(HBDT) - Thew li̭ch xứ la̒ng Kwe̒n Thi̭ thuô̭c xa̭ Kaw Zương, hwiḙ̂n Lương Xơn ản khai xinh va̒i tlăm năm tlước. Dâ̒w tiên la̒ng chí kỏ 7 hô̭ bớ dươ̭c khác wê̒l an kư lâ̭p ngiḙ̂p. Khâw rỉ fát chiến thee̒nh la̒ng kỏ thên la̒ la̒ng Tla̭i Mít, ka̭ ni̒ la̒ Kwe̒n Thi̭. Kắch ni khwáng 300 năm, nhan zân la̒ng Kwe̒n Thi̭ xâi zư̭ng di̒nh la̒ng dớ fṷng thơ̒ kác vi̭ thâ̒n Tán Viên Xơn, Kun Tlươ̒ng Thung, Thee̒nh Wa̒ng la̒ng.
Lḙ̂ hô̭i chiê̒n thôổng di̒nh la̒ng Kwe̒n Thi̭
Ó chí
la̒ dươ̭c xinh hwa̭t tỉn ngươ̭ng zân zan, di̒nh la̒ng la̒ dươ̭c hô̭i ho̭p, ba̒n
wiḙ̂c la̒ng kuố ngươ̒i zân. Di̒nh ản xâi zư̭ng khươ keẻnh dôô̒ng ngỏ wê̒l
hưởng nam. Khả dôông, tâi, bắc kỏ khṷ dả bôl baw bo khuôn viên la̒ng.
Di̒nh la̒ng Kwe̒n Thi̭ ản vớ rôô̭ng gô̒m 7 zan, kỏ hâ̭w kung, xâi zư̭ng
bă̒ng gô̭ kwỉ. Thew thơ̒i zan, nha̒ di̒nh bi̭ thuổng kấp. Năm 1996, nhân zân
la̒ng Kwe̒n Thi̭ da̒ doỏng kóp kôông khức, thiê̒n kuố xâi zư̭ng la̭i di̒nh
ta̭i dươ̭c ku dớ thơ̒ kác vi̭ thâ̒n, Tán Viên Xơn va̒ Thee̒nh Wa̒ng la̒ng.
Tloong năm di̒nh la̒ng Kwe̒n Thi̭
tốchức 5 ngă̒i lḙ̂ chỉnh, tloong rỉ lḙ̂ dâ̒w xwân baw ngă̒i 12 khảng
chiêng ha̒ng năm ản tố chức tlang tloo̭ng, gô̒m fâ̒n lḙ̂ tố chức rước
bát hương kuố nga̒i wê̒l di̒nh Ká. Fâ̒n hô̭i tố chức dôông bui kỏ kác
tlo̒ chơi zân zan, hát dổi, kác hwa̭t dôô̭ng văn ngḙ̂, thế thaw. Baw ngă̒i
4/4 âm li̭ch, di̒nh la̒ng tố chức lḙ̂ kâ̒w dác ma̭, kỏ ôông Tư̒ kủng khẩn
cho mươ thwâ̭n xỏ hwa̒, muô̒ ma̒ng tốt tươi. Ngă̒i 12/6 âm li̭ch la̒ lḙ̂
thuổng dôô̒ng, Tư̒ kủng khẩn xin fáp
thân linh, tlơ̒i dất xoong zâm mḙ̂ thuổng kẩl. Ngă̒i 18/8 âm li̭ch la̒ lḙ̂
thướ lả lo̭. Khi̒ ni̒ lo̭ dang thơ̒i ki̒ ửng kải, hăi bi̭ bêḙ̂nh fả ha̭i.
Zân la̒ng la̒ lḙ̂ kâ̒w mươ thwâ̭n xỏ hwa̒, chăng kỏ khu bêḙ̂nh fả ha̭i muô̒
ma̒ng. Ngă̒i 12/10 âm li̭ch la̒ lḙ̂ kơm mởi. Baw thơ̒i diếm ni̒, lo̭ bắt
dâ̒w hải wê̒l nha̒. Ni la̒ lḙ̂ kảm ơn tlơ̒i dất, thâ̒n linh da̒ fu̒ hô̭ cho
muô̒ ma̒ng bô̭i thu, zân la̒ng la̒ ăn thi̭nh vươ̭ng, meḙnh khwé.
Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.
Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.
Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?
Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.
.jpg)
