Báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng la̒ nhiḙ̂m bṷ kấp thiết tloong bổi kắnh ngă̒i măi, tư̒ zả tli̭ tliê̒n thôổng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch. Kwả tli̒nh ni̒ chăng tlí to̒i hói nô̭ lư̭c tloong wiḙ̂c zư̭ zi̒n bán xắc, mo̒ ko̒n ti tôi pơ̭i lwa̭i tá hú tṷc la̭c hâ̭w, fát tliến tơ̒i khôổng văn hwả mởi kóp fâ̒n la̒ dêênh ta̒n zả tli̭ pê̒n bư̭ng cho kôô̭ng dôô̒ng zân tôô̭c Mươ̒ng ớ Hwa̒ Bi̒nh.

Kôô̒ng pơ̭i khắng di̭nh ta̒n kết kwá la̒ ản tloong wiḙ̂c zư̭ zi̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng, dôô̒ng chỉ Kwắch Thi̭ Kiê̒w, Zảm dôốc Xớ Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch cho la̒: Tác dôô̭ng kuố mă̭t tlải kơ chể thi̭ tlươ̒ng la̒ cho môô̭ch bô̭ fâ̭n nhân zân chă̭l thew zả tli̭ bâ̭t chất, dâ̒n teẻnh bất zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng. Môô̭ch khổ lwa̭i hi̒nh zi xán văn hwả tloong kho ta̒ng zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh kỏ ngwi kơ mai môô̭ch, thất chwiê̒n. Wiḙ̂cc dâ̒w tư cho kôông tác báw tô̒n pơ̭i fát hwi bán xắc hwả zân tôô̭c Mươ̒ng chuô xửng pơ̭i zả tli̭ kuố zi xán. Tư̒ zi xán văn hwả kỏ zả tli̭ kuố zân tôô̭c Mươ̒ng chuô ản dâ̒w tư ngiên kửw, xưw tâ̒m, fṷc zư̭ng tí báw tô̒n. Kôông tác kiếm kê khwa hoo̭c wê̒l zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ko̒n ha̭n chể; wiḙ̂c ngiên kửw lâ̭p hô̒ xơ zi xán tí dê̒ ngi̭ zoong paw Zeenh mṷc zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kuốc za ko̒n éw.

Kôông tác twiên chwiê̒n, kwáng bả, zởi thiḙ̂w zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh chuô ản hiḙ̂w kwá. Kơ xớ bâ̭t chất pơ̭i tố tlức hwa̭t dôô̭ng tlưng bă̒i zởi thiḙ̂w zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh ớ Báw ta̒ng tính chuô hấp zâ̭n. Kôông tác xa̭ hô̭i hwả hwi dôô̭ng ta̒n nguô̒n lư̭c dâ̒w tư cho báw tô̒n, fát hwi zi xán văn hwả ko̒n ha̭n chể. Kôô̒ng pơ̭i di̭ la̒ ti̒nh tla̭ng xâm ha̭i zi tích, lô̭m zi bâ̭t, kố bâ̭t zân tôô̭c Mươ̒ng ko̒n kỏ. Môô̭ch khổ zi tích thuổng kấp mé chuô ản dâ̒w tư tlu̒ng tu, tôn ta̭w. Chuô kỏ tlỉnh xắch da̭i ngô̭ dổi pơ̭i ngḙ̂ nhân tang nẳm zư̭ zi xán văn hwả kuố zân tôô̭c Mươ̒ng, nhất la̒ ta̒n ngḙ̂ nhân ản foong tă̭ng zeenh hiḙ̂w "Ngḙ̂ nhân Nhân zân”, "Ngḙ̂ nhân ưw tủ” tham za chwiê̒n dă̭i zi xán cho thể hḙ̂ tlé.

Kôô̒ng tâm tư wê̒l ta̒n khỏ khăn tloong kôông tác fát hwi zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng, ngḙ̂ nhân Bu̒i Văn Rứm, xỏm Râ̭m Ko̭, xa̭ Thươ̭ng Kôốc (La̭c Xơn) chiê xé: Tư̒ zi xán văn hwả, tloong di̭ kỏ Mo Mươ̒ng la̒ ta̒n "bẳw bâ̭t” kuố văn hwả Mươ̒ng tang dâ̒n bi̭ mai môô̭ch. Ta̒n tôi i ko̒n dam mê, chi̭w khỏ zư̭ zi̒n, ta̒n kải lo tư̒ nhất la̒ zất khỏ thi̒m ản mo̭l tlé kể kâ̭n tí chwiê̒n dă̭i…

Thẩm kwan diếm kuố kổ Tôống Bỉ thư Ngwiḙ̂n Fủ Tloo̭ng tư̒ lâ̒n pô̭ ớ Hô̭i ngi̭ Văn hwả twa̒n kuố năm 2021: "văn hwả la̒ hô̒n kốt kuố zân tôô̭c, pô̭ lêênh bán xắc kuố zân tôô̭c. văn hwả ko̒n thi̒ zân tôô̭c ko̒n…” hưởng têểnh cho fát tliến kuố nê̒n văn hwả zân tôô̭c. Ngẳm ản ta̒n theéch thức tloong kwả tli̒nh fát tliến, tính Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ tliến khai tư̒ kắch tí báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Lâ̒n tâ̒w tiên wiḙ̂c báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng pơ̭i nê̒n văn hwả Hwa̒ Bi̒nh ản xác di̭nh la̒ khâw dô̭t fả chiển lươ̭c kuố tính. Ban Thươ̒ng bṷ Tính wí i ta̒ tâ̭p tlung lă̭nh da̭w, chí da̭w tliến khai ta̒ zái fáp tú tể tí văn hwả Mươ̒ng ản lưw zư̭, fát tliến pơ̭i lan hôô̭ng tloong tơ̒i khôổng kôô̭ng dôô̒ng. Mṷc tiêw báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng tloong bổi kắnh mởi ản gẳn pơ̭i nguô̒n lư̭c thư̭c hiḙ̂n.

Năm 2023, tính ban hă̒nh Dê̒ ản Báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng pơ̭i nê̒n văn hwả Hwa̒ bi̒nh zai dwa̭n 2023 - 2030. Dê̒ ản zee̒nh nguô̒n lư̭c tlêênh 500 tí dôô̒ng tí dâ̒w tư báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng pơ̭i nê̒n văn hwả Hwa̒ Bi̒nh. Tloong di̭, tố tlức lâ̭p kwi hwă̭ch, tâ̭p tlung nguô̒n lư̭c dâ̒w tư xâi zư̭ng Khu báw tô̒n khôông zan văn hwả zân tô Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến zu li̭ch ớ hwiḙ̂n Tân La̭c. Tloong dê̒ ản pô̭ têểnh ta̒n wiḙ̂c kâ̒n fái la̒ nhơ: Tố tlức ngiên kửw, xưw tâ̒m ta̒n zi xán văn hwả kỏ zả tli̭ wê̒l li̭ch xứ, khwa hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t, thấm mi̭ kuố zân tôô̭c Mươ̒ng tí tlưng bă̒i zởi thiḙ̂w, kwáng bả; xâi zư̭ng ta̒n xán fấm văn hwả zoong dă̭c tlưng kuố zân tôô̭c Mươ̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh ản kheéch thăm kwan zu li̭ch. Lâ̭p báw bḙ̂, fát hwi văn hwả zân tôô̭c tlước ngwi kơ mai môô̭ch zo ta̒n ngḙ̂ nhân nẳm zư̭ zi xán văn hwả ta̒ kaw thuối. Fṷc zư̭ng, fát hwi ta̒n lḙ̂ hô̭i tliê̒n thôổng dă̭c xắc, tlang fṷc chwiê̒n thôông, nha̒ khaa̒nh tliê̒n thôổng, hát zân ka, ngḙ̂ thwâ̭t chiêng Mươ̒ng, mo Mươ̒ng kôô̒ng foong tṷc tâ̭p kwản thôốch tḙp kuố zân tôô̭c Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh. Dâ̒w tư khôi fṷc, tôn ta̭w môô̭ch khổ zi tích zoong dă̭c xắc kiển tlúc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng ta̒ bi̭ mai môô̭ch.

Tảng kế nhơ, fṷc chể 20 tlôổng dôô̒ng kỏ zả tli̭ ớ Báw ta̒ng tính tí báw kwán pơ̭i tlưng bă̒i zởi thiḙ̂w wê̒l zi xán tlôổng dôô̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh. Cho̭n 5 diếm zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng zân tôô̭c Mươ̒ng dâ̒w tư hô̭ tlơ̭ khôi fṷc nha̒ khaa̒nh Mươ̒ng tliê̒n thôổng tí báw tô̒n khôông zan văn hwả kuố mo̭l Mươ̒ng. Ngiên kửw, dê̒ xwất wiḙ̂c xâi zư̭ng hô̒ xơ khwa hoo̭c tli̒nh xếp ha̭ng Zi tích kuốc za dă̭c biḙ̂t zeenh lam thẳng kắnh dổi pơ̭i Kwâ̒n thế hang dôô̭ng chuô̒ Tiên, xa̭ Fủ Ngiḙ̂, hwiḙ̂n La̭c Thwí. Wê̒l zi xán văn hwả fi bâ̭t thế, la̒ xoong hô̒ xơ khwa hoo̭c zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tli̒nh Thú tưởng Chỉnh fú tli̒nh tố tlức UNESCO gi zănh paw zănh khắch zi xán văn hwả kâ̒n báw bḙ̂ khấn kấp. Kiếm kê, xưw tâ̒m, tư liḙ̂w hwả, khôi fṷc, fát hwi zi xán văn hwả fi bâ̭t thế zân tôô̭c Mươ̒ng wê̒l tâ̭p kwản xa̭ hô̭i pơ̭i tỉn ngươ̭ng tliê̒n thôổng, ngḙ̂ thwâ̭t tli̒nh ziḙ̂n zân zan, ngê̒ thú kôông tliê̒n thôổng, tli thức zân zan, thiểng pô̭, chư̭ biết, ngư̭ văn zân zan.

Pên keḙnh di̭, tiếp tṷc kwan tâm zoong văn hwả Mươ̒ng paw tlương tli̒nh záng dă̭i, tố tlức ta̒n hwa̭t dôô̭ng ngwa̭i khwả tí hoo̭c xinh hăi dẳi ản pơ̭i tlân tloo̭ng Zi xán văn hwả zân tôô̭c. Kỏ tlỉnh xắch hô̭ tlơ̭ ngḙ̂ nhân mo, chiêng Mươ̒ng, khwiển khích hoo̭c xinh, kản bô̭, kôông chức mă̭c tlang fṷc Mươ̒ng paw thử Hal ha̒ng twâ̒n. Khai thác zu li̭ch văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zu li̭ch xinh thải, ngí zươ̭ng. Xâi zư̭ng thư biḙ̂n khổ wê̒l mo Mươ̒ng kôô̒ng hḙ̂ thôổng zư̭ liḙ̂w chiêng Mươ̒ng. Fát tliến ngă̒nh kôông ngiḙ̂p xảng ta̭w chuông pái thố kấm, nha̭c kṷ Mươ̒ng tlớ thă̒nh xán fấm kwa̒ tă̭ng zu li̭ch…

Tí tiếp tṷc báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng, tính Hwa̒ Bi̒nh tâ̭p tlung paw wiḙ̂c zảw zṷc, nơng kaw ngẳm ngi̭ cho thể hḙ̂ tlé wê̒l tâ̒m kwan tloo̭ng kuố zi xán văn hwả. Kôô̒ng pơ̭i di̭, fát tliến zu li̭ch văn hwả i la̒ hưởng ti tiê̒m năng. Pă̒ng kắch xâi zư̭ng ta̒n tour zu li̭ch tlái ngiḙ̂m văn hwả Mươ̒ng, zởi thiḙ̂w, kwáng bả zi xán văn hwả têểnh zu kheéch, kôô̒ng pơ̭i ta̭w la̒ tha ản nguô̒n thu nhâ̭p cho kôô̭ng dôô̒ng diḙ̂ fương, kóp fâ̒n báw tô̒n, fát hwi ta̒n zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng.

Kôô̒ng pơ̭i tlung thăi kuố ta̒n kấp wí, tlỉnh kwiê̒n, ngḙ̂ nhân, kôô̭ng dôô̒ng pơ̭i ta̒n mo̭l tâm hwiết, văn hwả Mươ̒ng xḙ tiếp tṷc ản báw tô̒n pơ̭i fát hwi, chăng tlí nhơ môô̭ch z xán kwỉ bẳw kuố mo̭l Mươ̒ng, mo̒ ko̒n la̒ nét văn hwả dă̭c xắc tloong kho ta̒ng văn hwả Viḙ̂t Nam.