Khâi hơ pơ̭i la̭i tơ̒i hơ

Dác ăi ta̒ tâ̒i pển tâ̒i hỏl

Mo̭l tâ̒i tinh tâ̒i mươ̒ng

Kải tất ha̒ng hí ha̒ng hiên

Kải tất thiê̒n kwan kải nga̒n Kuốc Chơ̭

Chuô kỏ ngăi tha hơ di̭ la̒ tưở eenh (Ko̒n)

Chuô kỏ ngăi theenh hơ di̭ la̒ tưở ká

Tưở ăn lô̭m kải wi̭t kải ka chăng kỏ ngăi la̒ tưở tla tưở hói

Ớ tloong kải khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng

Ko̒n tlởng la̭c tlởng lo̭i tlởng dói tlởng dét la̒ tlởng Kun Lang Tả Kâ̒n

Dẩm dấch tlởng tiểng Kun Kâ̒n ớ koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng hảw té

Dẩm dé tlởng tiểng Kun Lang Tả Kâ̒n

Ớ koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng hảw ung

- Tí maa̭nh ngăi paw ẩp tlởng puô tlởng na̒ng

Tlởng khang tlởng ká, tlởng tiểng Kun Lang Tả Kâ̒n cho ha tưở ơ̒i? 

Ớ koong tất kỏ tưở hăi thương

Ớ koong tinh koong mươ̒ng kỏ tưở hăi lo

- Ma̭ maa̭nh za chỉ chim Zo̒ Za̭i, mải chim Zo̒ Ze, xăl xe̒ chim De Dẻw Ra̭

Za paw ẩp tlởng puô tlởng na̒ng

Tlởng khang tlởng ká tlởng tiểng Kun Lang Tả Kâ̒n cho kwa kôô̒ng do̒

Kwa chăng maa̭nh hó, maa̭nh hơ̒i, maa̭nh chơi, maa̭nh zôô̭ng

Thưởng cho za Thiên Ki̒ di̭ la̒ kuố nă̭ng

Kải khă̭ng cho za kuố pê̒n

Thước luô̭ ố mê̒m di̭ la̒ kuố ẩm

Boóc kẩm di̭ la̒ kuố khang

Kải pa̭c kải wa̒ng la̒ kuố kho

Kơm lo̭ la̒ kuố fâ̒n lê̒n

Za hảw ngă̒n no̒ cho za ngă̒n di̭

Chỉ chim Zo̒ Za̭i, ma̭i chim Zo̒ Ze xăl xe̒ chim De Dẻw Ra̭ di̭ tôn la̭i ră̒ng:

- Thâw da̭ nga̒i hẳi, lă̭i da̭ nga̒i ơ̒i

Chân thôl chăng nẩng cha̭c bẳl

Poóc chắc thôl chăng nẩng tlải nang

Tôi paw ẩp tlởng puô tlởng na̒ng

Tlởng khang tlởng kả la̒ po cho lă̭p

Paw nhắp tlởng puô tlởng na̒ng

Tlởng khang tlởng ká la̒ po cho tlô̭m

- Chăng lo, chăng hăi hơ ma̭ páw cho mo̒ tan

Ma̭ pa̒n cho mo̒ chiếc

Măng mươ tlê̒ênh no̒, lḙ̂ keẻnh za ti tỏ

Za măng xỏ pớ piê̒l no̒, lḙ̂ keẻnh za ti tẳng

Wê̒l pớ hâ̒ng, pớ hoo̭ng lḙ̂ chân za xó, lḙ̂ mó za nă̭i

Kă̭i tlởng bảl tỉn tlêênh la̒ tlởng bảng tlêênh

Dố chỉ chim Zo̒ za̭i, ma̭i chim Zo̒ Ze, xăl xe̒ chim De Dẻw Ra̭ di̭ tôn la̭i ră̒ng:

- Thâw da̭ nga̒i hẳi, tôi xin lă̭i da̭ nga̒i ơ̒i

Chôô̭ng thôl chăng lee̒nh dương chi mo̒ hảw xôổng

Chăng lee̒nh dôổng chi mo̒ hảw ảw

Chăng fái ta̒ng dức bảl da̭w chi mo̒ hảw pa̭c la̒ kuố khang

Hảw wa̒ng la̒ kuố ză̒w kuố kỏ

Chôô̭ng thôl chăng hăi ăn kơm oỏng ra̭w chi mo̒ hảw tâ̒m hảw na̒

Dố chôô̭ng thôl la̒ ố koong pu̒l kải khẻ pa̒w nha̒w

Dố chôô̭ng thôl la̒ ố koong pu̒l kải lăw púc nhúc

Ngăi xó tlởng tôi ma̒ khét na̭ pó

Ngăi xó tlởng tôi mo̒ khét na̭ dẩm, khẩm na̭ dươm,

Na̭ khươm na̭ pu̒l na̭ poo̭c

- Za hảw ngă̒n no̒ cho za ngă̒n di̭

Dố chỉ chim Zo̒ Za̭i, ma̭i chim Zo̒ Ze, xăl xe̒ chim De Dẻw Ra̭

Paw ẩp tlởng puô tlởng na̒ng, tlởng khang tlởng ká

Tlởng tiểng Kun Lang Tả Kâ̒n

Ớ koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng

Măng mươ tlê̒ênh no̒ na̭ lḙ̂ keẻnh na̭ tỏ

Za măng xỏ pớ piê̒l no̒, lḙ̂ keẻnh na̭ tẳng

Pân tlươ nướ ngă̒i lḙ̂ chân na̭ xó, lḙ̂ mó na̭ nă̭i

Kă̭i tlởng bảl tỉn lêênh la̒ tlởng bảng tlêênh

Chố têm ản khảng, lảng têm ản ngă̒i

Dẩm dêếch tlởng tiểng Kun Lang Tả Kâ̒n koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma hảw té

Dẩm dé tlởng tiểng Kun Lang Tả Kâ̒n hảw tha

- Ho tha hơ tí ho la̒ tưở eenh

Ho theenh hơ tí ho la̒ tưở ká

Ho ti zu̒ ti zả tí păi ti chân

Tlôốc ho puông mṷ tâ̒w kân, tí păi puông dỏn

Ho ăn pa̒n lả ngo̭n, tí păi ăn lả mang

Ho la̒ kun la̒ cha̒ng tí păi la̒ ké khỏ

Lḙ̂ chi la̒ tô̒ măl mởm ma̭ tha koi nom kôô̒ng do̒

Dố măl mởm cho Tả Kâ̒n di̭ khâ̭m tlải nu, khṷ tlải bởl

Dố kải meḙnh Tả Kâ̒n chăng boong, kải loo̒ng chăng boong chăng chi̭w

Hơ ma̭ lḙ̂ kơm ngâ̒n lo̭ nga̒, kả we̒l kả puôm la̒ tô̒ măl mởm

Meḙnh Tả Kâ̒n hơ ma̭ boong, kải loo̒ng hơ ma̭ boong ma̭ chi̭w

Ản măl măl mởm lḙ̂ chi la̒ tô̒ măl ma̒ng cho ho ma̭i tha koi nom kôô̒ng do̒

Dố măl ma̒ng di̭ tlu̒ kỏ pơ̭i po̭ then khô

Meḙnh Tả Kâ̒n chăng boong, kải loo̒ng chăng boong chăng chi̭w

Hơ ma̭ lḙ̂ tlu̒ ma̒ng nang tlởng chôl paw thủl gẩm kải da̭w khăn chiê̒ng

Tí ti ăn Thiên Ki̒ Thiên Kwan Ké Chơ̭

Meḙnh Tả Kâ̒n ma̭ boong, kải loo̒ng hơ ma̭ boong ma̭ chi̭w

Ản măl ma̒ng tí lḙ̂ chi la̒ tô̒ măl mă̭c cho ho ma̭i tha koi nom kôô̒ng do̒

Dố măl mă̭c cho Tả Kâ̒n khắt dắt ảw lṷ, pu nu ảw nu, pu̒i nu̒i doong tṷt doong taw

Meḙnh Tả Kâ̒n chăng boong, kải loo̒ng Tả Kâ̒n chăng boong chăng chi̭w

Ma̭ lḙ̂ pái pá pái pôông xoong hôông ảw wḙ Chẳm ché keẻnh khaw, ngêw ngai keẻnh khảng

Băl xôổng chu̒ng cho Tả Kâ̒n têểnh dảw, ảw chu̒ng têểnh koóch

Meḙnh tả Kâ̒n ma̭ boong, kải loo̒ng hơ ma̭ boong ma̭ chi̭w

Ản măl mă̭c tí lḙ̂ chi măl thấc măl lải cho ho ma̭i tha koi nom kôô̒ng do̒

Dố măl thấc măl lải taanh mươ̭ng chu̒ng kha̭w, taanh lải chu̒ng khu̒

Dố taanh mươ̭ng khu zṷl meḙnh

Meḙnh Tả Kâ̒n ma̭ boong, kải loo̒ng hơ ma̭ boong ma̭ chi̭w

Ản măl thấc măl lải lḙ̂ chi măl pui cho ho ma̭i tha koi nom kôô̒ng do̒

Dố măl pui cho Tả Kâ̒n di̭ rỉw rít tu khi̒w, hu hi tu̒ ti̭n

Tu̒ ti̭n hôốc khăw nha̒, ma hêênh tlước boỏng la̒ tô̒ măl pui

Meḙnh Tả Kâ̒n chăng boong, kải loo̒ng chăng boong chăng chi̭w

Hơ ma̭ lḙ̂ da̒n hát da̒n châ̒w, da̒n bâ̒w, da̒n dẳi

Băi bát ko̒ ke, dăn de ôổng ko̒i, koi pắi koi pa

Kăl khắp ôổng í, kăl khí ôổng ôi, tôi pí pe̒

Dố ko̒ ke ôổng khảw

Tưở tlal kon ma̭i ăn kơm oỏng ra̭w tô thươ̒ng thảw tang la̒ tô̒ măl pui

Meḙnh Tả Kâ̒n ma̭ boong, kải loo̒ng hơ ma̭ boong ma̭ chi̭w

Ản măl pui lḙ̂ chi măl chơm cho ho ma̭i tha koi nom kôô̒ng do̒

Dố măl chơm di̭ khảl zâ̒m na̭ tha tỏn ta̒ng

Kải kon khảl wa̒ng dố na̭ tha tỏn khả la̒ tô̒ măl chơm

Meḙnh Tả Kâ̒n chăng boong, kải loo̒ng chăng boong chăng chi̭w

Ma̭ lḙ̂ khủng ôổng tôô̒ng ta̭n gươm wa̒ng zảw pa̭c la̒ tô̒ măl chơm

Meḙnh Tả Kâ̒n ma̭ boong, kải loo̒ng hơ ma̭ boong ma̭ chi̭w

Ản măl chơm tí lḙ̂ chi la̒ tô̒ măl ta̒ng cho ho ma̭i tha koi nom kôô̒ng do̒

Dố măl ta̒ng di̭ kơ̒ zâ̒m ti ta̒ng, kơ̒ wa̒ng ti khả

Kơ̒ ká kơ̒ na̭i da̭i ki̒ tlung kwân la̒ tô̒ măl ta̒ng

Dố meḙnh Tả Kâ̒n ma̭ boong, kải loo̒ng hơ ma̭ boong ma̭ chi̭w

Ản măl ta̒ng tí lḙ̂ chi la̒ tô̒ măl tă̒m

Dố măl tă̒m di̭ taanh ha̒w măl wă̭nh

Taanh khuốc taanh dẳnh măl wa̒anh la̒ tô̒ măl tă̒m

Meḙnh Tả Kâ̒n ma̭ boong, kải loo̒ng hơ ma̭ boong ma̭ chi̭w

Ản măl tă̒m tí lḙ̂ chi la̒ tô̒ măl za̭i

Ti lốt ku̒n khảnh zăng zăng

Zăng pớ khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng têểnh Thiên Ki̒ Thiên Kwan Ké Chơ̭

Meḙnh Tả Kâ̒n chăng boong, kải loo̒ng chăng boong chăng chi̭w

Hơ ma̭ páw kem dét ti zaw fú ma̭

Kem ká ti zaw tất Rư̭ La̒ng La̒w, chu tlêênh Rư̭ Xả

Tôống kim tôống ha̭, xa̭ chơ̒ xa̭ tlêênh

Hết mo̭l ha̒ng hí ha̒ng hiên

Hết tất Thiên Ki̒ Thiên Kwan Ké Chơ̭

Ti tắp khả kải la̒ng la̒ng, khả ta̒ng lêḙ̂nh lêḙ̂nh

Tắp pớ khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng têểnh Thiên Ki̒ Thiên Kwan Ké Chơ̭

Meḙnh Tả Kâ̒n ma̭ boong, kải loo̒ng hơ ma̭ boong ma̭ chi̭w

Hảw tha koi nom há mé kôốch dét koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng pă̒ng kải pá

Kôốch ká kôốch na̭i koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng di̭ pă̒ng kải tlu kải po̒

Té tha khâi no̒ na̭ ăn khâi di̭

Tí maa̭nh ngăi ta tẳnh thơ tẳnh kôốch koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlưởng tiểng cho ha tưở ởi

Koong tất kỏ tưở hăi thương, ớ koong mươ̒ng kỏ tưở hăi lo

Ma̭ maa̭nh ta̒n moong khủ mươ̒ng paw tẳnh thơ tẳnh kôốch

Koong kải khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng di̭ pổn têm chăng cha̒

Dố maa̭nh ta̒n moong khảl mươ̒ng paw tẳnh thơ tẳnh kôốch

Koong kải khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng di̭ pa têm chăng dố ản

Koong tất kỏ tưở hăi thương, ớ koong mươ̒ng kỏ tưở hăi lo

Hơ ma̭ maa̭nh za kải ku̒n khắch chỉn tlal, kải ku̒n tla̒l thơ ma chỉn ôổng

- Paw tẳnh thơ tẳnh kôốch koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng cho kwa kôô̒ng do̒

Maa̭nh za kwa chăng dẳm maa̭nh ró, kwa chăng dẳm maa̭nh hơ̒i

Kwa chăng dẳm maa̭nh chơi maa̭nh zôô̭ng

Thưởng cho za tâ̭c ta̭ng tâ̭c tu̒n

Ăn kơm oỏng ra̭w cho za ớ tlêênh

Hôốc za lêênh la̒ chỉ la̒ bác

Kải ku̒n khắch chỉn tlal, kải ku̒n tla̒l hơ ma̭ chỉn ôổng di̭ tôn la̭i ră̒ng:

- Thâw da̭ ngă̒i hẳi, lă̭i da̭ nga̒i hơ̒i

Chôô̭ng thôl chăng lee̒nh dương chi mo̒ hảw xôổng

Chăng lee̒nh dôổng chi mo̒ hảw ảw

Chăng fái ta̒ng tức bảl ta̭w chi mo̒ hảw pa̭c ka̒ kuố khang

Hảw wa̒ng la̒ kuố ză̒w kuố kỏ

Tôi chăng hăi ăn kơm oỏng ra̭w chi mo̒ hảw tâ̒m hảw na̒

Khảng pổn Kun Lang Tả Kâ̒n zoong tưở tinh tưở mươ̒n ti thuôm râ̒ng

Dố khảng hal khảng pa hắn Kun Lang Tả Kâ̒n

Zoong chẩw wả tinh mươ̒ng tinh thuôm roo̭ng lú roo̭ng nẳng

Ngă̒i dẳng hắn na̭ ti tôốch, ngă̒i thôốch hắn na̭ ti lôông

Dố chôô̭ng thôl di̭ tôô̭ng zư̭ chở ma̭ lḙ̂ châ̒m xản, chở ma̭ lḙ̂ kản băi tếch

Măng két chôô̭ng tôi di̭ kwăl thuổng dác, la̭c paw pu̒l paw ta̒

Thương tôi di̭ zoong lêênh kổi ko̭l, dôl lêênh kổi kôốc

Nhơ tưở hôốc la̒ tâ̒w Lang ảng ta̭w

Ăn kơm oỏng ra̭w ớ tlêênh nhơ tưở hôốc lêênh la̒ chỉ la̒ bác

- Hảw ngă̒n no̒ cho za ngă̒n dỉ

Chỉ ku̒n khaách chỉn tlal, kải ku̒n tla̒l thơ ma chỉn ôổng di̭ na̭

Pổn tưở na̭ tôốch la̒ pổn pỏ tiêm lảw

Khẩw tưở na̭ tôốch khẩw pỏ tiêm chung (mo̒)

Tẳnh thơ tẳnh kôốch koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlưởng tiểng

Na̭ dung ká keẻnh liê̒n lôông

Kôốch dét koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng chăng ko̒n nẩng tỏm té

Kôốch ká kôốch na̭i koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng tlé la̭i chăng ko̒n nẩng kải tổm ôốch, tổm lổm chăng nẩng mủl tiêm

Tẳnh thơ tẳnh kôốch koong khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng ăi ta̒ dố ản

Dố ngă̒i mươ fu̒n fo̭ fo̭

Ngă̒i mươ zo̭ chả bỏi tăl tă̒l, mươ zăl chả leḙnh

Kun Lang Tả Kâ̒n chăng tha koi nom

Dố ngă̒i lảng lơi too̒ng zoo̒ng, tloong lơi tḙ zḙ, zâm mê̒m xỏ maách

Kun Lang Tả Kâ̒n tả tha koi nom

Tlấi tha pớ koong kải khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlởng tiểng

Kun Lang Tả Kâ̒n té tha chân tha thăi, tha mă̒i tha mă̭t

Ản té tha Kun Lang Tả Kâ̒n thâ̒m kâ̒m thô kảng, thảng chảng thô tliêl

Thô tiê̒l thô tḙp, thô kép thô tan moo̭c lan mép meḙnh

Theẻnh cheẻnh lôông thô pa cho̒m

Dố zâ̭l khởm kải chiê̒ng zaw zaw

Zâ̭l khởm kải chiê̒ng zaw khởm

Kun Lang Tả Kâ̒n páw chẩw tô kha̒ teẻnh pa hô̒i chiêng mươ̒l

Pui tâ̭l hết tất ngâ̭l ngâ̭l

Pui tâ̭l hết tinh kôô̒ng mươ̒ng

Kải chẩw tô kha̒ tôn paw bâ̭c bô̭i

Kải chẩw tô kha̒ tôn paw bô̭i ba̒ang

Chẩw wả tinh mươ̒ng paw ham la̭i bươ̒ paw xét

Pắt tâ̭c ngươ̭ ká Tả Kâ̒n ti ta̒ng

Pắt lḙ̂ tâ̭c ngươ̭ wa̒ng Tả Kâ̒n ti khả

Ngươ̭ ká ngươ̭ na̭i tla chiê̒ tla han

Tí pa̒n cho ngăi ti hơ la̒ tlước

Eenh cha̒ng púi hui thươ nôô̒ng

Dố eenh cha̒ng xôông tươ meḙnh

- Tưở no̒ hăi tấp hăi tẳnh cho na̭ ti hơ

Tlấi tha pớ kải khṷ la̒l wa̒ng hang ma tlưởng tiểng

Kun Lang Tả Kâ̒n pước chân dôổng ngươ̭

Tưở tinh kôô̒ng mươ̒ng thew khăw pă̭c pă̭c pă̒i pă̒i

Chiến tha hă̒i hă̒i nhơ kiển

Tlấi ti hḙ̂n hḙ̂n nhơ mâl

Tlấi ti nhân ta̒n da̒n hát da̒n xâ̒w, da̒n bâ̒w da̒n dẳi

Bắi bất ko̒ ke, zẳn ze ôổng ko̒i

Dố koi pắi koi pa, thanh la zoỏng hiḙ̂w, tlôổng kiḙ̂w kâ̒m kwân

Môô̭ch têm tlấi tha ka̒w thal

Hal têm tlấi tha ka̒w muổng

Pân khuô̭ng tlấi tha ka̒w chă̒i

Pân tlươ nướ ngă̒i pươ hê̒ênh

Tlấi tha pa̭i rảng, kảng pế kảng po, ko̒ chu ko̒ lô̭i

Tlấi tha lôi pẳn lôi tươ̒ng

Ớ tất Thiên Ki̒ Thiên Kwan Kuốc Chơ̭

Ớ koong pu̒l kải khẻ pă̭w nhă̭w, kải law púc nhúc

Páw tưở tinh kôô̒ng mươ̒ng tẻm kâl la̒ tla̭i

Teẻnh pải la̒ lản la̒ nha̒

Ko̒n chuô kỏ kủi thẳn nảng moong

Ko̒n chuô kỏ kủi hoo̒ng nảng kả

Ăn bôn ko̒n nga̭, ăn kả ko̒n mel

Ko̒n om lo̒m tlu lo̒m po̒

Ko̒n mel ko̒n hắch

Kế tô thiểng dỉ tí cho Khang ản nhở la̭i bươ̒ ản hăi.

DỊCH NGHĨA

PHẦN MO KỂ CHUYỆN ĐẺ TÁ CẦN

Khi xưa, đời xưa

Nước đã đầy bến, đầy suối

Người đầy khắp mường đất kinh kỳ kẻ chợ

Khi ấy chưa có ai ra trước là anh

Chưa có ai sinh trước là anh cả

Có người ăn trộm vịt, trộm ngan chưa có ai là người tra hỏi

Ở trong núi vàng hang ma trứng điếng

Còn trứng lạc, trứng lõi, trứng nhỏ là trứng Cun lang Tá Cần

Thấy động đậy trứng Điếng dường như muốn đẻ

Trứng Điếng trong núi vàng hang ma

Thấy nứt nẻ trứng Điếng dường như muốn ung

Biết mượn ai vào ấp trứng Điếng Cun lang Tá Cần cho ta người hỡi?

Trong đất có người hay thương

Trong mường có người hay lo

Mượn ngươi hỡi anh chim dò dãi, chị chim Dò De, chim Réo Rạ

Hãy vào ấp trứng Điếng Cun lang Tá Cần cho ta

Chúng ta không mượn suông, mượn chơi, mượn đùa

Thưởng cho ngươi thuyền, cờ làm của quý

Cho ngươi thước lụa, chăn mền làm của ấm

Cho ngươi vóc gấm là của sang

Cho ngươi bạc, vàng làm của có

Cho ngươi cơm, lúa được phần hơn mọi loài khác

Ngươi muốn ngần nào ta cho ngần ấy

Anh chim Dò Dãi, chị chim Dò De, chim Déo Rạ trả lời rằng

- Tâu ngài, lạy ngài

Chân tôi không bằng dây báy

Vóc thân tôi không bằng quả cau

Tôi vào ấp trứng điếng làm sao cho được

- Không lo, không biết rồi ta mách bảo cho một cách

Thấy mưa bên nào ngươi hãy lấy cánh để đậy

Thấy gió chỗ nào lấy cánh để che

Đi rừng về lấy chân, lấy mỏ đật lật

Lật bên dưới lên mặt trên

Anh chim Dò Dãi, chị chim Dò De, chim Déo Rạ bảo lại rằng

- Tâu ngài, lạy ngài

Ngực tôi không lành nên tôi không muốn áo

Lưng tôi không lành chi đâu mà muốn áo

Không biết làm sang với ai chi đâu mà muốn bạc làm của sang

Không muốn vàng để làm của giàu của có

Tôi không biết ăn cơm, uống rượu chi đâu mà muốn đầm muốn ruộng

Xin các ngài thấy tôi làm tổ trong bụi cây sậy

Khi thấy tôi làm tổ trong bụi lau

Ai ăn trứng của tôi thì sét đánh

Ai xỏ trứng của tôi thì sấm sét vùi, sét chặn

- Ngươi muốn ngần nào cho ngươi ngần ấy

Anh chim Dò Dãi, chị chim Dò De, chim Déo Rạ

Vào ấp trứng Điếng Cun lang Tá Cần

Trong núi vàng hang ma trứng Điếng

Thấy mưa bên nào thì nó lấy cánh để đậy

Thấy gió chỗ nào thì lấy cánh để che

Ban trưa nửa ngày lấy chân để xỏ, lấy mỏ để cậy

Cậy bên dưới lên mặt trên

Đủ ngày đủ tháng

Đủ đêm đủ ngày

Thấy động đậy trứng Điếng dường như muốn đẻ

Trứng Điếng trong núi vàng hang ma

Thấy nứt nẻ trứng Điếng dường như muốn sinh

- Ta ra trước để ta làm anh

Ta sinh trước để ta làm anh cả

Ta đi có dù có giá che trên, còn các ngươi đi trần

Đầu tôi đội mũ đầu cân, còn các ngươi đội nón

Mâm ăn của ta được bày bằng ngọn lá

Mâm của các ngươi bày bằng mang lá

Tôi làm cun làm lang để ngươi làm kẻ khó

Có gì cung phụng ta thì hãy mang ra đây.

Mang cho Tá Cần ấy trái nâu, củ vớn

Tá Cần không ưng không chịu

Lấy cơm ngần, lúa ngà, cá chép, cá dầm xanh làm đồ ăn

Tá Cần mới ưng, mới chịu

- Được đồ ăn rồi lấy gì làm đồ tráng miệng cho tôi hãy mang ra đây

Đồ tráng ấy là trầu cỏ với bó vỏ khô

Tá Cần không ưng, không chịu

Rồi mới lấy trầu màng, cau trứng đem têm

Tá Cần mới ưng, mới chịu

Lấy trầu màng cau trứng cho vào túi gấm khăn tơ vàng

Để mang đi ăn ở Kẻ Chợ

Được đồ tráng miệng rồi lấy gì làm đồ mặc cho tôi hãy mang ra đây

Lấy đồ mặc cho Tá Cần là áo ngắn nhuộm nâu, mang bắp dao bằng

Tá Cần không ưng, không chịu

Mới may áo dài cho Tá Cần đến kheo

Áo dài đến gót

Tá Cần mới ưng, mới chịu

- Được đồ mặc rồi lấy gì làm đồ chài, lưới cho tôi hãy mang ra đây

Mang ra chài lưới chùng chì

Tá Cần không ưng, không chịu

Lại mang cho Tá Cần chài lưới căng chì

Tá Cần mới ưng, mới chịu

Được đồ chài lưới rồi lấy gì làm vui cho tôi hãy mang ra đây

Mang cho Tá Cần chim cú

Chim cú kêu sau nhà, ma rên phía trước nhà làm vui cho Tá Cần

Tá Cần không ưng, không chịu

Rồi mới lấy đàn hát, đàn chầu, đàn bầu, đàn đáy

Trai gái ăn cơm, uống rượu hát thường hát đang làm đồ mua vui

Tá Cần mới ưng, mới chịu

- Được đồ làm vui rồi lấy gì làm điều may cho tôi hãy mang ra đây

Hổ đen ra đón đường, hổ vàng chặn lối làm điều may cho Tá Cần

Tá Cần không ưng, không chịu

Mới lấy súng ống, đạn đồng, gươm vàng, dáo bạc làm điều may cho Tá Cần

Tá Cần mới ưng, mới chịu

- Được điều may rồi lấy gì làm đẹp đường sá ta đi lại

Lấy cờ đen cắm cạnh đường, cờ vàng mang cắm đầy lối

Cờ lớn trung quân làm đẹp đường sá cho Tá Cần

Tá Cần mới ưng, mới chịu

- Nay có đường rồi làm sao cho có đường đẹp, lối rộng cho ta?

Sai người đi lột vỏ dây sắn

Dăng từ núi vàng hang ma trứng điếng đến Kinh kỳ Kẻ Chợ

Tá Cần không ưng, không chịu

Mới sai bảo người hầu đi rao phủ dưới

Kem lớn đi rao đất người Thái, người Lào, người Xá

Rao tận tổng kim, tổng hạ

Rao hết đất Kinh Kỳ Kẻ Chợ

Đi đắp đường rộng ba sào

Đắp từ núi vàng hang ma trứng điếng đến Kinh Kỳ Kẻ Chợ

Tá Cần mới ưng, mới chịu

Có ngôi sao độc nhỏ trong núi vàng hang ma trứng điếng to bằng cái màn

Có ngôi sao độc lớn trong núi vàng hang ma trứng điếng to bằng con trâu, con bò

Đẻ ra cái gì nó ăn bằng sạch luôn cái đó

- Biết mượn ai là người đánh sao độc trong núi vàng hang ma trứng Điếng cho ta đây?

Trong đất có người hay thương, trong mường có người hay lo

Mượn đàn muông khú vào đánh sao độc trong núi vàng hang ma trứng Điếng, đánh bốn đêm không thắng Mượn đàn muông hổ vào sao độc trong núi vàng hang ma trứng Điếng, đánh ba đêm không được

Trong đất có người hay thương, trong mường có người hay lo

- Mượn cỏ xước chín gang, mượn dây cỏ thài lài chín đốt

Hãy vào đánh sao độc trong núi vàng hang ma trứng Điếng cho ta đi hỡi

Mượn ngươi chúng ta không mượn suông, mượn chơi, mượn đùa

Thưởng cho ngươi phần lang cun, lang đạo

Khi nào có tiệc ăn cơm uống rượu cho ngươi ngồi trên

Gọi tên tôn ngươi là anh, là bác

Cỏ xước chín gang, cỏ thài lài chín đốt trả lời rằng

- Tâu ngài, lạy ngài

Ngực tôi không lành chi đâu mà muốn áo

Lưng tôi không lành chi đâu mà muốn áo

Không biết đến giàu sang chi đâu mà muốn bạc làm của sang

Muốn vàng làm của giàu của có

Tôi không biết ăn cơm, không biết uống rượu chi mà muốn đầm muốn ruộng

Tháng bốn Cun lang Tá Cần mang người trong mường đi phát rừng

Tháng hai, tháng ba mang người trong mường đi làm nương

Ngày nắng chắc ngài đi đốt

Ngày tốt đi reo trồng

Nếu thấy tôi mà thấy bực thì chớ có lấy thuổng để xén thân tôi

Chớ có lấy cán bay cắt đứt thân tôi

Thấy ghét tôi thì hãy quăng tôi xuống nước

Quăng vào bụi, vào bờ

Thương tôi hãy mang lên chỗ khác

Như thế là như đã gọi tôi là anh, là bác

- Muốn ngần nào cho ngươi ngần ấy

Anh cỏ sắt chín gang, cỏ thài lài chín đốt

Nó cùng nhau có bốn người thì đốt bốn bó đuốc

Có sáu người thì đốt sáu bó đuốc chung

Nó cùng nhau đánh sao độc trong núi vàng Hang ma trứng Điếng

Nó nung cả cánh, cả lông

Sao độc nhỏ trong núi vàng Hang ma trứng Điếng còn lại không bằng đom đóm

Đánh sao độc trong núi vàng Hang ma trứng Điếng khi ấy đã được

Ngày mưa phùn, gió bấc

Mưa rơi sương muối giá lạnh

Cun lang Tá Cần không sinh ra

Ngày sáng trời trên cao gió mát vời vợi

Cun lang Tá Cần sinh ra

Sinh ra từ núi vàng hang ma trứng Điếng

Cun lang Tá Cần ra chân, ra tay, ra mày, ra mặt

Đẻ ra Cun lang Tá Cần có râu cằm và có râu trê

Râu bằng, râu đẹp, râu kép râu đơn, râu tràn mép miệng

Vênh vểnh bộ râu ba chòm

Dậy sớm mai

Cun lang Tá Cần bảo người giúp việc đánh ba hồi chiêng mười

Vui hết vùng mường

Người hầu vội vàng vào xem xét

Bắt con ngựa đực cho Cun lang Tá Cần đem đi đường

Bắt con ngựa vàng cho Cun lang Tá Cần đem đi cưỡi

Ngựa lớn thắng yên thắng cương

Biết dành cho ai đi trước?

- Người nào giỏi dắt thì cho đi trước

Đi ra từ núi vàng Hang ma trứng Điếng

Cun lang Tá Cần bước chân lên lưng ngựa

Người trong mường bước theo sau

Chuyển theo những đàn hát, đàn chầu

Đàn đáy, đàn nhị, ống sáo, ống tiêu

Thanh la dóng hiệu, trống kiệu cầm quân

Ra bãi ráng, đến gò chu

Ra đến đất Kinh kỳ Kẻ Chợ

Khi ấy còn chưa có nhà

Mà ở náu trong bụi lau, bụi sậy

Sai người chém cây làm trại

Lấy cỏ gianh làm nhà

Còn chưa có lửa để nướng thịt muông

Chưa có than hồng để nướng cá

Ăn môn còn ngứa

Ăn cá còn tanh

Còn say gan trâu, gan bò

Kể trọn chuyện ấy cho Khang Ông được nhớ được hay.

 

KÁC TIN KHÁC


Dă̭c diếm wê̒l Ôông Mo tloong thư̭c hă̒nh ziḙ̂n xưởng Mo Mươ̒ng

Tloong tơ̒i khôổng tỉn ngươ̭ng kuố mo̭l Mươ̒ng pô̭ tlung, Ôông Mo la̒ mo̭l la̒ ta̒n ngi lḙ̂ tí dáp ửng tản kải wiḙ̂c mong hảw "thôông kwan” pơ̭i thể zởi bô hi̒nh tí thư̭c hă̒nh tỉn ngươ̭ng.

Kắch thế hiḙ̂n kôô̒ng pơ̭i ỉ ngiḙ̂ khu pên tloong kuố Mo Mươ̒ng

Mo Mươ̒ng la̒ hô̒n kốt kuố mo̭l Mươ̒ng. Ớ tloong Mo cho ha ản dố ká thắi ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng: li̭ch xứ, văn hoo̭c, xa̭ hô̭i, ngḙ̂ thwâ̭t, tỉn ngươ̭ng, xinh hwa̭t… Tloong di̭, fán ắnh ho̭ nét thể zởi kwan, nhân xinh kwan kuố mo̭l Mươ̒ng kâ̒n fái ản tlân tloo̭ng, báw tô̒n. 

Pô̭ tôống kwan tlung wê̒l zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng

Tính Hwa̒ Bi̒nh la̒ bu̒ng tất kỏ mo̭l bán diḙ̂ zân tôô̭c Mươ̒ng. Thew zoo̒ng thơ̒i zan, zân tôô̭c Mươ̒ng i ta̒ la̒ dêênh pơ̭i lưw zư̭ la̭i ản môô̭ch nê̒n văn hwả zân zan foong fủ, da za̭ng kôô̒ng pơ̭i tư̒ kải, tư̒ lwa̭i hi̒nh. Tloong nê̒n văn hwả dô̒ xô̭ di̭ kỏ môô̭ch lwa̭i hi̒nh nối bâ̭t, dôô̭c dảw kỏ zả tli̭ nhân văn khu, la̒ mỏn ăn tinh thâ̒n tloong kuô̭c khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng nơi ni̒, di̭ tlỉnh la̒ Mo Mươ̒ng.