(HBDT) - Xốt xwất hwiết (XXH) Dengue la̒ bḙ̂nh chwiê̒n nhiḙ̂m kấp tỉnh zo virus Dengue gâi dêênh. Bḙ̂nh lâi thew dươ̒ng mẳw, tlung zan chwiê̒n bḙ̂nh la̒ kon mo̭i Aedes aegypti (mo̭i wă̒n). Bḙ̂nh kỏ biếw hiḙ̂n lâm xa̒ng tlú iểw la̒ xốt kấp ziḙ̂n pơ̭i xwất hwiết kôô̒ng tư̒ za̭ng khác ha̒. Mé ớ thế nă̭ng kỏ thế xôốc zo zám lươ̭ng mẳw lưw hă̒nh khăw di̭ kỏ thế la̒ cho mo̭l chít. Bḙ̂nh XXH thươ̒ng têểnh paw ka̭ khảng 3 - 4 pơ̭i khwáng tâ̒w khảng 7 - 11 ha̒ng năm. Ni la̒ ka̭ thwâ̭n lơ̭i cho fát tliến kuố kon mo̭i wă̒n. Tlêênh diḙ̂ pa̒n tính i ta̒ kỏ ta̒n ka bḙ̂nh XXH thơ̒i diếm tliến muô̒ khươ̭ muô̒ xwân pơ̭i he̒.


Kản bô̭ tla̭m i tể fươ̒ng Hư̭w Ngi̭ (TF Hwa̒ Bi̒nh) twiên tliê̒n ta̒n kác biḙ̂n fáp foo̒ng, chẩng zi̭ch xốt xwất hwiết tlêênh diḙ̂ pa̒n tố 8.

Kôô̒ng kản bô̭ tla̭m i tể fươ̒ng Hư̭w Ngi̭ (TF Hwa̒ Bi̒nh) ta̒n tôi ti têểnh tố 8 – miểng bươ̒ fát ố zi̭ch XXH. Chi̭ Ngwiḙ̂n Thi̭ Vân, chwiên tlắch tlương tli̒nh foo̒ng, chẩng zi̭ch bḙ̂nh XXH tla̭m i tể fươ̒ng Hư̭w Ngi̭ cho hăi: Ngă̒i 22/3, ka bḙ̂nh XXH tlêênh diḙ̂ pa̒n tố 8 fát tha. Ngă̒i 23/3 eenh Ku̒ Xwân H, Té năm 1977 mắi ớ măng tloong mo̭l mêê̒nh măng mai măng nhoo̭c, mo̭l nối fát ban ti têểnh khảm ớ Tlung tâm I tể (TTIT) TF Hwa̒ Bi̒nh. Ớ ni eenh ản chwấn dwản bi̭ XXH, khăw di̭ ản diê̒w tli̭ ớ khwa Chwiê̒n nhiḙ̂m. Ngăl khăw khi ản thôông bảw tlêênh diḙ̂ pa̒n kỏ ka bḙ̂nh XXH, kản bô̭ tla̭m i tể tiển hă̒nh lâ̭p fiểw diê̒w tla; têểnh nha̒ mo̭l bḙ̂nh kôô̒ng pơ̭i mo̭l zân xung kweenh tí tư bẩn, twiên tliê̒n wê̒l ta̒n biḙ̂n fáp foo̒ng, chẩng zi̭ch XXH. Kắnh bảw mo̭l zân ka̭ kỏ zẩw hiḙ̂w kuố bḙ̂nh go̭i diḙ̂n têểnh tla̭m i tể tí ản hô̭ tlơ̭ têểnh khảm, diê̒w tli̭ ớ kơ xớ i tể. Pên keḙnh di̭, tla̭m fổi hơ̭p TTIT thă̒nh fổ, fun khứ khwấn hết thắi nha̒ mo̭l kôô̒ng pơ̭i ta̒n hô̭ zân xung kweenh. 

Thew chi̭ Vân, tloong năm 2022, tlêênh diḙ̂ pa̒n fươ̒ng kỏ 5 ka bḙ̂nh XXH ớ pên miểng wa̒i têểnh diḙ̂ pa̒n. Pớ khâi tâ̒w năm têênh măi kỏ 2 ka bḙ̂nh XXH. Tloong di̭, 1 ka bḙ̂nh ớ miểng khác wê̒l têểnh diḙ̂ pa̒n tố 5 i ta̒ ản tla̭m tliến khai ta̒n kác biḙ̂n fáp twiên tliê̒n, hô̭ tlơ̭ lâ̭p thơ̒i. Dôô̒ng thơ̒i, thư̭c hiḙ̂n wiḙ̂c twiên tliê̒n wê̒l ta̒n biḙ̂n fáp foo̒ng, chẩng bḙ̂nh XXH tlêênh lwa fát thănh têểnh 17/17 khu zân kư tlêênh twa̒n fươ̒ng. 

Tính ha kỏ tí lḙ̂ mo̭l bḙ̂nh XXH éw, chuô tí zi̭ch bḙ̂nh xắi tha tlêênh ziḙ̂n hôô̭ng tloong ta̒n năm khânh ni. Thew bảw kảw kuố tlung tâm kiếm xwát bḙ̂nh tâ̭t tính têểnh ngă̒i 27/3, tlêênh diḙ̂ pa̒n tính gi ản 3 ka bḙ̂nh XXH ớ fươ̒ng Hư̭w Ngi̭ (TF Hwa̒ Bi̒nh) pơ̭i xa̭ Thănh Hổi (Tân La̭c). Mé, ti̒nh hi̒nh XXH tloong ká nước tang ziḙ̂n biển fức ta̭p. Chí tỉnh tloong 2 khảng tâ̒w năm năi, ká nước gi nhâ̭n khwáng 13.000 ka bắc XXH, tăng gấp 2,3 lâ̒n xo pơ̭i kôô̒ng ki̒ năm 2022. 

Tlước ti̒nh hi̒nh di̭, la̒ thew ỉ kiển chí da̭w kuố Bô̭ I tể kôô̒ng pơ̭i Tlung tâm Chwiê̒n thôông zảw zṷc khức khwé T.Ư, ngă̒nh I tể tính, Tlung tâm Kiếm xwát bḙ̂nh tâ̭t tính i ta̒ tăng kươ̒ng chwiê̒n thôông foo̒ng, chẩng XXH zai dwa̭n tliến muô̒ xwân - he̒, pơ̭i i nhơ tlú dôô̭ng ngăm ngươ̒ ziḙ̂n biển fức ta̭p kuố zi̭ch bḙ̂nh ka̭ muô̒ he̒ têểnh kôô̒ng pơ̭i ta̒n nô̭i zung: Tâ̭p tlung foo̒ng bḙ̂nh pơ̭i thi̒m ản dố khởm, khảm chiḙ̂ bḙ̂nh ớ kơ xớ i tể. Chăng tư̭ ỉ muô thuốc diê̒w tli̭ bḙ̂nh ớ nha̒; ưw tiên tâ̭p tlung twiên tliê̒n têểnh mo̭l zân khôổng ớ diḙ̂ pa̒n tang kỏ ta̒n ka bḙ̂nh XXH, diḙ̂ pa̒n kỏ ngwi kơ kaw nhơ khu bư̭c tâ̭p tlung kho̭m zân kư, gô̒m khu tlo̭ kuố kôông nhân, kỉ túc xả ta̒n tlươ̒ng hoo̭c… Tấi mă̭nh twiên tliê̒n kwa lwa foỏng thănh khu fổ, xa̭, fươ̒ng, thôn, bán ớ khu bư̭c tang kỏ ka bḙ̂nh pơ̭i khu bư̭c kỏ ngwi kơ kaw xắi tha bḙ̂nh zi̭ch; tăng kươ̒ng, da za̭ng hi̒nh thức chwiê̒n thôông tlư̭c tiếp, kṷ thế nhơ thăm hô̭ za di̒nh, lôô̒ng gép zảw tliḙ̂n wê̒l khức khwé… 

Ngă̒nh i tể khwiên páw, tí foo̒ng tleẻnh bḙ̂nh XXH hiḙ̂w kwá nhất kâ̒n la̒ ta̒n biḙ̂n fáp nhơ: bḙ̂ xinh kwang khă̭ch, thwảng da̭ng pu̒ng ớ, môi tlươ̒ng, xinh hwa̭t. Thu gom, tiêw hwí ta̒n bâ̭t zṷng fể thái tloong nha̒ pơ̭i xung kweenh nha̒, chăng tích tlư̭ dác tloong nha̒, tă̭i kỉn ta̒n kác zṷng kṷ dởng dác tí mo̭i chăng paw té tlởng ản. Fát kwang ta̒n miểng hươ̒m xung kweenh nha̒ ớ, wa̒i wâ̒n. Xứ lỉ nguô̒n dác, la̒ thôông kôổng, heḙnh mương. Ti tắi fái tănh pá tí tleẻnh bi̭ mo̭i thốt. Tôôch hương mo̭i, zu̒ng bơ̭t pá mo̭i, fun thuốc tlư̒ mo̭i tí la̒ chít mo̭i wă̒n. Zu̒ng he̒m che, ps kỏ tẩm hwả chất tlư̒ mo̭i ớ bi̭ tlỉ ta̒n ô thwảng, kướ xổ, kướ paw tha. Xứ zṷng thuốc puô̒ wa̒i ta, mă̭c kwâ̒n ảw za̒i thăi tí tleẻnh mo̭i thốt. Mo̭l bắc bḙ̂nh XXH kâ̒n ản diê̒w tli̭ lâ̭p thơ̒i, nă̒m tắi tloong pá, tleẻnh mo̭i thốt lâi bḙ̂nh la̭i mo̭l khác…

 


KÁC TIN KHÁC


Gương lảng mo̭l kỏ wi tỉn ớ xỏm Chu̒ Puô̭

Wê̒l xa̭ Mi̭ Hwa̒ (Tân La̭c), pô̭ têểnh ôông Bu̒i Văn Hung - mo̭l kỏ wi tỉn kuố xỏm Chu̒ Puô̭, ăi i zee̒nh cho ôông loo̒ng kỉnh tloo̭ng. Chăng tlí hăi dẳi foong tṷc tâ̭p kwản, ôông ko̒n la̒ mo̭l gương mâ̭w tloong lơ̒i ăn thiểng khể pơ̭i wiḙ̂c la̒, tích kư̭c twiên chwiê̒n, bâ̭n dôô̭ng mo̭l zân la̒ tốt ta̒n tlú tlương kuố Dáng, tlỉnh xắch, fáp lwâ̭t kuố Nha̒ nước.

Mḙ̂ Bu̒i Thi̭ Bớt hiển nướ tlải tô̒l xâi tlươ̒ng hoo̭c

La̒ mo̭l nôông zân chân lâ̭m thăi pu̒n, hăi dẳi ản ho̭ ta̒n zả tli̭ "tấc tất, tác wa̒ng”, zu̒ diê̒w kiḙ̂n kinh tể za di̒nh ko̒n nge̒w, mé, mḙ̂ Bu̒i Thi̭ Bớt, xỏm Koóc 1, xa̭ Ngoo̭c Mi̭ (Tân La̭c) la̒ cho tư̒ mo̭l xúc dôô̭ng bới ta̒n wiḙ̂c la̒ kaw thôốch, khă̭n kha̒ng hiển hơn 4.000m2 tất, ản nước tlải tô̒l tí xâi zư̭ng tlươ̒ng hoo̭c, zoong la̭i kải kon chơ̭ wê̒l khânh hơn cho dét kon tloong bu̒ng.

Tlú tloo̭ng zám nge̒w wê̒l thôông tin cho bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ

Ta̒n năm kwa, kôông tác zám nge̒w wê̒l thôông tin ản cho la̒ kắch la̒ kwan tloo̭ng kóp fâ̒n nơng kaw chất lươ̭ng kuô̭c khôổng cho mo̭l zân bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ pơ̭i miê̒n nủi.

Tlang bi̭ tí mắt ản kắch foo̒ng, chẩng chít tẳm dác cho dét kon

Tlước ngwi kơ tai na̭n chít tẳm dác xắi tha tloong zi̭p he̒, ta̒n kác kấp bô̭ Dwa̒n tlêênh di̭ê pa̒n tính Hwa̒ Bi̒nh tăng kươ̒ng kôông tác twiên chwiê̒n, tâ̭p hwẩn, tố tlức ta̒n lớp hoo̭c pơi tí nơng kaw nhâ̭n thức, tlang bi̭ tí mắt ản kắch foo̒ng, chẩng chít tẳm dác cho dét kon. Kwa di̭ kóp fâ̒n zoong la̭i cho ta̒n ủn môô̭ch muô̒ he̒ an twa̒n, bố ích.