Ôông Mo Bu̒i Văn Xi̭nh, xa̭ Iên Fủ (La̭c Xơn) tloong lâ̒n la̒ ngi lḙ̂ mo ớ Mải khṷ la̒ng Vă̒nh.
Mo Mươ̒ng la̒ lwa̭i hi̒nh zi xán văn hwả dă̭c biḙ̂t kuố mo̭l Mươ̒ng, zo kỏ zung lươ̭ng ká, ắnh hướng khu hôô̭ng pơ̭i tli fổi tlêênh tư̒ mă̭t tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng tư̒ tơ̒i măi, dởng ta̒n zả tli̭ nhân văn, văn hwả, li̭ch xứ, nhân xinh kwan, bṷ tlṷ kwan, ngư̭ văn zân zan kuố mo̭l Mươ̒ng. Kỏ thế koi Mo Mươ̒ng nhơ "bô̭ bắch khwa thư zân zan” wê̒l mo̭l Mươ̒ng. Mo Mươ̒ng gô̒m 3 li̭nh bư̭c tlỉnh la̒ dêênh: Lơ̒i mo, ziḙ̂n xưởng mo, môi tlươ̒ng ziḙ̂n xưởng kôô̒ng ta̒n kon mo̭l thư̭c hă̒nh ziḙ̂n xưởng mo, tloong di̭ lơ̒i mo gẳn pơ̭i mo̭l ziḙ̂n xưởng chiểm bi̭ tlỉ kwan tloo̭ng nhất. Tlỉnh ta̒n ba̒i mo, kát mo, roỏng mo (ta̒n tlương, hô̒i) hăi pô̭ kắch khác, ta̒n ba̒i văn vâ̒n ản zân zan chwiê̒n meḙnh, xứ zṷng la̒ lơ̒i khẩn tloong ta̒n ngi lḙ̂ tỉn ngươ̭ng, lḙ̂ kă̒w mă̭nh khwé, tảng pô̭ la̒ tloong tang lḙ̂… la̒ dêênh thiểng pô̭ kuố mo Mươ̒ng.
Ngỏ tôống thế, Mo Mươ̒ng ản la̒ dêênh pơ̭i kết kẩw zất tư̒ ba̒i văn bâ̒n chwiê̒n meḙnh. Ka̭ la̒ ngi lḙ̂, lơ̒i mo ản ôông mo xưởng lêênh ta̒n khúc mo, tlươ̒ng mo thew ta̒n zai diḙ̂w nhất di̭nh, hơ̭p pơ̭i ta̒n nô̭i zung, mṷc dích mo̒ ngi lḙ̂ di̭ hưởng têểnh.
Mơ̭i mo̒ bán mo, zoo̒ng mo lưw zư̭ tê̒w kỏ ta̒n diếm chôổng hăi khác ha̒. Mơ̭i bu̒ng Mươ̒ng wiḙ̂c ziḙ̂n xưởng mo, lơ̒i mo tê̒w kỏ khác ha̒ mo̒ éw. Kải ni̒ tlửng tó iểw tổ zi̭ bán, kải foong fủ kuố mo. Mo Mươ̒ng kỏ 3 lwa̭i tlỉnh tê̒w ản xứ zṷng la̒ ngi thức, mo kế tiḙ̂n pơ̭i mo nho̒m.
Ngḙ̂ nhân Mo la̒ mo̭l nẳm zư̭ ta̒n ba̒i mo la̒ mo̭l tlư̭c tiếp thư̭c hă̒nh ziḙ̂n xưởng mo Mươ̒ng. Zấp ni̒ tlêênh diḙ̂ pa̒n ính kỏ khwáng 200 ngḙ̂ nhân mo. Tloong zân zan mo̭l Mươ̒ng hôốc zất tôn tloo̭ng la̒ ta̒n thâ̒i mo (ôông mo), pổ mo… Tloong di̭, thên hôốc thâ̒i mo, ôông mo la̒ hăi ản hôốc tư̒ nhất. Ta̒n ngḙ̂ nhân mo tloong li̭ch xứ cho têểnh ngă̒i măi tê̒w la̒ ta̒n mo̭l kỏ bai tlo̒ nhơ pu̒ng ỉn tinh thâ̒n tloong ta̒n kôô̭ng dôô̒ng mo̭l Mươ̒ng tlước ta̒n thăi tối kuố kuô̭c khôổng.
Ngê̒ mo la̒ tlí chung ta̒n thâ̒i Mo khôổng pă̒ng kôông wiḙ̂c ti la̒ mo. Ta̒ hôốc la̒ ngê̒ fái kỏ kôông kṷ. Kỏ thế chiê kôông kṷ hă̒nh ngê̒ kuố ôông mo thă̒nh 2 lwa̭i: Lwa̭i thử môô̭ch fái nhở tloong tlôốc la̒ ta̒n ba̒i kủng, ta̒n ba̒i mo, lwa̭i thử hal la̒ dô̒ bâ̭t ản kâ̒m, khwác lêênh mo̭l khi hă̒nh lḙ̂, hăi khi kâ̒n zu̒ng tloong hă̒nh ngê̒. Thâ̒i mo ka̒ng kỏ tư̒ tơ̒i la̒ mo thi̒ ka̒ng ản zân zan tô̒n zu̒ng pơ̭i teẻnh zả kaw wê̒l năng lư̭c "fáp thwâ̭t”, zân zan Mươ̒ng, ko̒n hôốc la̒ ta̒n zoo̒ng Mo. Ngê̒ mo i fái hoo̭c, ta̒n mo̭l kỏ pổ, kỏ chủ la̒ ngê̒ mo thi̒ wiḙ̂c hoo̭c kỏ fâ̒n lởi hơn pơ̭i thwâ̭n hơn bi̒ ản tlư̭c tiếp chwiê̒n ngê̒. Tlang fṷc thâ̒i mo Mươ̒ng tảng kế la̒ kải mṷ. Ớ bu̒ng La̭c Xơn, ta̒n ôông mo khi la̒ lḙ̂ mo tloong tang ma, puông mṷ kỏ hi̒nh hal kải khâ̒ng po̒ tót hưởng wê̒l khải tlước ngỏ zất wai linh. Tlêênh mṷ mă̒w tó kôô̒ng zái mṷ ản thêw tlang tlỉ ta̒n linh bâ̭t nhơ kon ho̒, kon hôô̒ng, fươ̭ng, chim, kả…ta̒n linh bâ̭t cho dố nhân xinh kwan, thể zởi kwan kuố mo̭l Mươ̒ng. Thủl khót kuố ôông mo Mươ̒ng la̒ thủl pái dởng ta̒n kôông kṷ, bâ̭t thế ản cho la̒ linh thiêng, ản zu̒ng la̒ linh bâ̭t hô̭ thân, la̒ kôông kṷ tlẩn tli̭ ma kwí tloong hă̒nh ngê̒ kuố mêê̒nh, tloong di̭ dô̒ chể tác pă̒ng khắch, pă̒ng tôô̒ng, pă̒ng khṷ chiểm bi̭ tlỉ kwan tloo̭ng, chiểm tlêênh chơ̒ 50% khổ lươ̭ng tloong thủl khót kuố ta̒n ôông mo.
Tloong mo chưở dởng ta̒n tinh hwa văn hwả Mươ̒ng. Tloong ta̒n ba̒i văn bâ̒n, thơ, mo dởng tư̒ kâw tliḙ̂n kố, chwiê̒n thwiết zân zan, thâ̒n thwa̭i, xứ thi. Ta̒n kâw tliḙ̂n di̭ fám ắnh li̭ch xứ, pô̭ lêênh xư̭ bâ̭t, hiḙ̂n tươ̭ng tloong kuốc khôổng pớ mâ̭n ngă̒i khâi hơ. Tảng kế la̒ hḙ̂ thôổng thiểng Mươ̒ng kố ản lưw zư̭ khả la̒ tlo̭n wḙn tloong Mo Mươ̒ng. Ni la̒ ta̒i xán, zi xán fi bâ̭t thế bô zả kuố mo̭l Mươ̒ng pô̭ tluổ, zân tôô̭c Viḙ̂t Nam pô̭ tlung. Ta̒n diḙ̂ zeenh, thên ta̒n lwa̒i kâl kó, khôông, pển… tlư̒ môô̭ch khổ diḙ̂ zeenh thâ̒n thwa̭i ớ tlêênh tlơ̒i, tloong Mươ̒ng ma…Ka thắi ản pô̭ têểnh tloong Mo Mươ̒ng tê̒w kỏ thâ̭t tlêênh thư̭c diḙ̂ bu̒ng mo̭l Mươ̒ng khôổng. Mo Mươ̒ng lưw zư̭ hḙ̂ thôổng diḙ̂ zeenh kố, ngă̒i măi tư̒ miểg chăng ko̒n pô̭ têểnh nươ. Kải ni̒ zất kỏ ích tloong ngiên kửw diḙ̂ tlỉ bu̒ng mo̭l Mươ̒ng khôổng. Tloong mo Mươ̒ng cho dố nhân xinh kwan, bṷ tlṷ kwan, fán ắnh goóc keḙnh ta̒n kwan niḙ̂m wê̒l kuô̭c khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng, kwan niḙ̂m wê̒l bṷ tlṷ 3 tơ̒ng, 5 thể zởi, bâ̭n bâ̭t xung kweenh…, kinh ngiḙ̂m xán xwất, li̭ch fáp, fân lwa̭i thư̭c bâ̭t, kinh ngiḙ̂m pô̭ meḙnh pơ̭i tư̭ nhiên… Môi tlươ̒ng ziḙ̂n xưởng mo Mươ̒ng tloong tang lḙ̂ kố chwiê̒n Mươ̒ng kôô̒ng hḙ̂ thôổng ta̒n ngi lḙ̂, biếw tươ̭ng văn hwả, nha̒ tảng, mô̭… kỏ tloong tang lḙ̂ fṷc bṷ cho ziḙ̂n xưởng mo, chưở dởng pơ̭i fán ắnh tlang fṷc zân zan, âm nha̭c zân zan (zai diḙ̂w ta̒n ba̒i mo, nha̭c lḙ̂ tloong mo, lḙ̂ hô̭i zân zan, kiển tlúc zân zan…). Mo Mươ̒ng i cho dố tỉn ngươ̭ng zân zan, gô̒m ta̒n tṷc thơ̒ tố tiên, tơ̒ tố ngê̒ (thơ̒ thiên thư ôông mo), tṷc thơ̒ mo̭l khôổng (ta̒n ngi lḙ̂ la̒ wa̭i), tṷc thơ̒ kâl (ta̒n ngi lḙ̂ la̒ wa̭i kẻw khi), tṷc hiển xinh (mo tlu, mo po̒, ka, kủi…).
Ngă̒i măi, mo i ko̒n tang ản mo̭l Mươ̒ng tlân tloo̭ng. Wiḙ̂c tố tlức tang lḙ̂ thew nếp khôổng mởi, mo̭l Mươ̒ng i tố tlức mo cho mo̭l ta̒ chít. Khổ lươ̭ng ta̒n roỏng mo ản kắch zám, tlí mo ta̒n roỏng mo kwan tloo̭ng, zất kâ̒n thiết tloong wiḙ̂c la̒ ta̒n ngi lḙ̂. Ta̒n zả tli̭ kuố mo ko̒n ma̭i ti kôô̒ng mo̭l Mươ̒ng ti têểnh wê̒l khăw ni̒ pơ̭i tư kắch la̒ môô̭ch zi xán văn hwả, môô̭ch iểw tổ nê̒n táng la̒ dêênh văn hwả Mươ̒ng…
Năm 2015, tính Hwa̒ Bi̒nh tỏn nhâ̭n bă̒ng báw tlơ̭ kuố Liên hiḙ̂p ta̒n hô̭i UNESCO Viḙ̂t Nam cho zi xán văn hwả "Mo Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh”. Năm 2016, Bô̭ tlướng Bô̭ Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kỏ kwiết di̭nh zoong mo Mươ̒ng paw zeenh mṷc zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kuốc za. Năm 2020, Mo Mươ̒ng ản Thú tưởng Chỉnh fú chí da̭w cho̭n la̒ Zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kâ̒n xâi zư̭ng hô̒ xơ kuốc za dḙ̂ tli̒nh UNESCO gi zănh paw zănh xắch zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kâ̒n báw bḙ̂ khấn kấp kuố nhân lwa̭i. Ta̒n tỉn hiḙ̂w ni̒ ka̒ng cho dố zả tli̭ tlươ̒ng tô̒n kuố zai xán văn hwả Mo Mươ̒ng.
Phát triển bởi ICT GROUP.
.jpg)
.jpg)
.jpg)