Mo̭l Mươ̒ng chiểm hơn 63% zân khổ ká thắi tính. Tloong kwả tli̒nh khôổng, law dôô̭ng xán xwất, mo̭l Mươ̒ng ớ Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ xảng ta̭w tha ta̒n zả tli̭ văn hwả dôô̭c dảw, tloong di̭ kỏ zi xán văn hwả Chiêng Mươ̒ng.


Ngḙ̂ thwâ̭t chiêng Mươ̒ng ản báw tô̒n pơ̭i fát hwi tloong ta̒n ngă̒i lḙ̂ ká kuố tính kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương. Ắnh: Lḙ̂ hô̭i Khai ha̭ zân tôô̭c Mươ̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh năm 2024 ản tố tlức ớ xa̭ Foong Fủ (Tân La̭c).

Kải Ngwiḙ̂n Thi̭ Zung, xa̭ Vi̭nh Dôô̒ng (Kim Bôi) chiê xé: la̒ mo̭l té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh kwêl hương Mươ̒ng Dôô̭ng, pớ nhó tôi i ta̒ ản tlẳng iểng thiểng chiêng tloong ta̒n ngă̒i lḙ̂, thết, ngă̒i hô̭i bán Mươ̒ng. Têểnh ka̭ tlướng thă̒nh, zu̒ lâ̭p za di̒nh ớ xa, mé paw mơ̭i mo̒ zi̭p lḙ̂, Thết, thiểng chiêng nhơ thúc zṷc ta̒n kon mo̭l xa kwêl zu̒ ớ no i tlớ wê̒l dwa̒n tṷ pơ̭i za di̒nh, ha̒ng xỏm.

Thew ôông Bu̒i Thănh Bi̒nh, Zảm dôốc báw ta̒ng zi xán văn hwả Mươ̒ng, tố 6, fươ̒ng Thải Bi̒nh (TF Hwa̒ Bi̒nh), Chiêng Mươ̒ng la̒ môô̭ch lwa̭i hi̒nh văn hwả dôô̭c dảw, dởng tloong di̭ ta̒n tỉnh linh thiêng, hwiê̒n ziḙ̂w kuố văn hwả zân zan kôô̒ng tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng. Tloong kwả tli̒nh tô̒n ta̭i ha̒ng ngi̒n năm, tlỉnh chiêng Mươ̒ng la̒ dêênh bán xắc văn hwả, bán xắc tluổ dôô̭c dảw kuố mo̭l Mươ̒ng. Cho dêênh, chiêng Mươ̒ng ản koi la̒ bẳw bâ̭t, la̒ hô̒n thiêng kuố zân tôô̭c Mươ̒ng. Chiêng Mươ̒ng kỏ mă̭t ớ ká thắi ta̒n za di̒nh mo̭l Mươ̒ng, tloong tơ̒i khôổng tinh thâ̒n, tơ̒i khôổng xinh hwa̭t ha̒ng ngă̒i pớ ha̒ng ngi̒n năm năi. La̒ báw ta̒ng za di̒nh, za di̒nh ôông i ta̒ xưw tâ̒m ản hơn 6.000 hiḙ̂n bâ̭t wê̒l tơ̒i khôổng dôô̒ng ba̒w Mươ̒ng, tloong di̭ kỏ tư̒ chiêng Mươ̒ng. Ôông ko̒n chwiê̒n dă̭i chiêng Mươ̒ng kôô̒ng âm nha̭c zân zan Mươ̒ng cho mo̭l zân tloong pơ̭i wa̒i tính Hwa̒ Bi̒nh.

Kỏ thế pô̭, tloong kho ta̒ng zi xán văn hwả kuố mo̭l Mươ̒ng, chiêng kỏ bai tlo̒ zất kwan tloo̭ng, la̒ môô̭ch lwa̭i hi̒nh xinh hwa̭t văn hwả gẳn liê̒n pơ̭i tơ̒i khôổng văn hwả, tinh thâ̒n kôô̒ng tỉn ngươ̭ng kuố kon mo̭l pớ ka̭ ản té tha cho têểnh ka̭ chít ti. Văn hwả chiêng ản koi la̒ linh hô̒n kuố mo̭l Mươ̒ng, la̒ bâ̭t thiêng tươ̭ng tlưng cho fô̒n binh wê̒l bâ̭t chất pơ̭i tinh thâ̒n kuố mơ̭i mo̒ za di̒nh kôô̒ng kôô̭ng dôô̒ng Mươ̒ng. Văn hwả chiêng kuố Mo̭l Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh kỏ ta̒n nét dôô̭c dảw tluổ, lưw zư̭ ta̒n zả tli̭ dă̭c xắc kuố văn hwả zân tôô̭c.

Thew khổ liḙ̂w diê̒w tla năm 1999, khổ chiêng tloong ká thắi tính tlí ko̒n 3.830 chiếc, zám tư̒ xo pơ̭i zai dwa̭n tlước di̭. Kỏ tư̒ ngwiên nhân, zo chiển tlănh, zo mo̭l zân chuô hăi dẳi ản tâ̒I tú zả tli̭ kuố ta̒n bô̭ chiêng, zo nge̒w tủng, na̭n ti lu̒ng kố bâ̭t.. Têểnh năm 2010, ngă̒nh tlức năng cho la̒ kiếm kê chiêng tlêênh diḙ̂ pa̒n ká thắi tính lưw zư̭ ản 9.960 chiếc, thuô̭c xớ hư̭w kuố ta̒n tố tlức, kả nhân mo̭l tloong kôô̭ng dôô̒ng. Tí báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ chiêng Mươ̒ng, tính i ta̒ tố tlức Lḙ̂ hô̭i chiêng Mươ̒ng lâ̒n thử nhất năm 2011 pơ̭i lâ̒n thử hal năm 2016, nhân zi̭p kí niḙ̂m 125 năm pơ̭i 130 năm thă̒nh lâ̭p tính, ản Khắch kí lṷc Viḙ̂t Nam xác nhâ̭n la̒ ma̒n tli̒nh tẩw chiêng ká nhất Viḙ̂t Nam. Lḙ̂ hô̭i chiêng Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh la̒ môô̭ch lwa̭i hi̒nh xinh hwa̭t văn hwả zân zan dôô̭c dảw zoong dă̭c tlưng kuố mo̭l Mươ̒ng.

Năm 2016, nhḙ̂ thwâ̭t chiêng Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh ản Bô̭ Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch zoong paw zănh mṷc zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kuốc za. La̒ thew Tlú tlương kuố tính wê̒l báw tô̒n chiêng Mươ̒ng, ản kwan tâm kuố ta̒n kác kấp, ngă̒nh pơ̭i mo̭l zân, têểnh măi, khổ lươ̭ng chiêng tlêênh diḙ̂ pa̒n tính i ta̒ tăng lêênh tảng kế. Chiêng Mươ̒ng ản xứ zṷng fố biển tloong xinh hwa̭t kôô̭ng dôô̒ng, tloong tư̒ hwa̭t dôô̭ng văn hwả, tlỉnh tli̭ tlêênh diḙ̂ pa̒n tính, tham za môô̭ch khổ xư̭ kiḙ̂n kuố khu bư̭c pơ̭i ká thắi twa̒n kuốc. Ta̒n la̒n diḙ̂w chiêng kôô̒ng khôông zan văn hwả chiêng Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ la̒ dêênh ta̒n ẩn tươ̭ng cho zu kheéch, nhất la̒ kheéch kuốc tể têểnh Hwa̒ Bi̒nh…

Zu̒ zơ̒ng di̭, tlước ta̒n tác dôô̭ng kuố biển tối văn hwả kôô̒ng wiḙ̂c pu̒ng dố kuố kôông ngḙ̂ thôông tin, zi xán văn hwả chiêng Mươ̒ng tang ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch zất tư̒… la̒ cho môô̭ch khổ bô̭ fâ̭n mo̭l Mươ̒ng chăng kwan tâm dổi pơ̭i văn hwả chiêng, nhất la̒ lớp tlé. Mởi ni, tính ban hă̒nh Dê̒ ản báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng kôô̒ng pơ̭i nê̒n :Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” zai dwa̭n 2023 - 2030. Tlg di̭ kỏ teẻnh zả wê̒l kết kwá, thư̭c tla̭ng kôô̒ng ta̒n kắch tú tể tí báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ văn hwả ngḙ̂ thwâ̭t chiêng kuố mo̭l Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh tloong kuô̭c khôổng hôm măi kôô̒ng khăw ni̒. Tlủ tloo̭ng kôông tác báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ văn hwả ngḙ̂ thwâ̭t chiêng Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến zu li̭ch. Tăng kươ̒ng twiên tliê̒n, kwáng bả zả tli̭ kuố chiêng Mươ̒ng. pên keḙnh di̭, tiếp tṷc xứ zṷng chiêng tloong ta̒n ngă̒i lḙ̂ ká kuố tính kôô̒ng ta̒n diḙ̂ fương; chwiê̒n dă̭i ngḙ̂ thwâ̭t chiêng Mươ̒ng cho thể hḙ̂ tlé…

KÁC TIN KHÁC


Tlái ngiḙ̂m zu li̭ch ngí zươ̭ng bu̒ng hô̒ ớ hwiḙ̂n Da̒ Bắc

Kỏ ản ta̒i ngwiên thiên nhiên thươi thôốch, hu̒ng bi̭, ớ ta̒n xa̭ nă̒m tloong khu zu li̭ch hô̒ Hwa̒ Bi̒nh kuố hwiḙ̂n Da̒ Bắc tang xâi zư̭ng mô hi̒nh pơ̭i la̒ dêênh tư̒ miểng zu li̭ch xinh thải, ngí zươ̭ng. Môô̭ch khổ miểng zu li̭ch mởi ti paw khai thác tloong năm năi, thu hút kho̭m zu kheéch tloong nước kỏ mớc tli tiêw kaw kôô̒ng pơ̭i zởi tlé kỏ moong hảw ản tlái ngiḙ̂m.

Hwiḙ̂n Mai Châw khai thác zả tli̭ ngê̒ chuông pái thố kấm tliê̒n thôổng kuố zân tôô̭c Môông

Hwiḙ̂n Mai Châw kỏ 2 xa̭ dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Môông khôổng tâ̭p tlung la̒ hang Kiê, Pa̒ Ko̒. Nơi ni̒ kắch tlung tâm hwiḙ̂n khwáng 40 kâl khổ, diḙ̂ hi̒nh tô̒l khṷ ză̭l kôô̒ng pơ̭i hâ̒w nhơ khu bư̭c nă̒m ớ dô̭ ză̭l tlêênh 500m xo pơ̭i mơ̭c dác biến, ngo̭n khṷ ză̭l nhất 1.500 m nă̒m ớ pên khải Tâi Bắc kuố Khu báw tô̒n thiên nhiên Hang Kiê - Pa̒ Ko̒. Pớ paw tơ̒i năi, dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Môông kôô̒ng ha̒ zư̭ zi̒n ngê̒ chuông pái thố kấm tliê̒n thôổng. Mo̭l ỉ pả Môông miḙ̂t ma̒i pên khung pái chuông tí zư̭ lḙ̂ tinh hwa văn hwả zân tôô̭c tlêênh ta̒n tẩm pái thố kấm bán xắc.

Hô̭i thi văn ngḙ̂, thế thaw ta̒n kác tlươ̒ng zân tôô̭c nô̭i tlủ, zân tôô̭c bản tlủ tính Hwa̒ Bi̒nh

Ngă̒i 4/10, ớ Tlươ̒ng fố thôông Zân tôô̭c Zân tôô̭c nô̭i tlủ THFT tính, Xớ Zảw zṷc pơ̭i Da̒w ta̭w tố tlức khai ma̭c hô̭i thi văn ngḙ̂, thế thaw ta̒n tlươ̒ng fố thôông zân tôô̭c nô̭i tlủ, fố thôông zân tôô̭c nô̭i tlủ, fố thôông zân tôô̭c bản tlủ tính Hwa̒ Bi̒nh năm 2024.

Hwiḙ̂n Da̒ Bắc: Báo tô̒n, fát hwi zả tli̭ văn hwả ta̒n kác zân tôô̭c tê̒w pơ̭i fát tliến zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng

9 khảng năm 2024, hwiḙ̂n Da̒ Bắc tấi thẳn kôông tác báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ văn hwả ta̒n kác zân tôô̭c tê̒w pơ̭i fát tliến zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng. Tư̒ xán fấm zu li̭ch văn hwả ản xâi zư̭ng tlêênh kơ xớ báw tô̒n, zư̭ la̭i ản kải kôốc wê̒l kiển tlúc nha̒ ớ ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ (nha̒ khaa̒nh pă̒ng kâl gô̭ lơ̭p lả mỉ mu̒l kuố zân tôô̭c Tă̒i, nha̒ khaa̒nh pă̒ng kâl gô̭ lơ̭p mải lả kuố zân tôô̭c Mươ̒ng, nha̒ kâl gô̭ tlḙ̂t pă̒ng tất lơ̭p mải lả kuố zân tôô̭c Zaw), ngê̒ la̒ chẩi zỏ, chuông pái thố kấm, thêw - in hwa văn, nhuô̭m tla̒m…

Xa̭ La̭c Thi̭nh: Báw tô̒n văn hwả tliê̒n thôổng kwa mô hi̒nh kâw la̭c bô̭ văn hwả zân zan zân tôô̭c Mươ̒ng

Xa̭ La̭c Thi̭nh (Iên Thwí) kỏ 1.635 hô̭ zân, tloong di̭ zân tôô̭c thiếw khổ chiểm 82%, tlú iểw la̒ zân tôô̭c Mươ̒ng. Ta̒n năm khânh ni, wiḙ̂c fát tliến, nhân hôô̭ng ta̒n kâw la̭c bô̭ văn hwả, văn ngḙ̂ tliê̒n thôổng ka̭ no̒ i ản xa̭ kwan tâm. Kwa di̭, chăng tlí kóp fâ̒n nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho nhân zân mo̒ ko̒n ta̭w diê̒w kiḙ̂n thwâ̭n lơ̭i tí zư̭ zi̒n, báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng kuố zân tôô̭c.

Xâi zư̭ng ta̒n xa̭ bu̒ng kaw hwiḙ̂n Tân La̭c tlớ thă̒nh khu zu li̭ch kấp tính

Pa xa̭ bu̒ng kaw Kwiết Chiển, Ngố Luông, vân Xơn, hwiḙ̂n Tân La̭c kỏ dô̭ ză̭l pớ 800 - 1.000m xo pơ̭i mơ̭c dác biến. La̒ khu bư̭c kỏ tí lḙ̂ hâ̒ng che fú tư̒, hḙ̂ thôổng hâ̒ng tư̭ nhiên kôô̒ng ta̒n lwa̒i dôô̭ng thư̭c bâ̭t, khỉ hâ̭w maách mé, ôn hwa̒ wê̒l muô̒ he̒; tư̒ zănh lam thắng kắnh thôốch ản xếp ha̭ng zi tích kấp tính, kấp kuốc za. Zấp ni̒ nơi ni̒ ko̒n lưw zư̭ ản tư̒ zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng kuố zân tôô̭c Mươ̒ng. Kôô̒ng pơ̭i, kỏ ha̒ng hwả nôông xán khả la̒ tưf, dổi pơ̭i kwít kố Nam Xơn, hôô̭c lṷng tắc xu xu Kwiết Chiển, tói tiể Bắc Xơn, tắc kú tlải bṷ Kwiết Chiển, kâl lả thuốc, tắc hâ̒ng, che̒ twiết, ka, kủi zôổng bán diḙ̂ Ngố Luông, ha̭w hươ̭p Lṷng Vân… la̒ dêênh khức hút tluổ dổi pơ̭i zu kheéch.