Tlước ti̒nh hi̒nh bâ̭nh xới, thẳng hen ka ớ môô̭ch khổ tính, thă̒nh fổ tang ziḙ̂n tha fức ta̭p, Xớ I tể i ta̒ tham mưw pơ̭i tính kôô̒ng chí da̭w, la̒ ta̒n kắch tí foo̒ng, chẩng tí dám báw an twa̒n, zám ngwi kơ lâi nhiḙ̂m, bu̒ng fát zi̭ch tloong kơ xớ khảm bâ̭nh, chiḙ̂ bâ̭nh.


Kản bô̭ Tlương tli̒nh tiêm tlúng bớ hôô̭ng kôô̒ng foo̒ng chẩng bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh nẳm pắt ti̒nh hi̒nh ka bâ̭nh thẳng hen ka ớ xỏm Xuổi Ngă̒nh, xa̭ Môông Hwả tlêênh hḙ̂ thôổng fâ̒n mê̒m zảm xát bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m.


Kải Bu̒i Thi̭ Ănh, kản bô̭ chwiên tlắch Tlương tli̒nh Tiêm tlúng bớ hôô̭ng kôô̒ng pơ̭i foo̒ng chẩng bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh cho hăi: Paw ka̭ 16 zơ̒ ngă̒i 24/7, Tlung tâm I tể thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh gi nhâ̭n 1 ka bâ̭nh thẳng hen ka tlêênh hḙ̂ thôổng fâ̒n mê̒m zảm xát bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m. Ngăl khăw khi hăi ản thôông tin, ta̒n tôi i ta̒ tê̒w pơ̭i Tla̭m I tể xa̭ Môông Hwả thew ngỏ, diê̒w tla ka bâ̭nh thew kwi di̭nh. Mo̭l bâ̭nh thên la̒ Ngwiḙ̂n Fúc D, té ngă̒i 6/4/2024, ớ xỏm Xuổi Ngă̒nh, xa̭ Môông Hwả. Ngă̒i 3/7, dét ản dố thẳng hen nhḙl, thew ngỏ ớ nha̒. Ngă̒i 4/7, dét kỏ li̭ch tiêm tlúng vắc xin kỏ thă̒nh fâ̒n foo̒ng bâ̭nh thẳng hen ka mé zo dét bi̭ thẳng hen cho dêênh za di̒nh chăng zoong ti tiêm. Ngă̒i 7/7, dét thẳng hen chăng măng dơ̭, za di̒nh, za di̒nh zoong ti khảm ớ foo̒ng khảm tư nhân pơ̭i oỏng thuốc hết ta̒n tliḙ̂w tlửng. Ngă̒i 16/7, dét tả la̭i ản dố thẳng hen la̭i, wê̒l khăw thẳng hen ka̒ng tăng lêênh ke̒m thew xốt, za di̒nh zoong têểnh Bâ̭nh biḙ̂n Da khwa tính. Têểnh ngă̒i 23/7, kết kwá xét ngiḙ̂m chwấn dwản dét zương tỉnh pơ̭i bi khwấn thẳng hen ka kôô̒ng pơ̭i RSV, khăw di̭ ản chwiến kắch li diê̒w tli̭ ớ Khwa Chwiê̒n nhiḙ̂m. Têểnh măi, mo̭l bâ̭nh i ta̒ ốn di̭nh, tha biḙ̂n wê̒l diê̒w tli̭ ớ nha̒. Tla̭m I tể xa̭ tlí páw za di̒nh bḙ̂ xinh foo̒ng bâ̭nh, xứ zṷng zung zi̭ch Cloramin B khứ khwấn zṷng kṷ, dô̒ chơi, bḙ̂ xinh nha̒…

Thew Tlung tâm Kiếm xwát bâ̭nh tâ̭t (CDC) tính, pớ tâ̒w năm têểnh măi, tlêênh diḙ̂ pa̒n tính ản dố 5 ka bắc bâ̭nh thẳng hen ka. Tloong di̭, hwiḙ̂n La̭c Thwí 2 ka, Tân La̭c 1 ka, Lương Xơn 1 ka pơ̭i thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh 1 ka. Dổi pơ̭i ti̒nh hi̒nh bâ̭nh xới, zu̒ chuô ản dố ta̒n tlươ̒ng hơ̭p bắc mé i ta̒ kỏ 18 ka ngi bắc. Tloong di̭, hwiḙ̂n Da̒ Bắc 9 ka, Kaw Foong 1 ka, Iên Thwí 1 ka pơ̭i thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh 7 ka bâ̭nh.

Bác xi̭ Chwiên khwa I Bu̒i Văn Fỏn, Tlướng khwa Foo̒ng, chẩng bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m, CDC tính cho hăi: Thẳng hen ka la̒ bâ̭nh nhiḙ̂m khwấn kấp tỉnh kwa hít thớ thươ̒ng hăi xắi tha ớ dét nhó. Mởi tâ̒w kuố bâ̭nh kỏ thế chăng xốt hăi kỏ xốt nhḙl, kỏ biêm long khả hít thớ tlêênh, măng tlḙ̂t nhoo̭c, chăng hảw ăn kôô̒ng pơ̭i thẳng hen. Kơn thẳng hen ngă̒i ka̒ng nă̭ng pơ̭i tlớ thă̒nh kơn thẳng hen ki̭ch fát tloong 1 - 2 twâ̒n, kẻw za̒i 1 - 2 khảng hăi lô hơn. Kơn thẳng hen kỏ kải khác tluổ, ản dố dét kon thẳng hen tư̒ chăng thế tlâ̒ng la̭i ản, khăw di̭ la̒ zai dwa̭n thớ hít iểng nhơ thiểng ka kẳl. Kuổi kơn thẳng hen thươ̒ng chắi tư̒ dơ̒m, dác za̭i tloong, khăw di̭ la̒ hảw bá. Bâ̭nh xới thươ̒ng lâi chwiê̒n kwa khả hít thớ zo hít fái ta̒n zi̭ch tiết mṷi, hoo̭ng kuố mo̭l bâ̭nh pẳnh tha khôông khỉ hăi têểnh khânh tlư̭c tiếp pơ̭i chất tiết ớ mṷi, hoo̭ng kuố mo̭l bâ̭nh. Bâ̭nh lởi lâi lan ớ ta̒n khu bư̭c kho̭m mo̭l nhơ: nha̒ tlé, tlươ̒ng hoo̭c, khu kho̭m mo̭l ớ… cho dêênh lâi thă̒nh zi̭ch. Zai dwa̭n mo̭l bâ̭nh kỏ khá năng lâi bâ̭nh cho mo̭l khác la̒ pớ 5 ngă̒i tlước têểnh 5 ngă̒i khăw zai dwa̭n fát ban.

Tí foo̒ng, chẩng zi̭ch xới, thẳng hen ka, thư̭c hiḙ̂n ta̒n văn bán chí da̭w kuố T.Ư, ngă̒nh I tể tính i ta̒ kỏ ta̒n văn bán tham mưw, chí da̭w. Mởi ni nhất, Xớ I tể i ta̒ ban hă̒nh Kôông văn khổ 554/KSBT-TT, ngă̒i 30/7/2024 wê̒l wiḙ̂c tăng kươ̒ng twiên tliê̒n foo̒ng chẩng bâ̭nh xới, thẳng hen ka. Xớ i ta̒ chí da̭w Tlung tâm I tể ta̒n hwiḙ̂n, thă̒nh fổ nẳm ti̒nh hi̒nh zi̭ch bâ̭nh, thi̒m ản dố, chwấn dwản pơ̭i diê̒w tli̭ khởm ta̒n ka bắc xới, thẳng hen ka kôô̒ng pơ̭i ta̒n ka ngi ngơ̒; kwán lỉ, thew zo̭i, bảw kảw thew kwi di̭nh.

Tí foo̒ng, chẩng bâ̭nh thẳng hen ka, ngă̒nh I tể khwiển kảw: Mo̭l zân zoong dét kon ti tiêm vắc xin foo̒ng bâ̭nh (vắc xin tê̒w pơ̭i foo̒ng bâ̭nh bă̭ch hâ̒w, thẳng hen ka, uổn bản - DTP hăi vắc xin tê̒w pơ̭i foo̒ng bâ̭nh bă̭ch hâ̒w, uổn bản, thẳng hen ka, vi zút biêm gan B kôô̒ng pơ̭i Haemophilus influenza Type b - Quinvaxem) tâ̒i tú, dủng li̭ch tiêm. Ka̭ no̒ i fái tlủ ỉ têểnh wiḙ̂c thướ thăi pă̒ng xa̒ foo̒ng, che meḙnh ka̭ thẳng hen hăi ản mṷi; zư̭ bḙ̂ xinh poóc mêê̒nh, mṷi, hoo̭ng cho dét kon ha̒ng ngă̒i. Dám báw nha̒ ớ, nha̒ tlé, lớp hoo̭c thôông thwảng, kwang khă̭ch pơ̭i fái tú lảng. Ka̭ kỏ dẩw hiḙ̂w bắc bâ̭nh hăi ngi ngơ̒ bắc bâ̭nh fái cho dét ngí hoo̭c, kắch li pơ̭i zoong têểnh kơ xớ i tể tí ản khảm, lâ̭p diê̒w tli̭.

Dổi pơ̭i bâ̭nh xới, tiêm vắc xin la̒ kắch foo̒ng bâ̭nh hiḙ̂w kwá nhất, bi̒ xới la̒ bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m gâi zi̭ch lâi kwa khả hít thớ zo vi zút xới gâi tha. Tí foo̒ng bâ̭nh, dét kon kâ̒n ản tiêm 2 mṷi vắc xin: mṷi tâ̒w tiên ka̭ dét ản 9 khảng thuối, mṷi thử hal ka̭ dét ản 18 khảng thuối. Pổ mḙ̂ kâ̒n la̒ tâ̒i tú ta̒n tlí páw kuố kản bô̭ i tể ka̭ zoong dét kon ti tiêm tlúng. La̒ ta̒n kắch tí bḙ̂ xinh poóc mêê̒nh, lớp hoo̭c.


KÁC TIN KHÁC


La̒ tha ản môi tlươ̒ng khôổng, xân pui zôô̭ng an twa̒n cho dét kon zân tôô̭c

Tính Hwa̒ Bi̒nh kỏ tlêênh 226 ngi̒n dét kon, tloong di̭ kỏ tlêênh 53 ngi̒n dét kon mo̭l zân tôô̭c Kinh kôô̒ng pơ̭i tlêênh 173 ngi̒n dét kon kuố tư̒ zân tôô̭c khác. Tlước thư̭c tla̭ng dét kon bi̭ tai na̭n thương tích năm no̒ i xắi tha, thơ̒i zan kwa, tính dă̭c biḙ̂t kwna tâm têểnh kôông tác báw bḙ̂, chăm xoóc pơ̭i zảw zṷc dét kon pă̒ng ta̒n tlương tli̒nh, kắch la̒, hwa̭t dôô̭ng thiết thư̭c, hiḙ̂w kwá. Môô̭ch tloong ta̒n hwa̭ô̭nt kóp fâ̒n tí dét kon fát tliến ká thắi wê̒l poóc mêê̒nh kôô̒ng tinh thâ̒n la̒ tlủ tloo̭ng la̒ tha môi tlươ̒ng khôổng, xân pui zôô̭ng an twa̒n.

Ta̒n tlỉnh xắch hô̭ tlơ̭ tất ớ, xán xwất kóp fâ̒n zúp dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ “an kư, la̭c ngiḙ̂p”

Ngăl khăw khi ản kấp tất ớ, tư̒ nha̒ zân tôô̭c Môông i ta̒ chwiến wê̒l Khu pu̒ng ớ mởi Tẳw Na̒ ớ xỏm Tă̒w Na̒, xa̭ Kun Few (Mai Châw) tí la̒ nha̒, tố tlức la̭i kuô̭c khôổng tí "an kư” thew dủng ngwiḙ̂n boo̭ng. Ni la̒ môô̭ch tloong ta̒n khu bư̭c pu̒ng ớ mởi ản tính dâ̒w tư pớ ta̒n nguô̒n bổn hô̭ tlơ̭, fát tliến kinh tể - xa̭ hô̭i bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ kôô̒ng pơ̭i miê̒n nủi ản tliến khai thă̒nh kôông tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n Mai Châw pô̭ tluổ kôô̒ng ká thắi tính pô̭ tlung.

Mo̭l nôông zân bu̒ng kaw nêw gương lảng tloong wiḙ̂c tha khói kải nge̒w

Wa̒i 40 thuối, la̒ mo̭l law dôô̭ng tlỉnh tloong nha̒ kỏ 5 mo̭l, eenh Bu̒i Văn Zư̭c, xỏm Cha, xa̭ Ngoo̭c Xơn (La̭c Xơn) tơ̒ng tlái kwa chăng éw lâ̒n "tấch pươ̭”. Nhơ̒ chi̭w khỏ, ỉ thức chú dôô̭ng bươn lêênh, eenh la̒ dêênh ản kơ ngơi khang tlang, diê̒w kiḙ̂n kinh tể bư̭ng chắc, kuô̭c khôổng ẩm do.

Thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh la̒ hiḙ̂w kwá kôông tác xwất khấw law dôô̭ng

Tloong 10 khảng năm 2024, kôông tác zái kwiết wiḙ̂c la̒, xwất khấw law dôô̭ng kuố thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh tiếp tṷc khới xắc. Kwa ta̒n kác kânh kuố zwănh ngiḙ̂p kỏ tlức năng tư bẩn, zởi thiḙ̂w, twiến zṷng i ta̒ zoong 112 law dôô̭ng ti la̒ wiḙ̂c kỏ thơ̒i ha̭n ớ nước wa̒i thew hơ̭p dôô̒ng.

Mo̭l dáng biên kôô̒ng pơ̭i khát boo̭ng zoong xán fấm tinh bô̭ ngḙ̂ Mươ̒ng Vang bươn tha xa

Pớ hal pa̒n thăi tlẳng, khăw kwả tli̒nh khới ngiḙ̂p tâ̒i khỏ khăn, têểnh măi, Kâng ti Tlắch nhiḙ̂m hư̭w ha̭n Nhưng Vẩn kuố thâ̒i zảw, dáng biên Bu̒i Văn Nhưng ớ xa̭ Nhân Ngiḙ̂ (La̭c Xơn) tang khắng di̭nh bi̭ thể pă̒ng ta̒n xán fấm chất lươ̭ng kaw. Hơn hết, pă̒nh tlỉnh nhiḙ̂t hwiết, khát bo̭ng bươn lêênh chăng kam chi̭w nge̒w khỏ, dáng biên tlé Bu̒i Văn Nhưng i ta̒ bớ tha hưởng ti mởi, kóp fâ̒n zoong khát boo̭ng kuố mo̭l nôông zân ớ bu̒ng tất Mươ̒ng Vang bươn tha xa…