(HBDT) - Tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n Tân La̭c kỏ 85% zân xổ zân tôô̭c Mươ̒ng, ko̒n la̭I la̒ zân tôô̭c Kinh kôô̒ng pơ̭i ta̒n kác zân tôô̭c khác kôô̒ng xinh khôổng. Tloong ta̒n năm kwa, kôông tác báw tô̒n, fát hwi bán xắc văn hwả tliê̒n thôổng ta̒n kác zân tôô̭c pô̭ chung, zân tôô̭c Mươ̒ng pô̭ tluổ ka̭ no̒ i ản kấp wí, tlỉnh kwiê̒n, MTTK kôô̒ng pơ̭i ta̒n kác dwa̒n thế tlỉnh tli̭ - xa̭ hô̭i pớ hwiḙ̂n têểnh kơ xớ kwan tâm, kóp fâ̒n nơng kaw tâ̒m zả tli̭ bán xắc văn hwả Mươ̒ng Pi tloong kuô̭c khôổng hôm măi.


Lḙ̂ hô̭i Chuô̒ Ke̒, xa̭ Fủ Vinh (Tân La̭c) hô̭i tṷ tư̒ nét văn hwả Mươ̒ng dôô̭c dảw, thu hút kho̭m Nhân zân pơ̭i zu kheéch têểnh tlái ngiḙ̂m, khảm fả.

Ản zởi thiḙ̂w kuố lă̭nh da̭w Foo̒ng VH-TT hwiḙ̂n Tân La̭c, ta̒n tôi têểnh thăm xa̭ Fủ Vinh, nơi ko̒n lưw zư̭ tư̒ zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng. Dôô̒ng chỉ Bu̒i Dức Tho̭, kwiê̒n Chú ti̭ch WBNZ xa̭ cho hăi: Xa̭ kỏ têểnh 99% zân xổ la̒ zân tôô̭c Mươ̒ng. Mo̭l zân nơi ni ko̒n lưw zư̭ nét văn hwả tliê̒n thôổng pớ ta̒n nếp ăn ớ, xinh hwa̭t ha̒ng ngă̒i. Ủn ma̭ng zwi tli̒ nét thôốch mă̭c tlang fṷc tliê̒n thôổng tloong ta̒n ngă̒i lḙ̂ hô̭i, tloong ớ nha̒ kỏ wiḙ̂c. Ta̒n ngôl nha̒ xa̒n tliê̒n thôổng, ta̒n kải chiêng Mươ̒ng kố i ko̒n ản pa̒ kon lưw zư̭ nhơ la̒ "pẳw bâ̭t”. Dă̭c biḙ̂t, tlêênh diḙ̂ pa̒n xa̭ zwi tli̒ tố tlức lḙ̂ hô̭i chuô̒ Ke̒ ha̒ng năm thu hút kho̭m zu kheéch tloong pơ̭i wa̒i hwiḙ̂n. Kon ủn, kon ma̭ng ớ tlêênh diḙ̂ pa̒n zu̒ ti la̒ ăn ớ no i wê̒l zi̭p lḙ̂ hô̭i tí gẳn kết ngiḙ̂ ti̒nh za di̒nh, kôô̭ng dôô̒ng… 

Tloong ta̒n năm kwa, wiḙ̂c báw tô̒n, fát hwi bán xắc văn hwả tliê̒n thôổng thôốch tḙp kuố zân tôô̭c Mươ̒ng tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n ản ta̒n kác kấp, ngă̒nh kwan tâm tliến khai thư̭c hiḙ̂n. Tân La̭c i la̒ diḙ̂ fương ko̒n lưw zư̭ ản tư̒ zi xán văn hwả (ZXVH) bâ̭t thế kỏ zả tli̭ tliê̒n thôổng nhơ: Nha̒ xa̒n, tlang fṷc, ngê̒ thú kôông tliê̒n thôổng (mâi tle taanh, chuông pái thố kấm…); ZXVH fi bâ̭t thế nhơ thiểng pô̭, chư̭ biết, Mo Mươ̒ng, Chiêng Mươ̒ng, nha̭c kṷ zân tôô̭c, hát zân ka mươ̒ng. Ha̒ng năm, hwiḙ̂n chí da̭w, kiếm kê zoong paw zănh mṷc báw bḙ̂ ZXVH bâ̭t thế, fi bâ̭t thế. Tỉnh têểnh măi, hwiḙ̂n i ta̒ lâ̭p Hô̒ xơ khwa hoo̭c pơ̭i xếp ha̭ng 11 zi tích, zănh lam thẳng kắnh, kỏ 6 zi tích fát hwi ản zả tli̭ nhơ: Khṷ Kô̭t Kơ̒ Mươ̒ng Pi, Thác Tlăng (xa̭ Nhân Mi̭), dôô̭ng Nam Xơn (xa̭ Vân Xơn), dôô̭ng Thác Pơ̒ (xa̭ Xuổi Hwa), hang Bṷt (thi̭ tlẩn Ma̭n Dức), miểw xỏm Lwi̭ Ái (xa̭ Foong Fủ)… 

Xác di̭nh, lươ̭ cho̭n ta̒n diḙ̂ fương ko̒n lưw zư̭ ản tư̒ zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng tí xâi zư̭ng khôông zan văn hwả Mươ̒ng, báw tô̒n ta̒n kác zả tli̭ văn hwả bâ̭t thế, fi bâ̭t thế kuố mo̭l Mươ̒ng. Hwiḙ̂n i ta̒ la̒ báw tô̒n môô̭ch xổ xỏm ko̒n khả ngwiḙ̂n bán kuố mo̭l Mươ̒ng nhơ xỏm Lwi̭ Ái (xa̭ Foong Fủ), xỏm Ngo̒l (xa̭ Xuổi Hwa̒), xỏm Chiển (xa̭ Vân Xơn)… hô̭ tlơ̭ ngiên kửw, xưw tâ̒m, báw tô̒n ZXVH fi bâ̭t thế (Mo Mươ̒ng, hát Thươ̒ng dang, Pô̭ meḙnh, hát zân ka…). Khôi fṷc, zwi tli̒ 3 lḙ̂ hô̭i zân zan tliê̒n thôổng la̒ dêênh khức hấp zâ̭n tí thu hút kheéch zu li̭ch (lḙ̂ hô̭i Khai ha̭ Mươ̒ng Pi, lḙ̂ hô̭i teẻnh kả hỏl khảng 3 xa̭ Lô̭ Xơn, lḙ̂ hô̭i Chuô̒ Ke̒ xa̭ Fủ Vinh). Tôn binh 10 ngḙ̂ nhân ản kôông nhâ̭n ngḙ̂ nhân ưw tủ kôô̒ng pơ̭i lwa̭i hi̒nh tâ̭p kwán xa̭ hô̭i pơ̭i tỉn ngươ̭ng zân zan Mo Mươ̒ng. 

Pên keḙnh di̭, hwiḙ̂n kwan tâm tố tlức ta̒n kác lớp da̒w ta̭w cho thể hḙ̂ tlé kwa chwiê̒n dă̭i ki̭ năng teẻnh chiêng Mươ̒ng, tliê̒n dă̭i Mo Mươ̒ng, hát Thươ̒ng dang, Pô̭ meḙnh… Hwiḙ̂n fổi hơ̭p Xớ VH-TT&ZL bớ ta̒n kác lớp bô̒i zươ̭ng, tâ̭p hwẩn ngiḙ̂p bṷ kôông tác kwán lỉ nha̒ nước wê̒l báw tô̒n, báw ta̒ng nhă̒m báw tô̒n, fát hwi ta̒n kác zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng zân tôô̭c; hưởng zâ̭n thă̒nh lâ̭p ta̒n kác kâw la̭c bô̭ wê̒l ZXVH ớ ta̒n kác diḙ̂ fương. 

Dôô̒ng chỉ Bu̒i Minh Hôô̒ng, Tlướng foo̒ng VH-TT hwiḙ̂n Tân La̭c cho hăi: Tloong thơ̒i zan têểnh, tí tiếp tṷc ngiên kửw, báw tô̒n, tlaw chwiê̒n zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng thôốch tḙp kuố zân tôô̭c Mươ̒ng hwiḙ̂n Tân La̭c môô̭ch kắch khwa hoo̭c pơ̭i hḙ̂ thôổng; khơi zâ̭l, fát hwi tiê̒m năng zả tli̭, ZXVH, hưởng têểnh hi̒nh thă̒nh môô̭ch xổ khôông zan văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng, xâi zư̭ng môi tlươ̒ng văn hwả, tơ̒i khôổng văn hwả lee̒nh mă̭nh tloong Nhân zân, hwiḙ̂n xâi zư̭ng Dê̒ ản báw tô̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả tliê̒n thôổng thôốch tḙp kuố zân tôô̭c Mươ̒ng tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n zai dwa̭n 2022 - 2025, di̭nh hưởng têểnh năm 2030. Tloong di̭ dê̒ tha ta̒n kác nhỏm zái fáp kṷ thế nhơ: Tăng kươ̒ng xư̭ lă̭nh da̭w, chí da̭w kuố kấp wí Dáng, tlỉnh kwiê̒n, xư̭ fổi hơ̭p kuố MTTK, ta̒n kác tố tlức tlỉnh tli̭ - xa̭ hô̭i kôô̒ng pơ̭i xư̭ tham za kuố Nhân zân tloong kôông tác báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng thôốch tḙp kuố zân tôô̭c Mươ̒ng. Tấi mă̭nh ngiên kửw, xưw tâ̒m, fṷc zư̭ng, lưw zư̭, báw tô̒n, fát hwi bán xắc văn hwả tliê̒n thôổng thôốch tḙp kuố zân tôô̭c Mươ̒ng. Zởi thiḙ̂w, kwáng bả zả tli̭ ZXVH tliê̒n thôổng thôốch tḙp kuố zân tôô̭c Mươ̒ng; xứ zṷng ta̒n kác zả tli̭ văn hwả dă̭c xắc tí fát tliến zu li̭ch. Nơng kaw năng lư̭c cho kản bô̭ la̒ kôông tác kwán lỉ văn hwả pớ hwiḙ̂n têểnh kơ xớ. Tăng kươ̒ng liên kết, hơ̭p tác, hwi dôô̭ng ta̒n nguô̒n lư̭c cho kôông tác báw tô̒n, fát hwi bán xắc văn hwả tliê̒n thôổng thôốch tḙp kuố zân tôô̭c Mươ̒ng tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n.


KÁC TIN KHÁC


Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.