Tlước ti̒nh hi̒nh bâ̭nh xới, thẳng hen ka ớ môô̭ch khổ tính, thă̒nh fổ tang ziḙ̂n tha fức ta̭p, Xớ I tể i ta̒ tham mưw pơ̭i tính kôô̒ng chí da̭w, la̒ ta̒n kắch tí foo̒ng, chẩng tí dám báw an twa̒n, zám ngwi kơ lâi nhiḙ̂m, bu̒ng fát zi̭ch tloong kơ xớ khảm bâ̭nh, chiḙ̂ bâ̭nh.


Kản bô̭ Tlương tli̒nh tiêm tlúng bớ hôô̭ng kôô̒ng foo̒ng chẩng bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh nẳm pắt ti̒nh hi̒nh ka bâ̭nh thẳng hen ka ớ xỏm Xuổi Ngă̒nh, xa̭ Môông Hwả tlêênh hḙ̂ thôổng fâ̒n mê̒m zảm xát bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m.


Kải Bu̒i Thi̭ Ănh, kản bô̭ chwiên tlắch Tlương tli̒nh Tiêm tlúng bớ hôô̭ng kôô̒ng pơ̭i foo̒ng chẩng bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh cho hăi: Paw ka̭ 16 zơ̒ ngă̒i 24/7, Tlung tâm I tể thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh gi nhâ̭n 1 ka bâ̭nh thẳng hen ka tlêênh hḙ̂ thôổng fâ̒n mê̒m zảm xát bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m. Ngăl khăw khi hăi ản thôông tin, ta̒n tôi i ta̒ tê̒w pơ̭i Tla̭m I tể xa̭ Môông Hwả thew ngỏ, diê̒w tla ka bâ̭nh thew kwi di̭nh. Mo̭l bâ̭nh thên la̒ Ngwiḙ̂n Fúc D, té ngă̒i 6/4/2024, ớ xỏm Xuổi Ngă̒nh, xa̭ Môông Hwả. Ngă̒i 3/7, dét ản dố thẳng hen nhḙl, thew ngỏ ớ nha̒. Ngă̒i 4/7, dét kỏ li̭ch tiêm tlúng vắc xin kỏ thă̒nh fâ̒n foo̒ng bâ̭nh thẳng hen ka mé zo dét bi̭ thẳng hen cho dêênh za di̒nh chăng zoong ti tiêm. Ngă̒i 7/7, dét thẳng hen chăng măng dơ̭, za di̒nh, za di̒nh zoong ti khảm ớ foo̒ng khảm tư nhân pơ̭i oỏng thuốc hết ta̒n tliḙ̂w tlửng. Ngă̒i 16/7, dét tả la̭i ản dố thẳng hen la̭i, wê̒l khăw thẳng hen ka̒ng tăng lêênh ke̒m thew xốt, za di̒nh zoong têểnh Bâ̭nh biḙ̂n Da khwa tính. Têểnh ngă̒i 23/7, kết kwá xét ngiḙ̂m chwấn dwản dét zương tỉnh pơ̭i bi khwấn thẳng hen ka kôô̒ng pơ̭i RSV, khăw di̭ ản chwiến kắch li diê̒w tli̭ ớ Khwa Chwiê̒n nhiḙ̂m. Têểnh măi, mo̭l bâ̭nh i ta̒ ốn di̭nh, tha biḙ̂n wê̒l diê̒w tli̭ ớ nha̒. Tla̭m I tể xa̭ tlí páw za di̒nh bḙ̂ xinh foo̒ng bâ̭nh, xứ zṷng zung zi̭ch Cloramin B khứ khwấn zṷng kṷ, dô̒ chơi, bḙ̂ xinh nha̒…

Thew Tlung tâm Kiếm xwát bâ̭nh tâ̭t (CDC) tính, pớ tâ̒w năm têểnh măi, tlêênh diḙ̂ pa̒n tính ản dố 5 ka bắc bâ̭nh thẳng hen ka. Tloong di̭, hwiḙ̂n La̭c Thwí 2 ka, Tân La̭c 1 ka, Lương Xơn 1 ka pơ̭i thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh 1 ka. Dổi pơ̭i ti̒nh hi̒nh bâ̭nh xới, zu̒ chuô ản dố ta̒n tlươ̒ng hơ̭p bắc mé i ta̒ kỏ 18 ka ngi bắc. Tloong di̭, hwiḙ̂n Da̒ Bắc 9 ka, Kaw Foong 1 ka, Iên Thwí 1 ka pơ̭i thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh 7 ka bâ̭nh.

Bác xi̭ Chwiên khwa I Bu̒i Văn Fỏn, Tlướng khwa Foo̒ng, chẩng bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m, CDC tính cho hăi: Thẳng hen ka la̒ bâ̭nh nhiḙ̂m khwấn kấp tỉnh kwa hít thớ thươ̒ng hăi xắi tha ớ dét nhó. Mởi tâ̒w kuố bâ̭nh kỏ thế chăng xốt hăi kỏ xốt nhḙl, kỏ biêm long khả hít thớ tlêênh, măng tlḙ̂t nhoo̭c, chăng hảw ăn kôô̒ng pơ̭i thẳng hen. Kơn thẳng hen ngă̒i ka̒ng nă̭ng pơ̭i tlớ thă̒nh kơn thẳng hen ki̭ch fát tloong 1 - 2 twâ̒n, kẻw za̒i 1 - 2 khảng hăi lô hơn. Kơn thẳng hen kỏ kải khác tluổ, ản dố dét kon thẳng hen tư̒ chăng thế tlâ̒ng la̭i ản, khăw di̭ la̒ zai dwa̭n thớ hít iểng nhơ thiểng ka kẳl. Kuổi kơn thẳng hen thươ̒ng chắi tư̒ dơ̒m, dác za̭i tloong, khăw di̭ la̒ hảw bá. Bâ̭nh xới thươ̒ng lâi chwiê̒n kwa khả hít thớ zo hít fái ta̒n zi̭ch tiết mṷi, hoo̭ng kuố mo̭l bâ̭nh pẳnh tha khôông khỉ hăi têểnh khânh tlư̭c tiếp pơ̭i chất tiết ớ mṷi, hoo̭ng kuố mo̭l bâ̭nh. Bâ̭nh lởi lâi lan ớ ta̒n khu bư̭c kho̭m mo̭l nhơ: nha̒ tlé, tlươ̒ng hoo̭c, khu kho̭m mo̭l ớ… cho dêênh lâi thă̒nh zi̭ch. Zai dwa̭n mo̭l bâ̭nh kỏ khá năng lâi bâ̭nh cho mo̭l khác la̒ pớ 5 ngă̒i tlước têểnh 5 ngă̒i khăw zai dwa̭n fát ban.

Tí foo̒ng, chẩng zi̭ch xới, thẳng hen ka, thư̭c hiḙ̂n ta̒n văn bán chí da̭w kuố T.Ư, ngă̒nh I tể tính i ta̒ kỏ ta̒n văn bán tham mưw, chí da̭w. Mởi ni nhất, Xớ I tể i ta̒ ban hă̒nh Kôông văn khổ 554/KSBT-TT, ngă̒i 30/7/2024 wê̒l wiḙ̂c tăng kươ̒ng twiên tliê̒n foo̒ng chẩng bâ̭nh xới, thẳng hen ka. Xớ i ta̒ chí da̭w Tlung tâm I tể ta̒n hwiḙ̂n, thă̒nh fổ nẳm ti̒nh hi̒nh zi̭ch bâ̭nh, thi̒m ản dố, chwấn dwản pơ̭i diê̒w tli̭ khởm ta̒n ka bắc xới, thẳng hen ka kôô̒ng pơ̭i ta̒n ka ngi ngơ̒; kwán lỉ, thew zo̭i, bảw kảw thew kwi di̭nh.

Tí foo̒ng, chẩng bâ̭nh thẳng hen ka, ngă̒nh I tể khwiển kảw: Mo̭l zân zoong dét kon ti tiêm vắc xin foo̒ng bâ̭nh (vắc xin tê̒w pơ̭i foo̒ng bâ̭nh bă̭ch hâ̒w, thẳng hen ka, uổn bản - DTP hăi vắc xin tê̒w pơ̭i foo̒ng bâ̭nh bă̭ch hâ̒w, uổn bản, thẳng hen ka, vi zút biêm gan B kôô̒ng pơ̭i Haemophilus influenza Type b - Quinvaxem) tâ̒i tú, dủng li̭ch tiêm. Ka̭ no̒ i fái tlủ ỉ têểnh wiḙ̂c thướ thăi pă̒ng xa̒ foo̒ng, che meḙnh ka̭ thẳng hen hăi ản mṷi; zư̭ bḙ̂ xinh poóc mêê̒nh, mṷi, hoo̭ng cho dét kon ha̒ng ngă̒i. Dám báw nha̒ ớ, nha̒ tlé, lớp hoo̭c thôông thwảng, kwang khă̭ch pơ̭i fái tú lảng. Ka̭ kỏ dẩw hiḙ̂w bắc bâ̭nh hăi ngi ngơ̒ bắc bâ̭nh fái cho dét ngí hoo̭c, kắch li pơ̭i zoong têểnh kơ xớ i tể tí ản khảm, lâ̭p diê̒w tli̭.

Dổi pơ̭i bâ̭nh xới, tiêm vắc xin la̒ kắch foo̒ng bâ̭nh hiḙ̂w kwá nhất, bi̒ xới la̒ bâ̭nh chwiê̒n nhiḙ̂m gâi zi̭ch lâi kwa khả hít thớ zo vi zút xới gâi tha. Tí foo̒ng bâ̭nh, dét kon kâ̒n ản tiêm 2 mṷi vắc xin: mṷi tâ̒w tiên ka̭ dét ản 9 khảng thuối, mṷi thử hal ka̭ dét ản 18 khảng thuối. Pổ mḙ̂ kâ̒n la̒ tâ̒i tú ta̒n tlí páw kuố kản bô̭ i tể ka̭ zoong dét kon ti tiêm tlúng. La̒ ta̒n kắch tí bḙ̂ xinh poóc mêê̒nh, lớp hoo̭c.


KÁC TIN KHÁC


Ba̒ Ra̒ - miểng chim wê̒l la̒ ố

Kắch ni 40 năm, tlêênh ta̭ng khả ti thi̒m pu̒ng ớ mởi cho pa̒ kon bán Zaw, ta̒n mo̭l nhơ ôông Tliḙ̂w Lṷc Tỉn i ta̒ ản dố môô̭ch hôô̭c lṷng nhó ớ Ba̒ Ra̒. Ản dố kỏ tất xán xwất, nguô̒n dác tư̒, tất dai tốt, hơn nươ, bu̒ng tất ni̒ ko̒n la̒ miểng kỏ ta̒n kon chim tlơ̒i cho̭n tí la̒ ố. Chăng ngẳm tư̒, ta̒n mo̭l ôông tưở pắt tâ̒w fát kâl, kẳm koo̭c, lô̭i kwa hâ̒ng tlớ la̭i kwêl hương bán kwản tỏn bơ̭ kon wê̒l bu̒ng tất ni̒ tí ớ, lâ̭p ngiḙ̂p. Pớ môô̭ch bu̒ng tất hwang bu, têểnh măi, Ba̒ Ra̒ i ta̒ tlớ thă̒nh môô̭ch bán la̒ng tlu̒ fủ, iên bi̒nh kuố xa̭ Hu̒ng Tiển, hwiḙ̂n Kim Bôi.

Khởm ốn di̭nh kuô̭c khôổng mo̭l zân xỏm Ra̒i, xa̭ Twân Da̭w fái ắnh hướng tlươ̭t lớ tất

Zo ắnh hướng kuố pa̭w khổ 3, mươ ká kẻw za̒i ản dố ta̒n bết dấch tlêênh tlải tô̒l chăng bi̒nh thươ̒ng ớ khu bư̭c xỏm Ra̒i, xa̭ Twân Da̭w, hwiḙ̂n La̭c Xơn. Tí báw bḙ̂ tỉnh ma̭ng kuố mo̭l zân, tlỉnh kwiê̒n tố tlức cho ha̒ng chṷc nha̒ kuố mo̭l zân ti tleẻnh ngăl tloong têm 15/9. Zấp ni̒ bất dấch chuô kỏ dẩw hiḙ̂w tlâ̒ng la̭i, tang lan hôô̭ng. Mo̭l zân tloong ti̒nh tla̭ng khỏ khăn kâ̒n ản hô̭ tlơ̭ tlước mắt wê̒l dô̒ zu̒ng, kôô̒ng pơ̭i ta̒n kắch tỉnh twản la̒ po cho ốn di̭nh kuô̭c khôổng lô za̒i cho pa̒ kon.

Kóp khức kôô̒ng mo̭l zân bu̒ng thiên tai khởm ốn di̭nh kuô̭c khôổng

Kóp khức zúp mo̭l zân bu̒ng fái ắnh hướng bới bi̒ thiên tai, mươ pa̭w ốn di̭nh la̭i kuô̭ khôổng, ta̒n ngă̒i kwa, tư̒ kơ kwan, zwănh ngiḙ̂p, kả nhân tloong pơ̭i wa̒i tính i ta̒ tlung thăi úng hô̭, hwi dôô̭ng hô̭ tlơ̭ thôông kwa Kwi̭ Kửw tlơ̭ tính Hwa̒ Bi̒nh tí zúp pa̒ kon pơớch ti khỏ khăn, khởm ốn di̭nh kuô̭c khôổng.