Li̭ch kuố mo̭l Mươ̒ng la̒ bô̭ li̭ch kố tli thức zân zan, hôốc la̒ khắch doi, ản la̒ dêênh pớ tlêênh wiḙ̂c thew ngỏ chwiến dôô̭ng kuố khaw doi. Li̭ch ản la̒ pă̒ng 12 thé tle, mơ̭i thé tle la̒ môô̭ch ha̒ng, tloong di̭ kỏ môô̭ch khổ ngă̒i tloong khảng ản khắc pă̒ng ta̒n kỉ hiḙ̂w khác ha̒ tí dwản di̭nh ngă̒i thôốch, xẩw cho khới xư̭ kôông wiḙ̂c (ti la̒ ăn, la̒ nha̒ mởi, lḙ̂ bơ̭, lḙ̂ ôông hăi lo kôông to wiḙ̂c ká tloong mươ̒ng).


Tli thức zân zan li̭ch tle zân tôô̭c Mươ̒ng ản kôô̭ng dôô̒ng Mươ̒ng xỏm Mô̭, xa̭ Bi̒nh Thănh (Kaw Foong) lưw zư̭, tlưng pă̒i pơ̭i ngỏ paw ta̒n kinh ngiḙ̂m tloong kuốc khôổng.

Mo̭l Mươ̒ng Pi kỏ kắch tỉnh li̭ch khác pơ̭i mo̭l Mươ̒ng ớ pu̒ng khác, hôốc la̒ kắch tỉnh "ngă̒i lui khảng têểnh”. Khảng Chiêng li̭ch Mươ̒ng Pi ửng pơ̭i khảng 10 li̭ch Mươ̒ng ta̒n miểng khác pơ̭i khảng 10 âm li̭ch kuố mo̭l Kinh.

Li̭ch Mươ̒ng thew tliê̒n thwiết Mươ̒ng ản la̒ dêênh paw thơ̒i tâ̒w buô Zi̭t Za̒ng kuố mo̭l Mươ̒ng. Li̭ch ản la̒ dêênh tâ̒w tiên ớ Mươ̒ng Pi, tức la̒ ản la̒ paw thơ̒i Hu̒ng Vương zư̭ng nước. Tliḙ̂n kế hă̒ng, paw thơ̒i Hu̒ng vương, nha̒ buô kỏ lâ̒n ti tlêênh thwiê̒n, zo chăng tí ỉ la̒ tlé môô̭ch biên ngoo̭c kwỉ. Tư̒ thơ̭ lă̭n ta̒i zói ản hôốc têểnh, mé chăng môô̭ch ăi thi̒m ản dố. Nha̒ buô cho hôốc ká thắi ta̒n da̭w xi̭ nối thiểng tloong nước tí zo̒ thi̒m biên ngoo̭c, mé tê̒w chăng ản. Môô̭ch hôm kỏ thố lang Mươ̒ng Pi, ta̒i zói nối thiểng tloong Mươ̒ng xin paw iết kiển nha̒ buô. Khăw khi ngỏ môô̭ch kwé pă̒ng chân ka̒, bi̭ thố lang ni̒ pô̭ pơ̭i buô la̒, biên ngoo̭c di̭ tang tơ̭i zơ̒ thôốch tí tlớ wê̒l pơ̭i buô. Têểnh ngă̒i thử 6, kế pớ ngă̒i biên thố lang tlé kwé, kỏ mo̭l zân ti teẻnh mươ̭ng zoong zơng buô môô̭ch kon kả we̒l to, bươ̒ pắt ản ớ chơ̒ khôông, Mo̭l la̒ pếp kuố buô bố kả, ản dố tloong tlôô̭ng kả môô̭hc biên ngoo̭c lảng. Thi̒m ản ngoo̭c, nha̒ buô pui mơ̒ng,cho hôốc biên thố lang paw thướng cho tư̒ châw bẳw ngoo̭c nga̒, mé thố lang Mươ̒ng Pi chăng lḙ̂, tlí xin nha̒ buô tha ân môô̭ch wiḙ̂c tí cho zân bu̒ng thố lang kai kwán ngă̒i thi̒ lu̒i môô̭ch ngă̒i pơ̭i khảng tả la̭i lêênh khởm hơn pa khảng. Ản dố wiḙ̂c ni̒ tư̒ ỉ ngiḙ̂, nha̒ buô ưng thwâ̭n liê̒n cho lâ̭p da̒n tể kảw tlơ̒i tất tlửng zảm. Pớ di̭, mo̭l Mươ̒ng ớ Mươ̒ng Pi lâ̭p li̭ch pơ̭i zư̭ ma̭i wê̒l khăw ni̒.

La̒ kư zân bán diḙ̂, kỏ li̭ch xứ lô tơ̒i, khởm la̒ ản têểnh tli̒nh dô̭ văn minh, mo̭l Mươ̒ng kỏ li̭ch tluổ la̒ kải kỏ tư̒ kơ xớ. Li̭ch Mươ̒ng Pi khả tli tiết, cho dố ho̭ zơ̒, twâ̒n, khảng, kwỉ pơ̭i năm. Môô̭ch ngă̒i kuố mo̭l Mươ̒ng kỏ 16 zơ̒ (môô̭ch zơ̒ khânh pă̒ng 1,5 zơ̒ kuố mo̭l Kinh) mơ̭i khảng kỏ 29 – 30 ngă̒i, chiê la̒ 3 twâ̒n, mơ̭i twâ̒n kỏ 10 ngă̒i, mơ̭i năm kỏ 12 khảng, chiê la̒ 4 kwỉ.

Li̭hc kỏ dă̭c diếm la̒: Li̭ch tlăng thew khảng pơ̭i twâ̒n (Mo̭l Mươ̒ng thew ngỏ bâ̭ô̭nn kuố tlăng tí la̒ tha li̭ch) kôô̒ng pơ̭i li̭ch hâ̭w bâ̭t thew năm.

Li̭ch Mươ̒ng Pi kỏ ắnh hướng khu têểnh kon mo̭l kôô̒ng tloong ta̒n xinh hwa̭t kuố xa̭ hô̭i Mươ̒ng. Li̭ch Mươ̒ng Pi i tư̭ zởi ha̭n khôông zan kuố nả. Thă̒nh ngư̭ "ngă̒i lui khảng têểnh” chăng zoong tỉnh fố biển têểnh mớc da̭i ziḙ̂n cho ta̒n bu̒ng Mươ̒ng mo̒ tlí tô̒n ta̭i ớ Mươ̒ng Pi, nả kỏ ỉ ngiḙ̂ thư̭c tiêxn tloong nôông ngiḙ̂p, tli fổi ta̒n xinh hwa̭t văn hwả bu̒ng Mươ̒ng Pi.

Kôô̒ng pơ̭i ta̒n zả tli̭ dôô̭c dảw, da̭c biḙ̂t di̭, li̭ch tle zân tôô̭c Mươ̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh (kôô̒ng pơ̭i lḙ̂ hô̭i tliê̒n thôổng Khai Ha̭ zân tôô̭c Mươ̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh; ngḙ̂ thwâ̭t muổ Keng Loỏng zân tôô̭c Thải, hwiḙ̂n Mai Châw) i ta̒ ản Bô̭ Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch zoong paw zeenh mṷc zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kuốc za.

Pên keḙnh di̭ ko̒n tư̒ zi xán khác kuố zân tôô̭c Mươ̒ng an teẻnh zả kaw, kôô̒ng ta̒n nét bán xắc văn hwả dôô̭c dảw nhơ: Tlôổng Mươ̒ng, Chiêng Mươ̒ng, mô̭ Mươ̒ng, chư̭ biết - thiểng pô̭, la̒ng Mươ̒ng… Tlỉn ta̒n kải thể hḙ̂ ti tlước tí la̭i i ta̒ la̒ ză̒w thêm bán xắc văn hwả Mươ̒ng chăng tlí thu hút ản kwan tâm kuố ta̒n nha̒ nggiên kửw, nha̒ kháw kố, xưw tâ̒m zân zan… mo̒ ko̒n la̒ dêênh ản xăi mê kuố zu kheéch khânh xa mơ̭i khi têểnh Hwa̒ Bi̒nh.

KÁC TIN KHÁC


Mo̭l ỉ pả Mươ̒ng fát tliến zu li̭ch tloong loo̒ng thă̒nh fổ

Homestay Za Tlang Heian ớ tô Thẳw, fươ̒ng Thải Bi̒nh (TF Hwa̒ Bi̒nh) la̒ pu̒ng têểnh hấp zâ̭n cho zu kheéch ươ ngỏ ta̒n văn hwả zân tôô̭c pơ̭i thiên nhiên. Tảng kế la̒ mo̭l kóp mă̭t paw thă̒nh kôông ni̒ la̒ kải Bu̒i Thi̭ Hiê̒n – mo̭l ỉ pả zân tôô̭c Mươ̒ng té tha ớ bu̒ng tất Kim Bôi. Kôô̒ng niê̒m dam mê văn hwả zân tôô̭c pơ̭i fát tliến zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng, kải Hiê̒n i ta̒ la̒ dêênh khôông zan kết nổl tliê̒n thôổng pơ̭i hiḙ̂n da̭i ngăl tloong loo̒ng thă̒nh fổ.

Báw ta̒ng tính: Da za̭ng hwa̭t dôô̭ng báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ zi xán

Ta̒n năm kwa, kôô̒ng pơ̭i wiḙ̂c linh hwa̭t tloong hwa̭t dôô̭ng báw tô̒n zi xán, Báw ta̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ kóp fâ̒n lưw zư̭, fát hwi ta̒n zả tli̭ li̭ch xứ, văn hwả ản tư̒ kải dô̒ bâ̭t kuố ta̒n zân tôô̭c tlêênh diḙ̂ pa̒n tính.

Ngwa̭i zaw văn hwả – Kă̒w nổl la̒ dôô̭ng lư̭c tí fát tliến zu li̭ch

Ta̒n năm kwa, tính tlủ tloo̭ng hwa̭t dôô̭ng ngwa̭i zaw văn hwả, kwa di̭ kóp fâ̒n kwáng bả hi̒nh ắnh, kon mo̭l Hwa̒ Bi̒nh, gi dẩw ẩn tloong pức tlănh kuố văn hwả zân tôô̭c pơ̭i thể zởi. Ta̒n hwa̭t dôô̭ng báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ zi xán văn hwả pơ̭i zaw lưw văn hwả la̒ dôô̭ng lư̭c fát tliến zu li̭ch pê̒n bư̭ng

Thew ngỏ lḙ̂ hô̭i Thuổng tôô̒ng ớ pu̒ng têểnh Zi tích kuốc za dă̭c biḙ̂t Mải khṷ la̒ng Vă̒nh

Ta̒n ngă̒i tâ̒w xwân Ất Ti̭, zu kheéch wê̒l xa̭ Iên Fủ (La̭c Xơn) tlái ngiḙ̂m khôông khỉ Lḙ̂ hô̭i Thuổng tôô̒ng kỏ kwi mô ká nhất bu̒ng Mươ̒ng Wang. Lḙ̂ hô̭i tê̒w pơ̭i zi tích kháw kố hoo̭c Mải khṷ la̒ng Vă̒nh ta̒ ản xếp ha̭ng zi tích kuốc za dă̭c biḙ̂t.