Pớ tâ̒w năm têểnh măi, zănh thẳng thác Tlăng tlớ thă̒nh miểng têểnh của zu kheéch tloong pơ̭i wa̒i tính. Ta̒n zi̭ch bṷ ăn oỏng, thăm kwan fát tliến i ta̒ zoong la̭i thu nhâ̭p cho ha̒ng chṷc hô̭ zân diḙ̂ fương.


Kôô̒ng pơ̭i kải thôốch hwang xơ, zoo̒ng dác maách leḙnh, thác Tlăng tang tlớ thă̒nh miểng zu li̭ch kuố zu kheéch tloong pơ̭i wa̒i tính.

Thác Tlăng nă̒m ớ xỏm Tlăng ta̒, xa̭ Nhân Mi̭ (Tân La̭c). Năm 2019, thác dác ni̒ ản WBNZ tính kôông nhâ̭n la̒ di tích zănh lam thẳng kắnh kấp tính. Muô̒he̒ năm năi, lươ̭ng kheéch têểnh pơ̭i thác Tlăng tăng kho̭m thẳn, nhất la̒ zi̭p lḙ̂, kuổi twâ̒n, mơ̭i mo̒ ngă̒i kỏ zất kho̭m zu kheéch têểnh pơ̭i thác Tlăng. Tư̒ hô̭ zân xỏm Tlăng ta̒ i ta̒ xâi zư̭ng ta̒n lản, cho̒l xuung kweenh khu bư̭c thác tí fṷc bṷ zu kheéch. 

Tlước ni, ôông Bu̒i Văn Hwa̒ng, xỏm Tlăng Ta̒ la̒ nhân biên hơ̭p dôô̒ng pơ̭i Diḙ̂n lư̭c Kaw Foong, kôông wiḙ̂c tlỉnh chí la̒ ti chốt khổ kôông tơ diḙ̂n. mé pớ năm tlước têểnh măi, ôông chwiến la̭i "la̒ zu li̭ch”. Ôông Hwa̒ng tẩng môô̭ch kải nha̒ khaa̒nh nhó ớ khu bư̭c chân thác, ngă̒i kaw diếm fṷc bṷ tlêênh 30 bâm cho kheéch, nguô̒n thu nhâ̭p khả ốn di̭nh. Ôông hwa̒ng chiê xé: "Lươ̭ng kheéch têểnh ngă̒i ka̒ng kho̭m hơn, ta̒n tôi zất pui bi̒ kỏ thêm thu nhâ̭p. Tlước ni, ka, kủi, tắc, kú la̒ ản fái zoong ti tha chơ̭ paảnh, zấp ni̒ za di̒nh tí fṷc bṷ kheéch zu li̭ch”. 

Wa̒i za di̒nh ôông Hwa̒ng ko̒n kỏ hơn 10 hô̭ kôô̒ng tẩng ta̒n cho̒l, lản tí fṷc bṷ zu kheéch. Ta̒n lản, cho̒l ản la̒ pớ kâl luô̒ng, kâl lảw ớ ngăl pang chơ̒ chân thác zúp zu kheéch ngí ngơi ka̭ têểnh thẳm. Za di̒nh mḙ̂ Dinh Thi̭ Khănh chăng fṷc bṷ dô̒ ăn cho kheéch, mo̒ ko̒n cho thwê pu̒ng ngô̒i, mơ̭i mo̒ chiểw ngô̒i zả pớ 50 - 100 ngi̒n dôô̒ng twi̒ paw bi̭ tlỉ, kheéch thwê paw ka̭ no̒. Ngă̒i kho̭m kheéch mḙ̂ Khănh cho thwê ản tlêênh 10 lươ̭t, tỉnh tha ản tlêênh 1 tliḙ̂w dôô̒ng, ko̒n ta̒n ngă̒i bi̒nh thươ̒ng i ản tôi pa tlăm ngi̒n. "Tôi thuối kha̒ hô̒i cho dêênh chăng la̒ ản wiḙ̂c nă̭ng nươ. Moong hảw hă̒ng kheéch têểnh ngă̒i ka̒ng kho̭m hơn tí pa̒ ko̒n kỏ thêm nguô̒n thu nhâ̭p”, mḙ̂ Khănh chiê xé. 

Kôô̒ng pơ̭i wiḙ̂c fát tliến thẳn kuố ta̒n nê̒n táng ma̭ng xa̭ hô̭i, thơ̒i zan kwa, ta̒n hi̒nh ắnh wê̒l zănh thẳng thác Tlăng ản tư̒ mo̭l zân dăng tái. Cho dêênh lươ̭ng kheéch wa̒i tính têểnh thác thác ngă̒i ka̒ng kho̭m. kải Ngwiḙ̂n Kim Ănh kôô̒ng za di̒nh tư̭ lải xe bươ̭t hơn 100 kâl khổ pớ Ha̒ Nô̭i wê̒l tlái ngiḙ̂m ớ thác Tlăng. Kải Ănh cho hăi, kwa facebook kải ản hăi dẳi têểnh thác Tlăng khăw di̭ hôốc cho môô̭ch ô̭i ớ Hwa̒ Bi̒nh tí cho mắt thêm, khăw di̭ kwiết di̭nh zoong za di̒nh wê̒l thăm kwan miểng ni̒. "Thơ̒i zan ti pớ Ha̒ Nô̭i lêênh têểnh ni khwnág 2 thiểng tôô̒ng hô̒, ta̭ng khả ti la̭i thwâ̭n lơ̭i. Ta̒n tôi zất ẩn tươ̭ng bi̒ thác dác zất thôốch, dác maách leḙnh. Zu̒ pa̒ kon mởi la̒ zu li̭ch mé zất thân thiḙ̂n, chất fác, dô̒ ăn i khả la̒ hơm ngoo̭ch” kải Ănh cho hăi. 

Dổi pơ̭i zu kheéch, thác Tlăng tang tlớ thă̒nh môô̭ch miểng têểnh tí khảm fả thiên nhiên kôô̒ng kon mo̭l kuố dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Mươ̒ng. Ko̒n pơ̭i zân diḙ̂ fương, hi̒nh ắnh thác Tlăng ản lan hôô̭ng i ta̒ măng tư̭ ha̒w. Nhơ chiê xé kuố kải Bu̒i Ngoo̭c Ănh (24 thuối), thi̭ tlẩn Ma̭n Dức (Tân La̭c): Tôi hăi dẳi têểnh thác Tlăng pớ ka̭ hoo̭c kấp III, tư̒ lâ̒n tôi kôô̒ng ta̒n ô̭i pa̭n ti têểnh ni thẳm. Hơn mươ̒l năm kwa thác i ko̒n zư̭ ản kải thôốch hwang xơ, la̒n dác maách leḙnh. la̒ mo̭l zân diḙ̂ fương, tôi zất pui pơ̭i tư̭ ha̒w khi ngă̒i ka̒ng kỏ kho̭m mo̭l hăi dẳi têểnh thác Tlăng. Moong hă̒ng nơi ni̒ xḙ fát tliến thă̒nh khu zu li̭ch tloong tương lai khăw ni̒. 

Dôô̒ng chỉ Bu̒i Văn Tân, Fỏ Chú ti̭ch WBNZ xa̭ Nhân Mi̭ cho hăi: Thác Tlăng i ta̒ ản WBNZ tính kôông nhâ̭n zi tích zănh lam thẳng kắnh kấp tính. WBNZ xa̭ i ta̒ thă̒nh lâ̭p Ban Kwán lỉ zi tích, zaw cho tố kwán lỉ thác. Zấp ni̒, kheéch têểnh tlái ngiḙ̂m ngă̒i ka̒ng kho̭m, WBNZ xa̭ chí da̭w tố kwán lỉ tốt khu zi tích. Zu̒ lươ̭ng kheéch têểnh kho̭m mé thác Tlăng i ko̒n hwang xơ, chuô ản dâ̒w tư. Cho dêênh, xa̭ moong hảw ta̒n kác kấp, ta̒n ngă̒nh kwan tâm, dâ̒w tư tí fát tliến zu li̭ch thác Tlăng ngă̒i môô̭ch tốt hơn. Dổi pơ̭i xa̭, khăw muô̒ zu li̭ch năm 2024, Nhân Mi̭ xḙ diê̒w tlính kwi hwă̭ch la̭i thác Tlăng ti la̒ po cho hơ̭p pơ̭i nét văn hwả kuố diḙ̂ fương, nhơ xâi tẩng ta̒n cho̒l, lản pơ̭i thiết kể mô foóng mô hi̒nh nha̒ khaa̒nh tí zu kheéch têểnh chăng tlí thẳm mo̒ ko̒n kỏ thế thi̒m hiếw văn hwả kuố mo̭l Mươ̒ng.

KÁC TIN KHÁC


Hwiḙ̂n Mai Châw zi̒n zư̭ pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả kuố dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ

Tlí khăw môô̭ch thơ̒i zan ản za̭ pơ̭i mḙ̂ tlí páw. Hơ̒ I Zu ớ xỏm Hang Kiê, xa̭ Hang Kiê (Mai Châw) i ta̒ tư̭ thăi mêê̒nh thêw ản ta̒n hwa văn khỏ, kâ̒w ki̒ tlêênh wẳl thố kấm tâ̒w tiên zo mêê̒nh tư̭ la̒ lḙ̂. Foong tṷc kuố dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Môông, chăng tlí Hơ̒ I Zu mo̒ ôông ngăi ỉ pả no̒ ka̭ ká lêênh ản 10 thuối tê̒w fái tư̭ thăi la̒ ản cho mêê̒nh môô̭ch kải wẳl thố kấm thôốch tí teẻnh dẩw pước tlướng thă̒nh kôô̒ng pơ̭i cho dố ản kải khẻw lẻw, dám dang kuố ỉ pả mo̭l Môông…

Fươ̒ng Thải Bi̒nh báw tô̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Tloong ta̒n năm kwa, kôông tác báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ zi xán văn hwả ta̒n kác zân tôô̭c tlêênh diḙ̂ pa̒n fươ̒ng Thải Bi̒nh (TF Hwa̒ Bi̒nh) i ta̒ la̒ ản kết kwá kwan tloo̭ng; ta̒n zả tli̭ văn hwả bâ̭t thế, fi bâ̭t thế ản kwan tâm.

Xa̭ Kwang Tiển báw tô̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Xáp nhâ̭p pớ 2 dơn bi̭ hă̒nh tlỉnh Iên Kwang pơ̭i Fúc Tiển tlước ni (TF Hwa̒ Bi̒nh) kỏ tlêênh 1.400 hô̭ zân kôô̒ng khôổng, tloong di̭ 96% hô̭ zân tôô̭c Mươ̒ng. Nhơ̒ lơ̭i thể puôn paảnh, zaw lưw thwâ̭n lơ̭i, diê̒w kiḙ̂n kinh tể kuố mo̭l zân kỏ pước kái thiḙ̂n ản dố ho̭. Pên keḙnh di̭, tơ̒i khôổng tinh thâ̒n kuố pa̒ kon nơng lêênh nhơ̒ zư̭ la̭i ản bán xắc, kôô̒ng pơ̭i báw tô̒n ta̒n nét văn hwả tliê̒n thôổng.

Hwiḙ̂n La̭c Xơn báw tô̒n bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Hwiḙ̂n La̭c Xơn kỏ tlêênh 15,7 va̭n mo̭l, tloong di̭ zân tôô̭c Mươ̒ng chiểm khwáng 92%. Tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n ko̒n zư̭ ản tư̒ zi xán văn hwả bâ̭t thế, fi bâ̭t thế kuố mo̭l Mươ̒ng nhơ: nha̒ khaa̒nh, chiêng, mo, tlang fṷc, ngê̒ tliê̒n thôổng, hát Thươ̒ng dang, Bô̭ mḙng… kấp wí, tlỉnh kwiê̒n ta̒n kác kấp tloong hwiḙ̂n tlủ tloo̭ng tliến khai ta̒n zái fáp báw tô̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Niê̒m tư̭ ha̒w kôô̒ng ỉ thức zư̭ zi̒n bán xắc ản khơi zâ̭l tloong kôô̭ng dôô̒ng.

Mo̭l Mươ̒ng ớ Thú dô - chăng tí “bất kôốc” văn hwả

Ngă̒i 01/8/2008 la̒ dẩw môốc li̭ch xứ kwan tloo̭ng kuố Thú dô Ha̒ Nô̭i khi Ngi̭ kwiết khổ 15/2008/NQ-QH12 kuố Kuốc hô̭i khwả XII wê̒l diê̒w tlính diḙ̂ zởi hă̒nh tlỉnh thă̒nh fổ Ha̒ Nô̭i pơ̭i môô̭ch khổ tính liên kwan tlỉnh thức kỏ hiḙ̂w lư̭c. Ni la̒ lâ̒n diê̒w tlính kwi mô ká nhất, tỉnh chất pơ̭i ỉ ngiḙ̂ dă̭c biḙ̂t nhất tloong xuốt tliê̒w za̒i ngi̒n năm li̭ch xứ kuố Thăng Loong - Ha̒ Nô̭i. Nhơ pển hỏl nhó hwa̒ paw zoo̒ng khôông ká, 4 xa̭: Dôông Xwân, Tiển Xwân, Iên Bi̒nh, Iên Tlung thuô̭c hwiḙ̂n Lương Xơn, tính Hwa̒ Bi̒nh ản xáp nhâ̭p paw Thú dô Ha̒ Nô̭i têểnh măi i ta̒ ản 16 năm. Tư̭ ha̒w tlớ thă̒nh kôông zân Ha̒ Nô̭i pơ̭i kóp fâ̒n bớ hôô̭ng kôô̭ng dôô̒ng zân tôô̭c Mươ̒ng ớ Thú dô i ta̒ kôô̒ng pơ̭i ha̒ tê̒w la̒ ản môô̭ch kwiết tâm chăng tí "bất kôốc” văn hwả.