ch biên ngoo̭c kwỉ. Tư̒ thơ̭ lă̭n ta̒i zói ản hôốc têểnh, mé chăng môô̭ch ăi thi̒m ản dố. Nha̒ buô cho hôốc ká thắi ta̒n da̭w xi̭ nối thiểng tloong nước tí zo̒ thi̒m biên ngoo̭c, mé tê̒w chăng ản. Môô̭ch hôm kỏ thố lang Mươ̒ng Pi, ta̒i zói nối thiểng tloong Mươ̒ng xin paw iết kiển nha̒ buô. Khăw khi ngỏ môô̭ch kwé pă̒ng chân ka̒, bi̭ thố lang ni̒ pô̭ pơ̭i buô la̒, biên ngoo̭c di̭ tang tơ̭i zơ̒ thôốch tí tlớ wê̒l pơ̭i buô. Têểnh ngă̒i thử 6, kế pớ ngă̒i biên thố lang tlé kwé, kỏ mo̭l zân ti teẻnh mươ̭ng zoong zơng buô môô̭ch kon kả we̒l to, bươ̒ pắt ản ớ chơ̒ khôông, Mo̭l la̒ pếp kuố buô bố kả, ản dố tloong tlôô̭ng kả môô̭hc biên ngoo̭c lảng. Thi̒m ản ngoo̭c, nha̒ buô pui mơ̒ng,cho hôốc biên thố lang paw thướng cho tư̒ châw bẳw ngoo̭c nga̒, mé thố lang Mươ̒ng Pi chăng lḙ̂, tlí xin nha̒ buô tha ân môô̭ch wiḙ̂c tí cho zân bu̒ng thố lang kai kwán ngă̒i thi̒ lu̒i môô̭ch ngă̒i pơ̭i khảng tả la̭i lêênh khởm hơn pa khảng. Ản dố wiḙ̂c ni̒ tư̒ ỉ ngiḙ̂, nha̒ buô ưng thwâ̭n liê̒n cho lâ̭p da̒n tể kảw tlơ̒i tất tlửng zảm. Pớ di̭, mo̭l Mươ̒ng ớ Mươ̒ng Pi lâ̭p li̭ch pơ̭i zư̭ ma̭i wê̒l khăw ni̒.

La̒ kư zân bán diḙ̂, kỏ li̭ch xứ lô tơ̒i, khởm la̒ ản têểnh tli̒nh dô̭ văn minh, mo̭l Mươ̒ng kỏ li̭ch tluổ la̒ kải kỏ tư̒ kơ xớ. Li̭ch Mươ̒ng Pi khả tli tiết, cho dố ho̭ zơ̒, twâ̒n, khảng, kwỉ pơ̭i năm. Môô̭ch ngă̒i kuố mo̭l Mươ̒ng kỏ 16 zơ̒ (môô̭ch zơ̒ khânh pă̒ng 1,5 zơ̒ kuố mo̭l Kinh) mơ̭i khảng kỏ 29 – 30 ngă̒i, chiê la̒ 3 twâ̒n, mơ̭i twâ̒n kỏ 10 ngă̒i, mơ̭i năm kỏ 12 khảng, chiê la̒ 4 kwỉ.

Li̭hc kỏ dă̭c diếm la̒: Li̭ch tlăng thew khảng pơ̭i twâ̒n (Mo̭l Mươ̒ng thew ngỏ bâ̭ô̭nn kuố tlăng tí la̒ tha li̭ch) kôô̒ng pơ̭i li̭ch hâ̭w bâ̭t thew năm.

Li̭ch Mươ̒ng Pi kỏ ắnh hướng khu têểnh kon mo̭l kôô̒ng tloong ta̒n xinh hwa̭t kuố xa̭ hô̭i Mươ̒ng. Li̭ch Mươ̒ng Pi i tư̭ zởi ha̭n khôông zan kuố nả. Thă̒nh ngư̭ "ngă̒i lui khảng têểnh” chăng zoong tỉnh fố biển têểnh mớc da̭i ziḙ̂n cho ta̒n bu̒ng Mươ̒ng mo̒ tlí tô̒n ta̭i ớ Mươ̒ng Pi, nả kỏ ỉ ngiḙ̂ thư̭c tiêxn tloong nôông ngiḙ̂p, tli fổi ta̒n xinh hwa̭t văn hwả bu̒ng Mươ̒ng Pi.

Kôô̒ng pơ̭i ta̒n zả tli̭ dôô̭c dảw, da̭c biḙ̂t di̭, li̭ch tle zân tôô̭c Mươ̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh (kôô̒ng pơ̭i lḙ̂ hô̭i tliê̒n thôổng Khai Ha̭ zân tôô̭c Mươ̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh; ngḙ̂ thwâ̭t muổ Keng Loỏng zân tôô̭c Thải, hwiḙ̂n Mai Châw) i ta̒ ản Bô̭ Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch zoong paw zeenh mṷc zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kuốc za.

Pên keḙnh di̭ ko̒n tư̒ zi xán khác kuố zân tôô̭c Mươ̒ng an teẻnh zả kaw, kôô̒ng ta̒n nét bán xắc văn hwả dôô̭c dảw nhơ: Tlôổng Mươ̒ng, Chiêng Mươ̒ng, mô̭ Mươ̒ng, chư̭ biết - thiểng pô̭, la̒ng Mươ̒ng… Tlỉn ta̒n kải thể hḙ̂ ti tlước tí la̭i i ta̒ la̒ ză̒w thêm bán xắc văn hwả Mươ̒ng chăng tlí thu hút ản kwan tâm kuố ta̒n nha̒ nggiên kửw, nha̒ kháw kố, xưw tâ̒m zân zan… mo̒ ko̒n la̒ dêênh ản xăi mê kuố zu kheéch khânh xa mơ̭i khi têểnh Hwa̒ Bi̒nh.

KÁC TIN KHÁC

Bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c tối thăi nhơ̒ mô hi̒nh zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng

Lưw zư̭ bán xắc văn hwả Hwa̒ Bi̒nh

Thiêng liêng Lḙ̂ Kă̒w ngư, thá hwa dăng tlêênh khôông Da̒

Báw ta̒ng Zi xán văn hwả Mươ̒ng lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

---

Xa̭ Hơ̭p Tiển zư̒ bán xắc văn hwả zân tô̭c Mươ̒ng

Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t ti têểnh bu̒ng khỏ - Lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.