Khảng Pa âm li̭ch, paw ka̭ lo̭ i ta̒ pẻn hă̭ch xeenh tôô̒ng, pa̒ kon mo̭l Mươ̒ng Tlỏ ớ xa̭ Lô̭ Xơn (Tân La̭c) tả la̭i pui mơ̒ng pước paw lḙ̂ hô̭i teẻnh kả pển tliê̒n thôổng – môô̭ch ngi lḙ̂ văn hwả ko̒n hôốc la̒ lḙ̂ "thuổng tôô̒ng la̒ kó lo̭”. Lḙ̂ hô̭i la̒ zi̭p kết nổl kon mo̭l pơ̭i thiên nhiên, khâi hơ têểnh ngă̒i măi, nuôi zươ̭ng loo̒ng ơn pơ̭i ỉ thức báw bḙ̂ môi tlươ̒ng tloong mơ̭i mo̒ mo̭l zân bu̒ng mươ̒ng nơi ni̒.

Báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng la̒ nhiḙ̂m bṷ kấp thiết tloong bổi kắnh ngă̒i măi, tư̒ zả tli̭ tliê̒n thôổng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch. Kwả tli̒nh ni̒ chăng tlí to̒i hói nô̭ lư̭c tloong wiḙ̂c zư̭ zi̒n bán xắc, mo̒ ko̒n ti tôi pơ̭i lwa̭i tá hú tṷc la̭c hâ̭w, fát tliến tơ̒i khôổng văn hwả mởi kóp fâ̒n la̒ dêênh ta̒n zả tli̭ pê̒n bư̭ng cho kôô̭ng dôô̒ng zân tôô̭c Mươ̒ng ớ Hwa̒ Bi̒nh.

Ngỏ paw tlang fṷc mo̭l ỉ pả, kỏ thế ản dố ta̒n nét văn hwả kuố zân tôô̭c Mươ̒ng, Thải, Zaw, Môông…

Tloong 2 ngă̒i 12 – 13/4 (tức ngă̒i 15 – 16/3 âm li̭ch), thi̭ tlẩn Vṷ Bán, hwiḙ̂n la̭c Xơn tố tlức lḙ̂ hô̭i dê̒ Tlươ̒ng Kha̭ năm 2025. Lḙ̂ hô̭i ản la̒ la̭i pớ năm 2019, tố tlức di̭nh ki̒ 3 năm/lâ̒n tí dáp ửng nhu kâ̒w văn hwả, tinh thâ̒n kuố mo̭l zân, kóp fâ̒n báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ zi xán.

Văn hwả Mươ̒ng la̒ môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw tloong pức tlănh tư̒ mă̒w kuố nê̒n văn hwả Viḙ̂t Nam. Ngẳm ản ho̭ zả tli̭ kuố zi xán, tloong nô̭ lư̭c báw tô̒n zi xán văn hwả Mươ̒ng, tư̒ kả nhân i ta̒ toỏng kóp tảng kế. Pớ ta̒ lô, ta̒n mo̭l dam mê văn hwả Mươ̒ng i ta̒ la̒ tư̒ hwa̭t dôô̭ng báw tô̒n, kóp fâ̒n zư̭ zi̒n kho ta̒ng zi xán văn hwả bươ̭t thơ̒i zan.

Zân tôô̭c Mươ̒ng la̒ môô̭ch tloong ta̒n zân tôô̭c thiếw khổ ká ớ Viḙ̂t Nam, tâ̭p tlung tlú iểw ớ tính Hwa̒ Bi̒nh. Văn hwả Mươ̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh la̒ kho ta̒ng zi xán foong fủ, cho dố bán xắc dôô̭c dảw kuố zân tôô̭c Mươ̒ng. Kôô̒ng pơ̭i hơn 63% zân khổ kuố tính la̒ mo̭l Mươ̒ng, zân tôô̭c Mươ̒ng i ta̒ xán xinh pơ̭i zư̭ ản tư̒ zả tli̭ văn hwả dă̭c xắc, la̒ dêênh bán xắc tluổ. Zi xán văn hwả kuố mo̭l Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh la̒ ta̒i xán bô zả, la̒ kốt kuố bán xắc zân tôô̭c, cho dố ản tơ̒i khôổng tinh thâ̒n foong fủ kâ̒n ản báw tô̒n pơ̭i fát hwi tloong tơ̒i khôổng hiḙ̂n da̭i.

Ngă̒i 26/3/2025, Hô̭i dôô̒ng bi̒nh cho̭n, tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tiếw biếw xwất xắc 50 năm khăw ngă̒i dất nước thôổng nhất (30/4/1975 - 30/4/2025) ban hă̒nh thôông bảw khổ 35/TB-HĐBC wê̒l kết kwá bi̒nh cho̭n pơ̭i dê̒ kứ tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tính Hwa̒ Bi̒nh tiêw biếw xwất xắc 50 năm khăw ngă̒i dất nước thôổng nhất Thew di̭, la̒ kể hwă̭ch kuố Ban thươ̒ng bṷ Tính wí pơ̭i WBNZ tính Hwa̒ Bi̒nh wê̒l ta̒n hwa̭t dôô̭ng tôống kết 50 năm nê̒n văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t Viḙ̂t Nam khăw ngă̒i dất nước thoỏng nhất, tloong di̭ tố tlức bi̒nh cho̭n, tôn binh tác fấm văn hoo̭c, ngḙ̂ thwâ̭t tiêw biếw, xwất xắc 50 năm.

Tlỉnh thức bớ kướ pớ khảng 2/2025, Khu zu li̭ch xinh thải Ngo̒l Hwa̒ (PriorBay Resort) thuô̭c xa̭ Xuổi Hwa (Tân La̭c) thu hút zu kheéch têểnh khảm fả, tlái ngiḙ̂m ta̒n xán fấm zu li̭ch dắng kấp, dôô̭c dảw pơ̭i hấp zâ̭n.

Hăi dẳi ản ho̭ kải kwan tloo̭ng kuố báw tô̒n zi xán văn hwả la̒ kóp fâ̒n báw bḙ̂, fát hwi hḙ̂ zả tli̭ văn hwả Viḙ̂t Nam, thiết thư̭c fṷc bṷ iêw kâ̒w fát tliến kinh tể – xa̭ hô̭i tloong zai dwa̭n mởi, kấp wí, tlỉnh kwiê̒n tính Hwa̒ Bi̒nh xác di̭nh ni la̒ nhiḙ̂m bṷ then chốt tloong chiển lươ̭c fát tliến văn hwả. Kôô̒ng pơ̭i di̭, hwi dôô̭ng ản ta̒n kác nguô̒n lư̭c, la̒ dêênh dôô̒ng thwâ̭n kuố nhân zân pơ̭i khức mă̭nh kôô̭ng dôô̒ng ta̒n zân tôô̭c tloong zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả.

Tloong thơ̒i ki̒ tiê̒n xứ kuố Hwa̒ Bi̒nh, nối lêênh nhất pơ̭i dă̭c tlưng nhất la̒ nê̒n văn hwả Hwa̒ Bi̒nh. Mo̭l Hwa̒ Bi̒nh tư̭ ha̒w wê̒l li̭ch xứ lô tơ̒i kuố mêê̒nh, la̒ miểng tâ̒w tiên thi̒m ản dố pơ̭i tă̭ch thên kuố môô̭ch nê̒n văn hwả dă̭c tlưng chăng tlí kă̭n tluổ Viḙ̂t Nam mo̒ ko̒n cho ká ta̒n nước Dôông Nam Ả pơ̭i khải Nam Tlung Kuốc: Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh. Pớ wiḙ̂c khai kwâ̭t ta̒n diếm zi tích hang dôô̭ng ớ bu̒ng khṷ pôl Hwa̒ Bi̒nh, năm 1972, nha̒ kháw kố mo̭l Fáp M.colani cho ha hăi dẳi têểnh môô̭ch :thơ̒i da̭i dô̒ khṷ tloong tính Hwa̒ Bi̒nh – Bắc Ki̒”. Têểnh ngă̒i 30/1/1932, nê̒n "Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” i ta̒ ản Da̭i hô̭i ta̒n nha̒ tiê̒n xứ Viḙ̂n Dôông lâ̒n thử nhất ho̭p ớ Ha̒ Nô̭i thươ̒ nhâ̭n.

Hwa̒ Bi̒nh kỏ hal lwa̭i tlôổng Dôông Xơn: lwa̭i I Heger pơ̭i lwa̭i II Heger. Tlôổng Dôông Xơn kỏ khung niên da̭i pớ thể kí IV tlước kôông ngwiên têểnh thể kí V khăw kôông ngwiên.

Hwa̒ Bi̒nh la̒ dêênh dẩw ẩn dổi pơ̭i zu kheéch khânh xa bới bi̒ da za̭ng tloong lổi khôổng, xinh hwa̭t pơ̭i bán xắc văn hwả kuố ta̒n zân tôô̭c eenh ủn. Tlêênh diḙ̂ pa̒n tính kỏ 6 zân tôô̭c tlỉnh kôô̒ng tlung khôổng lô tơ̒i (tôống khổ khânh 90 va̭n zân), kho̭m nhất la̒ zân tôô̭c Mươ̒ng chiểm 63,3% zân khổ; zân tôô̭c Kinh chiểm 27,73%; zân tôô̭c Thải chiểm 3,9%; zân tôô̭c Tă̒i chiểm 2,7%; zân tôô̭c Zaw chiểm 1,7%; zân tôô̭c Môông chiểm 0,52%; ta̒n zân tôô̭c khác chiểm 1,18%. Kôô̒ng pơ̭i li̭ch xứ zư̭ng nước pơ̭i zư̭ nước kuố zân tôô̭c, dôô̒ng ba̒w ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh ka̭ no̒ i dwa̒n kết, chi̭w thương chi̭w khỏ, kỏ ỉ tlỉ fẩn dẩw bươn lêênh fát tliến kinh tể – xa̭ hô̭i. Kôô̒ng pơ̭i, mơ̭i zân tôô̭c thế hiḙ̂n ản bán xắc văn hwả tluổ, dôô̭c dảw, la̒ dêênh nê̒n văn hwả da za̭ng, foong fủ, dă̭c xắc pơ̭i hấp zâ̭n tlêênh tất Hwa̒ Bi̒nh…

Têểnh năm 2025, Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ kỏ kwả tli̒nh thă̒nh lâ̭p tính ản 139 năm (1886 – 2025). Thên hôốc kôô̒ng kon mo̭l Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ ản ô̭i pa̭n tloong nước, wa̒i nước hăi dẳi têểnh ngă̒i ka̒ng tư̒ hơn bới bi̒ ta̒n nét văn hwả, li̭ch xứ dôô̭c dảw, bán xắc. Nối lêênh nhất ớ ni la̒ nê̒n "Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” nối thiểng. Hwa̒ bi̒nh. Hwa̒ Bi̒nh kải nôi kuố mo̭l Viḙ̂t kố, la̒ bu̒ng tất kuố xứ thi "Té tất, Té dác” dă̭c xắc… Tất pơ̭i mo̭l Hwa̒ Bi̒nh ka̭ no̒ i ản kwan tâm, chiê xé, gẳn pỏ kuố zu kheéch khânh xa. Hưởng têểnh ta̒n xư̭ kiḙ̂n nối bâ̭t kuố năm 2025 kôô̒ng 140 năm thă̒nh lâ̭p tính (paw năm 2026), Bảw Hwa̒ Bi̒nh dăng tái ta̒n tư liḙ̂w kỏ tỉnh chất tỏm lươ̭c wê̒l tính nha̒; kôô̒ng pơ̭i kỏ twiển ba̒i biết wê̒l ta̒n li̭nh bư̭c kinh tể - xa̭ hô̭i, văn hwả, zu li̭ch, kuốc foo̒ng - an ninh kôô̒ng pơ̭i pước fát tliến kuố Hwa̒ Bi̒nh hôm măi.